EuroCapital: Η ελληνική επιχειρηματικότητα σε 850 λέξεις

Η ελληνική επιχειρηματικότητα σε 850 λέξεις
================================================================================
- on 05/03/2018 15:02
 
Του Γιάννη Παλαιολόγου.
Ποιες είναι οι προοπτικές της
επιχειρηματικότητας στη σημερινή Ελλάδα;
Πώς έχει μεταβληθεί η στάση της κοινής
γνώμης απέναντι στο επιχειρείν κατά τα
χρόνια της κρίσης και τι εμπόδια
εξακολουθεί να αντιμετωπίζει; Ποιες
πρόσφατες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες
γεννούν αισιοδοξία για το οικονομικό
μέλλον της χώρας; Αυτά τα θέματα κλήθηκαν να
διαχειριστούν οι φοιτητές τεσσάρων
πανεπιστημίων που συμμετείχαν στον
διαγωνισμό δοκιμίου που διοργάνωσε, σε
συνεργασία με τα ιδρύματα, η «Κ».
Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε τον περασμένο
Δεκέμβριο. Οι διαγωνιζόμενοι φοιτητές
κλήθηκαν να γράψουν ένα κείμενο έως 850
λέξεις. Στη συνέχεια, τριμελείς επιτροπές
με μέλη ΔΕΠ των πανεπιστημίων επέλεξαν τα
τέσσερα καλύτερα κείμενα. Προ ημερών, η
τετραμελής επιτροπή της «Κ» –απαρτιζόμενη
από τους δημοσιογράφους Απόστολο Λακασά
και Γιάννη Παλαιολόγο της «Καθημερινής»,
τον Γιώργο Παγουλάτο, καθηγητή Ευρωπαϊκής
Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό
Πανεπιστήμιο Αθηνών, αρθρογράφο της «Κ» και
αρχικό εμπνευστή της ιδέας του διαγωνισμού,
και τον Μάρκο Βερέμη, ιδρυτή και
διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας Upstream–
επέλεξε τους τελικούς νικητές.
Οι τέσσερις φοιτητές που βραβεύθηκαν ήταν ο
Βασίλης Σαζακλίδης, προπτυχιακός στο Τμήμα
Φιλολογίας του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η Βάσω Χαλαζιά,
φοιτήτρια Νομικής στο Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Σοφία
Τσαρούχα, προπτυχιακή φοιτήτρια Marketing στο
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ο
Χρήστος Κουφοκώτσιος, που κάνει
μεταπτυχιακό στο Τμήμα Οργάνωσης και
Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου
Μακεδονίας. Το δοκίμιο του κ. Κουφοκώτσιου,
με θέμα τις επιχειρηματικές προοπτικές του
αγροτικού τομέα, επελέγη ως ο νικητής των
νικητών. Από το ΕΚΠΑ διακρίθηκε επίσης το
δοκίμιο της Κωνσταντίνας Καλούτσα,
φοιτήτριας της Νομικής.
Ερωτήματα και προκλήσεις
Η «Κ» δημοσιεύει σήμερα τα τέσσερα από τα
πέντε διακριθέντα δοκίμια (το κείμενο του κ.
Κουφοκώτσιου θα δημοσιευθεί στο
κυριακάτικο φύλλο). Οι πέντε βραβευθέντες
παρευρέθηκαν στην εκδήλωση «Καθημερινές
Συναντήσεις» την περασμένη Τρίτη, με θέμα
την εξωστρεφή επιχειρηματικότητα. Ομιλητές
στην εκδήλωση, στο Μουσείο Κυκλαδικής
Τέχνης, ήταν ο πρώην πρόεδρος του ΟΤΕ
Παναγής Βουρλούμης, η Κωνστάντζα
Σμπώκου-Κωνσταντακοπούλου, διευθύνουσα
σύμβουλος της Sbokos Hotel Group και πρόεδρος Δ.Σ.
της Endeavor Greece, ο ιδρυτής και CEO της Workable Νίκος
Μωραϊτάκης και ο ιδρυτής και CEO της Innoetics
Αιμίλιος Χαλαμανδάρης. Οι φοιτητές είχαν
την ευκαιρία να τους θέσουν ερωτήματα για
τις προκλήσεις και την έλξη της
επιχειρηματικής ζωής – και για το κατά
πόσον υπάρχει η αναγκαία κρίσιμη μάζα στην
κοινωνία που θα υποστηρίξει τη στροφή της
ελληνικής οικονομίας σε πιο φιλελεύθερη
κατεύθυνση.
