Πότε θα είναι και πάλι η κατάλληλη χρονική στιγμή για την αγορά ελληνικών μετοχών;

Στις συνδρομητικές σελίδες του eurocapital.gr, σε καθημερινή βάση, καταγράφω τις απόψεις μου για την πορεία της αγοράς και για την επενδυτική πολιτική που -σύμφωνα με τις δικές μου απόψεις- προτείνω. Από καιρού σε καιρό και κυρίως όταν οι εξελίξεις είναι πολύ σημαντικές, θα προσπαθώ να παρουσιάζω ένα περίγραμμα των επενδυτικών σκέψεών μου και της επενδυτικής πολιτικής, το οποίο θα έχει ως σκοπό να προσθέτει απλά ακόμη μία άποψη στις γνώσεις των χρηστών που επισκέπτονται μόνο τις "ανοικτές" σελίδες του site.

Επισκόπηση της επενδυτικής πολιτικής που ακολουθήθηκε έως σήμερα:

Ο κίνδυνος της χρηματοοικονομικής κατάρρευσης της Ελλάδας και η επιδράσεις που θα είχε η εξέλιξη αυτή στη χρηματιστηριακή αγορά της Αθήνας, είχε επισημανθεί ήδη από το καλοκαίρι του 2009, στις συνδρομητικές σελίδες που διατηρώ στο site. Κατά τη διάρκεια των επομένων μηνών γίνονταν διαρκείς επισημάνσεις και αναλύσεις των πιθανών εξελίξεων, ενώ παράλληλα αρχίσαμε να συμβουλεύουμε τους συνδρομητές μας να αποφύγουν τις επενδύσεις στο ελληνικό Χρηματιστήριο και να κατευθυνθούν προς τις αγορές του εξωτερικού, επισημαίνοντας ιδιαίτερα τις προοπτικές των αναπτυσσόμενων αγορών. Για το σκοπό αυτό μάλιστα, η ιδιοκτήτρια εταιρία του eurocapital.gr πραγματοποίησε, το φθινόπωρο του 2009, δωρεάν εκπαιδευτικά σεμινάρια προς τους συνδρομητές της, γύρω από το ζήτημα των επενδύσεων στις διεθνείς αγορές.

Στα μέσα του Οκτωβρίου του 2009, προτείναμε την έναρξη της διαδικασίας αποχώρησης από την ελληνική χρηματιστηριακή αγορά. Από τις αρχές του Δεκεμβρίου, επιμέναμε ότι η παραμονή στην ελληνική αγορά και η κατοχή ελληνικών μετοχών θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρές ζημιές σε μεσομακροπρόθεσμο επίπεδο.

Σήμερα, με την αναρρίχηση των spreads των ελληνικών ομολόγων έως το πρωτοφανές επίπεδο των 467 μονάδων βάσης (ενδοσυνεδριακό υψηλό), πιστεύουμε ότι κλείνει ξεκινά ένας μεγάλος κύκλος για την ελληνική οικονομία: Ο κύκλος της αναδιάρθρωσης.

Το ζητούμενο από τον χρηματιστηριακό επενδυτή είναι να προβλέπει (όσο πιο σωστά μπορεί) τις χρηματοοικονομικές εξελίξεις και να τις προεξοφλεί, μέσω της χάραξης μίας ορθής επενδυτικής στρατηγικής.

Αφήνουμε κατά μέρος το κομμάτι των επενδύσεων στις διεθνείς αγορές και επικεντρωνόμαστε σε ένα άλλο ζήτημα: Αυτό της "επιστροφής" -σε κάποια χρονική στιγμή στο μέλλον-στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά.

Ο "κύκλος της αναδιάρθρωσης" της ελληνικής οικονομίας θα είναι πολύ σημαντικός. Όπως έχουμε πολλές φορές αναφέρει, εκτιμούμε ότι η προσφυγή στο ΔΝΤ ή στον "ευρωπαϊκό μηχανισμό" είναι απλά ζήτημα ημερών. Η εξέλιξη αυτή θα είναι ιστορική και θα προκαλέσει μία σημαντική μεταβολή στη λειτουργία της ελληνικής οικονομίας και στην ισορροπία της ελληνικής κοινωνίας.