Σοφία Τσαρούχα
Επιχειρηματικό περιβάλλον: η κρίση ως
ευκαιρία
«Δεν μπορείς να αφήσεις μια σοβαρή κρίση να
χαθεί. Και με αυτό εννοώ πως είναι μια
ευκαιρία να κάνεις πράγματα που δεν
μπορούσες προηγουμένως». Η
δήλωση-παράφραση της γνωστής ρήσης του
Μακιαβέλι ανήκει στον τότε προσωπάρχη του
Μπαράκ Ομπάμα και νυν δήμαρχο του Σικάγου,
Ραμ Εμάνιουελ, ο οποίος σχολίαζε τις
δυνατότητες εφαρμογής νέων πολιτικών που
είχαν ανοίξει με τη χρηματοπιστωτική
κατάρρευση του 2008 στην άλλη πλευρά του
Ατλαντικού.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η φράση αυτή όχι
απλώς μπορεί να βρει εφαρμογή, αλλά είναι
επιβεβλημένο να επαληθευθεί, προκειμένου η
χώρα να οδηγηθεί σε μια σταθερή και βιώσιμη
αναπτυξιακή πορεία. Η ύφεση, επίπονη και
βαθιά μεν, καθώς η ελληνική οικονομία
απώλεσε σωρευτικά σε επτά χρόνια πάνω από
το 25% του εθνικού της προϊόντος, παρέχει, δε,
ένα παράθυρο ευκαιρίας, ώστε να αλλάξουμε
νοοτροπία και να απεγκλωβιστούμε από τις
παθογένειες του παρελθόντος.
Η ελληνική οικονομία βίωσε ταυτόχρονα
κρίση χρέους και ανταγωνιστικότητας. Στην
ουσία καταναλώναμε, μέσω του υπερδανεισμού,
πολύ περισσότερο από τις παραγωγικές μας
δυνατότητες, συσσωρεύοντας ένα υπέρογκο
εξωτερικό έλλειμμα ως αντανάκλαση της
απώλειας ανταγωνιστικότητας. Ο ιδιωτικός
τομέας, με τις ευλογίες του Δημοσίου, είχε
συνηθίσει να λειτουργεί με τρόπο
αντιπαραγωγικό, με τους πόρους να
μετακινούνται από τους εμπορεύσιμους στους
προστατευμένους τομείς, που ζούσαν από τις
κρατικές παρεμβάσεις και τη «φούσκα» της
κατανάλωσης. Παράλληλα, ο δημόσιος τομέας,
ελλείψει μεταρρυθμίσεων κι εκσυγχρονισμού,
αρνούνταν να προσαρμοστεί στον τρόπο με τον
οποίο μια οικονομία πρέπει να λειτουργεί,
στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης και
του ελευθέρου εμπορίου, δημιουργώντας
εμπόδια και αντικίνητρα στην ανάπτυξη της
υγιούς επιχειρηματικότητας.
Η ανάλυση των διαρθρωτικών προβλημάτων, που
διογκώθηκαν κατά τη «χρυσή» πρώτη δεκαετία
της Ευρωζώνης, δείχνει ολοκάθαρα την
κατεύθυνση την οποία θα πρέπει να
ακολουθήσουμε. Χρειαζόμαστε ένα νέο
παραγωγικό μοντέλο, που θα χαρακτηρίζεται
από εξωστρεφή παραγωγική βάση, μεγαλύτερο
εξαγωγικό τομέα, με αγαθά και υπηρεσίες
υψηλής προστιθέμενης αξίας, με
εκμετάλλευση συγκριτικών πλεονεκτημάτων,
αυξημένη δυνατότητα της χώρας να
προσελκύει ένα αξιοπρεπές μερίδιο άμεσων
ξένων επενδύσεων. Μια τέτοια θεμελιώδης
μεταστροφή απαιτεί συγκεκριμένα βήματα από
την πλευρά του κράτους: δημοσιονομική
σταθερότητα, βαθιές μεταρρυθμίσεις στον
δημόσιο τομέα, στη φορολογική διοίκηση και
στο ασφαλιστικό, εξυγίανση των τραπεζών
ώστε να μπορούν να χρηματοδοτούν την
οικονομική δραστηριότητα, χρηστή
διαχείριση των κοινοτικών πόρων, σοβαρούς
αναπτυξιακούς νόμους που θα κατευθύνουν τη
χρηματοδότηση σε παραγωγικές επενδύσεις,
καθώς και επιτάχυνση της απονομής της
δικαιοσύνης.
Η δαιμονοποίηση
Ως κοινωνία είχαμε υιοθετήσει μια εντελώς
λανθασμένη αντίληψη για την
επιχειρηματικότητα. Επί της ουσίας, την
είχαμε δαιμονοποιήσει, θεοποιώντας από την
άλλη πλευρά το κράτος και θεωρώντας πως
δημόσιος και ιδιωτικός τομέας αποτελούν
δύο αντίθετους πόλους. Στην πραγματικότητα,
όμως, ένας αποτελεσματικός δημόσιος τομέας
είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της
υγιούς επιχειρηματικότητας, καθώς παρέχει
τις απαραίτητες θεσμικές
συμπληρωματικότητες.
Για να διορθωθούν τα σημαντικά θεσμικά
προβλήματα που καθηλώνουν την
επιχειρηματικότητα, ωστόσο, χρειάζεται
μακρόπνοος σχεδιασμός, που θα υπερβαίνει
επιτέλους τις μυωπικές προσεγγίσεις που
κοιτάζουν μόνο μέχρι την επόμενη εκλογική
αναμέτρηση. Το διάστημα για την υλοποίηση
μιας επένδυσης, πόσο μάλλον εάν προέρχεται
από μια μεγάλη βιομηχανική μονάδα,
ενδέχεται να ξεπερνάει τα τέσσερα χρόνια,
δηλαδή το μέγιστο μιας κυβερνητικής
θητείας. Το επιχειρείν για να λειτουργήσει
επιτυχώς και να διευκολυνθεί εμπράκτως
χρειάζεται πολιτική σταθερότητα, σταθερό
φορολογικό πλαίσιο, σαφές νομικό πλαίσιο,
με απλουστευμένες διαδικασίες
αδειοδότησης και έμφαση στην άρση των
ρυθμιστικών εμποδίων για την ίδρυση
επιχειρήσεων. Επιπροσθέτως, χρειάζεται
αποτελεσματικό εκπαιδευτικό σύστημα που θα
εφοδιάζει τους φοιτητές με τα προσόντα που
ζητούνται στην αγορά εργασίας και θα
επιτρέπει, μέσω της διασύνδεσης με τις
επιχειρήσεις, τη διάχυση της τεχνογνωσίας
προς αυτές.
Μόνον υπό αυτές τις συνθήκες θα αυξηθούν οι
μακροπρόθεσμες παραγωγικές επενδύσεις στη
χώρα μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός
τέτοιου εγχειρήματος ανακοινώθηκε πριν από
λίγους μήνες από την «Παπαστράτος»,
θυγατρική της Philip Morris στην Ελλάδα. Κατ’
αρχάς, πρόκειται για μια άμεση ξένη
επένδυση (ΑΞΕ) μεγάλου ύψους, 300 εκατ. ευρώ,
τη στιγμή που η χώρα είναι διαχρονικά
ανεπαρκής στην προσέλκυση ΑΞΕ που ανέκαθεν
κινούνταν γύρω στο 1% του ΑΕΠ. Κατά δεύτερον,
η επένδυση στοχεύει στην παραγωγή
προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας,
καθώς αφορά την παραγωγή τεχνολογικά
εξελιγμένων καπνικών προϊόντων με
εξαγωγικό προσανατολισμό. Επιπροσθέτως, η
επένδυση εκμεταλλεύεται και αναδεικνύει τα
συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, όπως τη
γεωγραφική της θέση και την εγγύτητά της
στις αγορές της Ευρώπης και της Ασίας, το
εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό και τα
υψηλής ποιότητας καπνά – χαρακτηριστικό
παράδειγμα των δυνατοτήτων του πρωτογενούς
τομέα, ιδίως όταν συνδέεται με τη
μεταποίηση.
Η λέξη κρίση στα κινεζικά αποτελείται από
δύο ιδεογράμματα. Το πρώτο συμβολίζει το
πρόβλημα και το δεύτερο την ευκαιρία. Ας
ελπίσουμε ότι η ευκαιρία της κρίσης θα
αξιοποιηθεί, αποτελώντας μια νέα αφετηρία
για την αναβάθμιση του επιχειρηματικού
περιβάλλοντος της χώρας, προκειμένου να
επανεκκινηθεί η μηχανή της ελληνικής
οικονομίας.
* Η κ. Σοφία Τσαρούχα είναι προπτυχιακή
φοιτήτρια στο τμήμα Marketing του Οικονομικού
Πανεπιστημίου Αθηνών.
Κωνσταντίνα Καλούτσα
Επιχειρηματικότητα: οι ύφαλοι παραμένουν
«Μία χώρα πρέπει να προσπαθήσει πάρα πολύ
για να τα πάει τόσο χάλια», έγραφε πριν από
μερικά χρόνια για την Ελλάδα η Wall Street Journal.