Σε χρηματιστηριακό επίπεδο (αναφορικά με τη χρηματιστηριακή αγορά της Αθήνας) έχουμε εκφράσει μερικές γενικές απόψεις σχετικά με την πιθανή συμπεριφορά του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, σε περίπτωση παρέμβασης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αυτό στο οποίο θα ήθελα να αναφερθώ σήμερα είναι το σημείο όπου -κάποια στιγμή στο μέλλον- θα πρέπει να σκεφθούμε την επαναγορά ελληνικών μετοχών.

Όπως αναφέραμε και στο άρθρο για την πιθανή συμπεριφορά του Χ.Α. μετά την "εξωτερική παρέμβαση" στη χώρα (δείτε τον παραπάνω σύνδεσμο), εκτιμούμε ότι, μετά το πρώτο διάστημα θα υπάρξει μία υποχώρηση των τιμών, την οποία θα ακολουθήσει μία περίοδος διακυμάνσεων. Το κύριο χαρακτηριστικό της αγοράς θα είναι η οικονομική ύφεση, η οποία κατά το πρώτο 12μηνο αναμένεται να είναι αρκετά ισχυρή. Παράλληλα, αναφέραμε την εκτίμηση ότι το "χαμηλότερο σημείο" στην πορεία του Γενικού Δείκτη, σε χρονικό επίπεδο, μπορεί να σημειωθεί σε διάστημα μεταξύ 18 και 30 μηνών από την έναρξη της παρέμβασης. Βεβαίως, οι εκτιμήσεις αυτές είναι ασαφείς και -προς το παρόν- αρκετά "ανασφαλείς", αφού δεν υπάρχει αντίστοιχο ιστορικό παράδειγμα το οποίο θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως "οδηγό" στη διαδικασία εκτίμησής μας.

Όμως, αυτό το οποίο θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε με μεγαλύτερη "ασφάλεια", είναι ένας "δείκτης" ο οποίος έχει λειτουργήσει, με μεγάλη επιτυχία, στο παρελθόν. Πρόκειται για το δείκτη "χρηματιστηριακή αξία προς ονομαστική αξία" μίας μετοχής ή του συνόλου της χρηματιστηριακής αγοράς.

Κατ' αρχάς, ας αποσαφηνίσουμε, σε συντομία, τους όρους:

α) Ως "χρηματιστηριακή αξία" (ή "χρηματιστηριακή τιμή") μίας μετοχής, ονομάζουμε την καθημερινή τιμή της μετοχής στο Χρηματιστήριο. Η τιμή αυτή μεταβάλλεται καθημερινά μέσα στη χρηματιστηριακή αγορά.

β) Ως "λογιστική αξία" μίας μετοχής, ονομάζουμε το πηλίκο της διαίρεσης των καθαρών ιδίων κεφαλαίων της εταιρίας με τον αριθμό των μετοχών της (σημειώνουμε ότι ο παραπάνω ορισμός είναι ένας μόνον από τους ορισμούς της "λογιστικής αξίας", αφού πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτή συνδέεται με την έννοια της "εσωτερικής αξίας" που κατά την άποψή μας είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό). Η τιμή αυτή μεταβάλλεται κάθε τρίμηνο ή κάθε χρόνο, ανάλογα με τα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησης.