Παρά τις μεταρρυθμίσεις, η ελληνική
οικονομία εξακολουθεί να κατατάσσεται στις
περισσότερο ανελεύθερες (ευτυχώς όχι στις
τελείως κλειστές), στοιχείο αποθαρρυντικό
για την ιδιωτική πρωτοβουλία. Για το 2017,
σύμφωνα με το Index of Economic Freedom, η Ελλάδα
βρίσκεται στην 127η θέση σε σύνολο 180 χωρών,
πίσω από χώρες όπως η Μπουρκίνα Φάσο, η
Νικαράγουα και η Τανζανία. Ποιοι είναι,
λοιπόν, οι ύφαλοι για την
επιχειρηματικότητα που ευθύνονται για τη
χαμηλή κατάταξη της χώρας μας;
Πολυνομία
Κατ’ αρχάς, πάγιο πρόβλημα στην Ελλάδα
είναι η πολυνομία. Από το 2001 έως το 2016
εκδόθηκαν 1.509 νόμοι, 3.585 Προεδρικά
Διατάγματα και εκατοντάδες χιλιάδες
κανονιστικές και ατομικές διοικητικές
πράξεις. Η πολυνομία αναπόδραστα οδηγεί σε
κακονομία, καθώς είναι αναπόφευκτη η
αντιφατικότητα μεταξύ τόσων πολλών
νομοθετημάτων. Συν τοις άλλοις, άσχετες
διατάξεις και δη φορολογικές συναντώνται
σε διάφορα νομοσχέδια, ενώ σύγχυση
προκαλούν και οι ξεπερασμένες διατάξεις
που ακόμη ισχύουν. Απότοκο της πολυνομίας
είναι και η τεράστια γραφειοκρατία για το
άνοιγμα μιας επιχείρησης, αλλά και η εξίσου
χρονοβόρα διαδικασία για τη λήξη αυτής.
Για να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω
προβλήματα, πρέπει να εφαρμοσθεί επιτέλους
στην πράξη ο νόμος για την καλή νομοθέτηση.
Ειδικότερα, η χρησιμοποίηση των εκθέσεων
συνεπειών ενός νόμου περισσότερο
συστηματικά θα βοηθήσει στην ανίχνευση των
πιθανών δυσμενών συνεπειών στις
επιχειρήσεις και τους πολίτες πριν
εφαρμοσθεί. Για την καταπολέμηση της
γραφειοκρατίας, απαιτείται η πιο
αποτελεσματική εφαρμογή του «one-stop shop», της
Αρχής που εκδίδει όλες τις απαραίτητες
άδειες για την έναρξη μιας επιχείρησης.
Μία άλλη αρνητική παράμετρος είναι η αργή
απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Η χώρα
μας κατατάσσεται μεταξύ των χειρότερων
χωρών (155η σε σύνολο 189 χωρών) στους δείκτες
της Παγκόσμιας Τράπεζας σχετικά με την
εφαρμογή των συμβάσεων. Για να διευθετηθεί
μια υπόθεση από τα δικαστήρια, χρειάζονται
κατά μέσον όρο 1.580 ημέρες! Αυτό το ανάχωμα
μπορεί να υπερκεραστεί με την αποσυμφόρηση
του δικαστικού συστήματος και τη στροφή σε
πιο ευέλικτους και ταχύτερους τρόπους
απονομής της δικαιοσύνης, όπως η διαιτησία,
η διαμεσολάβηση και οι εξωδικαστικοί
συμβιβασμοί. Προς την ίδια κατεύθυνση
κινούνται και η «πιλοτική δίκη», δηλαδή η
επέκταση μιας συγκεκριμένης δίκης σε άλλες
υποθέσεις με πανομοιότυπα χαρακτηριστικά,
και τα εργαλεία της «ηλεκτρονικής
Δικαιοσύνης».
Χρηματοδότηση
Ζωτικής σημασίας πρόβλημα –το
σημαντικότερο, κατά την Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα– είναι και αυτό της
χρηματοδότησης. Η επιβολή των capital controls και
η αυστηρή πλέον χορήγηση δανείων
αδιαμφισβήτητα έπληξαν περισσότερο τους
εμπόρους και τις επιχειρήσεις. Σε παρόμοια
κατάσταση πιστωτικής ασφυξίας με την
Ελλάδα βρέθηκαν τόσο η Πορτογαλία όσο και η
Ιρλανδία. Η λύση που ακολούθησαν ήταν η
ίδρυση εθνικών αναπτυξιακών τραπεζών. Μία
εθνική αναπτυξιακή τράπεζα είναι ένα
χρηματοδοτικό ίδρυμα, θεσπιζόμενο από την
κυβέρνηση για παροχή χρηματοδότησης για
σκοπούς οικονομικής ανάπτυξης. Προκειμένου
να είναι επιτυχημένη η λειτουργία μιας
αναπτυξιακής τράπεζας, απαιτείται
υιοθέτηση δυνατού πλαισίου συλλογικής
διοίκησης και αποφυγή ανταγωνισμού με τις
εμπορικές τράπεζες.
Υποσχόμενοι κλάδοι
Οσο οξύμωρο κι αν φαίνεται, στην Ελλάδα
υπάρχουν νέοι επιχειρηματικοί κλάδοι που
είναι πολλά υποσχόμενοι. Ενας από αυτούς
είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο. Δεν είναι
τυχαίο που ο ΟΟΣΑ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
έκαναν συστάσεις στην Ελλάδα σχετικά με
αυτό. Υπάρχει πανευρωπαϊκή τάση αύξησης του
ηλεκτρονικού εμπορίου. Ενας πολύ
σημαντικός παράγοντας για την ευδοκίμηση
του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα
είναι η αυξανόμενη εξοικείωση των Ελλήνων
καταναλωτών με τις κάρτες πληρωμής, έναν
συχνότατο και ασφαλή τρόπο πληρωμής στο
ηλεκτρονικό εμπόριο. Παράλληλα, υπάρχει
μεγάλη αύξηση των νοικοκυριών που έχουν
πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Το 2010, το 46% των
ελληνικών νοικοκυριών είχε πρόσβαση στο
Διαδίκτυο, ενώ το 2015 το ποσοστό είχε αυξηθεί
στο 68%.
Με το ηλεκτρονικό εμπόριο εξοικονομείται
χρόνος, μέσω της μείωσης του συναλλακτικού
κόστους της έρευνας και της ευκολότερης
σύγκρισης προϊόντων και τιμών, με
αποτέλεσμα την κάμψη της ασυμμετρίας
πληροφόρησης μεταξύ εμπόρου και
καταναλωτή. Αλλά και οι έμποροι ωφελούνται,
καθώς μπορούν χάρις στο ηλεκτρονικό
εμπόριο να αυξήσουν τις εξαγωγές και να
προωθήσουν ευκολότερα και
αποτελεσματικότερα τα προϊόντα τους σε
ξένες αγορές, μεγεθύνοντας τον κύκλο
εργασιών τους. Τέλος, εμπειρικές έρευνες
έχουν δείξει ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο
οδηγεί σε χαμηλότερες τιμές των προϊόντων,
κίνητρο πολύ σημαντικό για το αγοραστικό
κοινό.
Κλείνοντας, είναι γνωστό τοις πάσι ότι η
παρατεταμένη οικονομική κρίση στη Ελλάδα
δεν άφησε αλώβητη την επιχειρηματικότητα. Η
κρίση όμως δεν ήταν αμιγώς δημοσιονομική.
Ηταν κυρίως θεσμική, σύμπτωμα των
«κλειστών» θεσμών που καθηλώνουν την
ανάπτυξη. Η προσκόλληση στη δημοσιονομική
πτυχή της κρίσης είχε ως συνέπεια αρχικά το
μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα να εστιάσει
υπερβολικά στις περικοπές και τις αυξήσεις
φόρων, ενώ τα αναπτυξιακά διαρθρωτικά μέτρα
εισήχθησαν αργότερα και πιο αποσπασματικά.
Δυστυχώς, οι μεταρρυθμίσεις έδωσαν
ελάχιστη προσοχή στη μείωση των πολλών
εμποδίων στις εξαγωγές. Αλλωστε, η εφαρμογή
των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα ήταν και
είναι εξαιρετικά αδύναμη συγκριτικά με
άλλες χώρες της Ε.Ε. και ιδίως την
Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Είθε, λοιπόν,
το 2018 να συνοδευθεί από καλύτερη εφαρμογή
των μεταρρυθμίσεων και η πολυπόθητη
ανάπτυξη να επισκεφθεί το κατώφλι της
πολύπαθης χώρας μας.
* Η κ. Κωνσταντίνα Καλούτσα είναι
προπτυχιακή φοιτήτρια Νομικής στο Εθνικό
και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Βασίλης Σαζακλίδης
Πλάτων και ηθική του επιχειρείν
Οι σύγχρονοι στοχαστές της ηθικής
φιλοσοφίας προσπαθούν να αποδείξουν πως η
ηθική είναι απαραίτητη στις επιχειρήσεις
και πως πρέπει να λαμβάνεται σταθερά υπόψη
σε κάθε επιχειρηματικό σχεδιασμό.
Διαφωνούν με όσους εξοβελίζουν τον
παράγοντα της ηθικής από το πλαίσιο της
επιχειρηματικής δράσης, αντλώντας
επιχειρήματα από την πλατωνική παράδοση.
«Η ωφέλεια του επαγγελματία δεν προκύπτει
από την καθαυτή άσκηση του επαγγέλματός του
(από της αυτού τέχνης)». Την ένσταση αυτή
προβάλλει σταθερά ο Πλάτωνας: ο γιατρός
προχωρά στη σωστή διάγνωση και κατόπιν
προωθεί τις ενέργειες που θα θεραπεύσουν ή
θα περιορίσουν την ασθένεια.
Το όφελος που παράγεται από το επάγγελμά
του προορίζεται και αφορά αποκλειστικά τον
ασθενή και όχι τον ίδιο. Ο Πλάτωνας, με άλλα
λόγια, υποστηρίζει πως εφόσον η τέχνη της
ιατρικής ολοκληρώνεται όταν διασφαλιστεί η
υγεία του ασθενούς, τότε κριτήριο της
επιτυχίας ενός γιατρού δεν είναι το μέγεθος
των χρηματικών του απολαβών, αλλά το κατά
πόσον η εργασία του πέτυχε τη θεραπεία του
αρρώστου.