γ) Ως "ονομαστική αξία" μίας μετοχής, ονομάζουμε την τιμή που ορίστηκε για την κάθε μετοχή κατά την ίδρυση της εταιρίας, δηλαδή τα χρήματα που -σε κάποια στιγμή στο παρελθόν- κατέβαλε ο κάθε ιδρυτικός μέτοχος για να αγοράσει τις μετοχές. Η τιμή αυτή παραμένει σταθερή ανεξαρτήτως του καθημερινού κλεισίματος της τιμής στο Χρηματιστήριο, ή της οικονομικής πορείας της εταιρίας (βεβαίως, μέσα στα χρόνια που ακολουθούν, η ονομαστική αξία μπορεί να μεταβληθεί εξ' αιτίας κεφαλαιοποιήσεων αποθεματικών).

Η σχέση "χρηματιστηριακή τιμή / ονομαστική αξία" σημειώνει (όπως άλλωστε και όλες οι χρηματιστηριακές σχέσεις) μεγάλες διακυμάνσεις στο Χρηματιστήριο, ανάλογα με: α) τη φάση που διανύει η χρηματιστηριακή αγορά (ανοδική ή καθοδική) και β) την πορεία της τιμής της μετοχής.

Σε περιόδους χρηματιστηριακής ανόδου, έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να πάρει πολύ μεγάλες τιμές. Για παράδειγμα, την περίοδο που ο Γενικός Δείκτης της Αθήνας πέτυχε την υψηλότερη ιστορική του τιμή (Σεπτέμβριος 1999) η παραπάνω σχέση είχε λάβει τιμή κοντά στο 26. Δηλαδή, εάν έστω η μέση ονομαστική αξία ήταν € 1,00, η μέση χρηματιστηριακή τιμή είχε φθάσει στο € 26,00.
Για την κατηγορία της "Παράλληλης Αγοράς" μάλιστα (δηλαδή τις "μικρού μεγέθους" εταιρίες που διαπραγματεύονταν τότε στο Χ.Α. (σήμερα η κατηγορία αυτή έχει καταργηθεί), η σχέση αυτή, το Σεπτέμβριο του 1999, είχε φθάσει κοντά στο 70!

Εάν ανιχνεύσουμε την εξέλιξη του δείκτη "χρηματιστηριακή τιμή / ονομαστική αξία" της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών (τα στοιχεία αυτά έχουν αναλυθεί και θα παρουσιαστούν προσεχώς σε βιβλίο μου για την Ιστορία του Χρηματιστηρίου της Αθήνας), θα διαπιστώσουμε ότι, σε μερικές πολύ σπάνιες περιπτώσεις, η σχέση αυτή, για το σύνολο της χρηματιστηριακής αγοράς, έχει φθάσει κοντά στο € 1,00, ενώ σε μία περίπτωση έχει υποχωρήσει και κάτω από το όριο αυτό. Δηλαδή, υπήρξαν στιγμές στην ιστορία που οι τιμές των μετοχών υποχώρησαν σε τόσο χαμηλά επίπεδα, που οι χρηματιστηριακές τιμές πλησίασαν να φθάσουν στην ονομαστική αξία, ενώ κατά το 1984 (κορύφωση της κρίσης που ξεκίνησε το 1973) οι τιμές υποχώρησαν κάτω από το όριο της ονομαστικής αξίας!

Βεβαίως, συχνά (και ακόμη συχνότερα στα τελευταία χρόνια) οι τιμές πολλών μεμονωμένων μετοχών, συχνά υποχωρούν κάτω από το όριο της ονομαστικής αξίας. Αυτό συνήθως γίνεται για το λόγο ότι η πορεία των θεμελιωδών μεγεθών της εταιρίας είναι τόσο κακή, ώστε οι επενδυτές να αμφιβάλλουν για τη βιωσιμότητά της. Άλλες φορές έχουν δίκιο (συνήθως) και άλλες άδικο (σπανιότερα).