Στο ίδιο κλίμα, η σύγχρονη θεωρία εστιάζει
στη βιομηχανία ενέργειας: το όφελος που
παράγεται από την εκμετάλλευση της
ενέργειας δεν ταυτίζεται με τις απολαβές
που αποκτούν οι επιχειρηματίες του κλάδου,
αλλά σχετίζεται με το αντικείμενο της
επιχειρηματικής τους δράσης – και τη
διατηρησιμότητά του για τις επόμενες
γενιές. Με άλλα λόγια, ικανές να παραγάγουν
όφελος είναι αποκλειστικά οι επιχειρήσεις
που στρέφονται στις ανανεώσιμες πηγές
ενέργειας και όχι αυτές που ασχολούνται με
τα ορυκτά καύσιμα, καθώς μόνο οι πρώτες
συμβάλλουν στη συντήρηση των ενεργειακών
πόρων. Το επιχείρημα της κρατούσας άποψης,
ότι το μόνο κριτήριο για την επιχειρηματική
πρακτική πρέπει να είναι το κίνητρο του
κέρδους, μπαίνει εδώ σε σοβαρή δοκιμασία.
Εάν, όμως, η κοινωνική ωφέλεια της
επαγγελματικής δραστηριότητας αφορά το
αντικείμενό της, τότε από πού προέρχεται η
ωφέλεια του επαγγελματία; «Αυτή (η ωφέλεια)
προκύπτει από κάτι επιπρόσθετο [...], από την
επιπρόσθετη χρήση της τέχνης του πορισμού
χρημάτων». Κατά τον Πλάτωνα, οι απολαβές του
επαγγελματία είναι αποτέλεσμα μιας
διαφορετικής τέχνης που ασκείται παράλληλα
με τη δική του. Την επιμέλεια της τέχνης του
πορισμού χρημάτων (μισθωτική τέχνη)
κατέχουν οι άρχοντες της πόλης, οι οποίοι
είναι αρμόδιοι να αποδώσουν στους
επαγγελματίες, με τη μορφή αμοιβής, το
ανάλογο μερίδιο συνεισφοράς στο κοινωνικό
προϊόν και να διασφαλίσουν την οικονομική
σταθερότητα της πόλης.
Η σύγχρονη ηθική θεωρία συμφωνεί με το
πλατωνικό επιχείρημα ότι η αμοιβή του
επιχειρηματία δεν πρέπει να είναι
αποκλειστικά συνάρτηση της ζήτησης των
αγαθών που παράγει, ανεξάρτητα από το ηθικό
τους πρόσημο. Διαφωνεί, ωστόσο, με την άποψη
του αρχαίου φιλοσόφου πως οι πολιτικοί
ηγέτες είναι αποκλειστικά αρμόδιοι να
ασκούν την τέχνη του πορισμού χρημάτων.
Αντιθέτως, προσπαθεί να διευρύνει το πεδίο
της ευθύνης, προκειμένου να συμπεριλάβει
και το σώμα των πολιτών. Εισάγει την έννοια
των «ηθικών επενδύσεων», με την οποία
χαρακτηρίζει την ηθική και πολιτική ευθύνη
των ιδιωτών να στηρίζουν τις «πράσινες»
επιχειρήσεις, είτε άμεσα, με την επένδυση
κεφαλαίου, είτε έμμεσα, με τη σταθερή
τροποποίηση της καταναλωτικής
συμπεριφοράς τους.
«Ως ηθικός επενδυτής, λαμβάνω υπόψη τις
επιπτώσεις που θα έχουν τα χρήματά μου στον
πλανήτη, τον άνθρωπο και τα ζώα, όπως επίσης
και τη διασφάλιση της ανταπόδοσής μου»,
δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξή του στον
βρετανικό Τύπο ο Stuart Palmer, σύμβουλος
επενδύσεων και πρώην δικηγόρος με
διδακτορικές σπουδές στη Φιλοσοφία.
Αναφέρει πως η ηθική μιας εταιρείας
αποτελεί για τον ίδιο ένα σταθερό κριτήριο
αξιολόγησης, σύμφωνα με το οποίο
προγραμματίζει τις επενδυτικές δράσεις
του.
Σήμερα εργάζεται στη διεθνή επενδυτική
εταιρεία Australian Ethical Investment και αρμοδιότητά
του είναι να ερευνά το κατά πόσον η επένδυση
σε μία επιχείρηση ευθυγραμμίζεται με τον
καταστατικό χάρτη της εταιρείας,
λαμβάνοντας υπόψη την «ηθικότητα» της
επιχείρησης και μελετώντας την επίπτωση
των προϊόντων της στο περιβάλλον, τον
άνθρωπο και τα ζώα. Τα οφέλη που σημειώθηκαν
για το έτος 2016 ήταν σημαντικά, τόσο για την
ίδια την εταιρεία όσο και για το περιβάλλον.
Συγκεκριμένα, τα καθαρά κέρδη έφτασαν στα 2,9
εκατ. δολάρια, ενώ οι επιχειρήσεις στις
οποίες επένδυσε παρήγαγαν 66% λιγότερο CO2 από
τον μέσο όρο εκπομπών των μετοχικών
επιχειρήσεων της χώρας.
Για τα υγιή κέρδη
Η κερδοφορία της Australian Ethical και η επιτυχία
της κοινωνικής-περιβαλλοντολογικής δράσης
της αποτελούν σημαντική απόδειξη πως η
ηθική μπορεί να οδηγήσει σε υγιή κέρδη. Το
γεγονός πως βασίζεται αποκλειστικά στην
πρωτοβουλία φυσικών προσώπων και ιδιωτικών
φορέων είναι μια σαφής ένδειξη για τις
εναλλακτικές μορφές ανάπτυξης που μπορεί
να προωθήσει η Ελλάδα των κρατικών
περικοπών.
Η σύγχρονη ηθική θεωρία στρέφεται πλέον
στους ιδιώτες και αναγνωρίζει σε αυτούς τη
δυναμική για τη δημιουργία ενός
ανεξάρτητου δημόσιου λόγου, που θα
δρομολογήσει τη σταδιακή τροποποίηση της
εγχώριας επιχειρησιακής δράσης και θα
συμβάλει στη διατήρηση των φυσικών πόρων.
Το ελληνικό ανάλογο της αυστραλιανής
εταιρείας δεν θα δώσει μονάχα ώθηση στην
εγχώρια επιχειρηματικότητα. Πολύ
περισσότερο, θα γίνει ένας ισχυρός
αντίλογος της ισχύουσας κατάστασης. Και
αυτό θα είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά των
πολιτών.
* Ο κ. Βασίλης Σαζακλίδης είναι προπτυχιακός
φοιτητής Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Βάσω Χαλαζιά
Ανανεώσιμες πηγές ελπίδας
Από το 2010 η Ελλάδα βρίσκεται στη δίνη μιας
πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, η οποία
καθιστά περισσότερο από ποτέ επιτακτική
την αντιμετώπιση μιας σειράς εμποδίων,
προκειμένου η χώρα μας να επανέλθει σε
ρυθμό ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας.
Χρόνιες αδυναμίες και παθογένειες, που
χαρακτήριζαν τη λειτουργία του ελληνικού
κράτους καθ’ όλη τη διάρκεια της
μεταπολίτευσης, αλλά και η έλλειψη
πολιτικής βούλησης της πολιτικής ηγεσίας
να τις εξαλείψουν, δυσχεραίνουν την έξοδο
από την κρίση.
Τα προβλήματα είναι γνωστά: η γραφειοκρατία
που λειτούργησε στρεβλά και εξέπεσε σε ένα
σύστημα πολυνομίας και προσήλωσης
περισσότερο στους τύπους παρά στην ουσία· η
υπερδιόγκωση του δημόσιου τομέα καθώς και η
απουσία αξιολόγησης των δημοσίων
υπαλλήλων· το ασταθές φορολογικό
περιβάλλον και οι υψηλές ασφαλιστικές
εισφορές που αποθαρρύνουν όλους όσοι
προτίθενται να επενδύσουν στην Ελλάδα.
Επίσης, η απουσία ενός σοβαρού αναπτυξιακού
σχεδίου από την πλευρά της πολιτείας, που
δεν επιτρέπει την εκμετάλλευση των πολλών
φυσικών πλεονεκτημάτων που διαθέτουμε ως
χώρα για την ανάκαμψη της οικονομίας.
Ανανεώσιμες πηγές
Παρ’ όλα αυτά, είναι ενθαρρυντικό το
γεγονός πως υπάρχουν σημαντικοί
επιχειρηματικοί κλάδοι στους οποίους
μπορεί να βασιστεί η Ελλάδα για την
επανεκκίνηση της οικονομίας της. Ενας από
αυτούς είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές
Ενέργειας (ΑΠΕ), η φιλοσοφία των οποίων
βρίσκει απήχηση σε ευρωπαϊκό και διεθνές
επίπεδο. Πρόκειται για φιλικές προς το
περιβάλλον μορφές ενέργειας, που αποτελούν
κυρίαρχη συνιστώσα της «πράσινης
ανάπτυξης» και της «Πράσινης
Επιχειρηματικότητας».
Στα βασικά πλεονεκτήματά τους
συγκαταλέγεται το γεγονός ότι συμβάλλουν
στη μείωση της εξάρτησης από το ακριβό
εισαγόμενο πετρέλαιο. Επιπλέον, έχουν
χαμηλό λειτουργικό κόστος και δίνουν τη
δυνατότητα επιλογής τής κατάλληλης μορφής
ενέργειας προσαρμοσμένης στις ανάγκες του
χρήστη. Παράλληλα, μέσα από τις επενδύσεις
στις ΑΠΕ δημιουργούνται νέες θέσεις
εργασίας σε τοπικό επίπεδο, με αποτέλεσμα
να αναζωογονούνται οικονομικά και
κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές. Οσον
αφορά τη χώρα μας, προσπαθεί να
εναρμονιστεί με τις εξελίξεις στην
ενέργεια σε ένα διεθνές ενεργειακό
περιβάλλον το οποίο αλλάζει ριζικά. Σε ένα
περιβάλλον όπου αλλάζει ταχύτατα ο τρόπος
παραγωγής, διάθεσης και αποθήκευσης της
ηλεκτρικής ενέργειας.
Στην Ελλάδα της κρίσης, ένα πρόσφατο
καινοτόμο εγχείρημα αποδεικνύει ότι, παρά
τα δυσοίωνα δεδομένα, η χώρα μας έχει τις
δυνατότητες να βρεθεί στην πρωτοπορία της
μετάβασης στην ανανεώσιμη ενέργεια.
Πρόκειται για το έργο TILOS (Technology Innovation for the
Local Scale, Optimum Integration of Battery Energy Storage), το οποίο
μετέτρεψε την Τήλο, νησί των Δωδεκανήσων,
στο πρώτο ενεργειακά αυτόνομο νησί της
Μεσογείου, αποσπώντας από την Ευρωπαϊκή
Επιτροπή το ευρωπαϊκό βραβείο βιώσιμης
ενέργειας. Συγκεκριμένα, μία
ανεμογεννήτρια ισχύος 800 Kw σε συνδυασμό με
φωτοβολταϊκά πάνελ 200 Kw και τη χρήση
σύγχρονων συσσωρευτών τεχνολογίας
αποθηκευτικής ικανότητας 2,4 ΜWh καλύπτει τις
ενεργειακές ανάγκες 800 κατοίκων και
παράλληλα αποθηκεύει ενέργεια, που
προέρχεται αποκλειστικά από ανανεώσιμες
πηγές: την ηλιακή και την αιολική.
Ταυτόχρονα, στα σπίτια του νησιού
τοποθετήθηκαν smart grids («έξυπνοι μετρητές»),
τα οποία ελέγχουν τη συνολική κατανάλωση
και την τάση του ρεύματος.
Η καινοτομία
Η καινοτομία της εν λόγω δραστηριότητας
έγκειται στη δημιουργία ενός υβριδικού
συστήματος, το οποίο συνδυάζει τεχνολογίες
τόσο παραγωγής (ανεμογεννήτρια και
φωτοβολταϊκό πάρκο) όσο και αποθήκευσης
ενέργειας (συσσωρευτές). Το πιο ενδιαφέρον,
όμως, είναι η είσοδος της σύγχρονης
τεχνολογίας λογισμικού (software) στον τομέα
της ενέργειας, που καθιστά δυνατή την
πρόβλεψη της μελλοντικής αιολικής και
ηλιακής ενέργειας. Παράλληλα, το έργο TILOS
συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας,
καθώς το περίσσευμα ενέργειας από ΑΠΕ
μπορεί να προσφερθεί για την τροφοδοσία
ηλεκτρικών οχημάτων για τοπικές μεταφορές.
Σταδιακά οι κάτοικοι του νησιού θα
εξελιχθούν σε παραγωγούς-καταναλωτές
(«prosumers», από τη συγχώνευση των λέξεων producer
και consumer), και μάλιστα σε net prosumers, καθώς από
τη μία θα παράγουν και θα καταναλώνουν
ενέργεια και από την άλλη θα μπορούν να
διευθετούν τα ζητήματα των ενεργειακών
τους αναγκών μέσω ηλεκτρικού δικτύου. Οσο
για τα οφέλη του έργου στην τοπική κοινωνία,
αυτά είναι πολλαπλά: απεξάρτηση του νησιού
από εισαγόμενες πηγές ενέργειας καθώς
εκμεταλλεύεται πλέον ανεξάντλητες πηγές
(ήλιος και άνεμος), οικονομικό κέρδος για
τον καταναλωτή και ευέλικτα πακέτα χρέωσης
ηλεκτρικής ενέργειας, αφού θα έχει ληφθεί
υπόψη και η παραγωγή.
Η αναγκαία απαλλαγή
Για να εξέλθει η Ελλάδα από το τέλμα
απαιτούνται όχι μόνο συνεννόηση και
πολιτικές τομές, αλλά πρωτίστως απαλλαγή
από την κρατικιστική νοοτροπία που
ποινικοποιεί πολιτικά και ηθικά την
καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Το
TILOS δείχνει τα θαύματα που μπορούμε να
πετύχουμε όταν αφήνουμε πίσω αυτή τη
νοοτροπία, που τόσο κόστισε στη χώρα.
* Η κ. Βάσω Χαλαζιά είναι προπτυχιακή
φοιτήτρια Νομικής στο Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Πηγή: kathimerini.gr
24
Έντυπη