Σε περίοδο χρηματιστηριακών κρίσεων όμως, το φαινόμενο της υποχώρησης κάτω από την ονομαστική αξία συμβαίνει σε περισσότερες μετοχές. Πολλοί επενδυτές θα θυμούνται ότι στα τέλη Φεβρουαρίου του 2009, η μετοχή της Alpha Bank, είχε υποχωρήσει έως τα € 3,26, όταν η ονομαστική της αξία βρισκόταν στα € 4,70.
Τότε, σημειώναμε στις συνδρομητικές μας σελίδες ότι, διαθέτοντας στοιχεία για την κίνηση της μετοχής από την ημέρα εισαγωγής της στο Χρηματιστήριο (κατά το έτος 1925), το φαινόμενο της διαπραγμάτευσής της κάτω από την ονομαστική αξία, δεν είχε επαναληφθεί ποτέ στο παρελθόν! Και αυτό αποτελούσε ένα πολύ καλό στοιχείο, το οποίο μας έδινε το "μήνυμα" της υποτίμησης της μετοχής και κυρίως του φόβου των επενδυτών που είχαν οδηγήσει την αγορά σε μία πτωτική υπερβολή!

Εκτιμούμε ότι, κατά τη διάρκεια της βαθιάς κρίσης που διανύει η χρηματιστηριακή αγορά, είναι πολύ πιθανό να επαναληφθεί το φαινόμενο της συχνής εμφάνισης περιπτώσεων αξιόλογων εταιριών, οι τιμές των οποίων θα διαπραγματεύονται κάτω από την ονομαστική τους αξία. Μάλιστα, είναι πιθανό αυτό να συμβεί και για το σύνολο της αγοράς (δηλαδή, η συνολική χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων εταιριών να είναι χαμηλότερη από τη συνολική "ονομαστική αξία" των μετοχών τους). Σήμερα, η σχέση αυτή είναι κοντά στο 3. (Σημείωση: Την ερχόμενη Κυριακή θα δημοσιεύσουμε πλήρη στατιστικά στοιχεία για την εξέλιξη της σχέσης αυτής, αλλά και τη σημερινή εικόνα των μετοχών του Χρηματιστηρίου της Αθήνας).

Οι περιπτώσεις αυτές που θα εμφανισθούν στο μέλλον, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία καλή ευκαιρία για μία έναρξη τοποθετήσεων στη χρηματιστηριακή αγορά. Με άλλα λόγια, το πλησίασμα της σχέσης "χρηματιστηριακή τιμή / ονομαστική αξία" κοντά στο 1,00 ή και κάτω από το επίπεδο αυτό, θα μπορούσε να αποτελέσει έναν αρκετά έγκυρο δείκτη που θα μας δείχνει το βαθμό υποτίμησης της αγοράς μας, αλλά και το οποίο θα μπορούσε να δημιουργήσει μία σοβαρή προοπτική κερδοφορίας στο μέλλον.

Βεβαίως, στην περίπτωση αγοράς κάποιας μετοχής με βάση αυτό το δείκτη, ο επενδυτής θα πρέπει να έχει υπ' όψη του δύο στοιχεία: α) θα πρέπει να είναι βέβαιος ότι η εταιρία θα επιβιώσει έως το τέλος της ύφεσης και β) ίσως αναγκασθεί να περιμένει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, έως ότου "καρπωθεί" κέρδη.

Είναι βέβαιο ότι, κατά τη διάρκεια της οικονομικής και χρηματιστηριακής ύφεσης, θα αναπτυχθούν πολλοί τρόποι και διάφορες μεθοδολογίες για την παρακολούθηση των εξελίξεων και την επισήμανση υποτιμημένων και υποσχόμενων μετοχών.
Εμείς, καθώς -όπως αναφέραμε- θεωρούμε τη σημερινή μέρα ως "καταλυτική" για τη λήψη αποφάσεων που θα οδηγήσουν την οικονομία της Ελλάδας σε μία νέα ιστορική της φάση, προσπαθούμε να προεξοφλήσουμε τις εξελίξεις και να προετοιμάσουμε τους συνδρομητές των σελίδων μας, αλλά και το ευρύτερο αναγνωστικό μας κοινό, για τον τρόπο δράσης τους κατά τα δύσκολα χρόνια που θα ακολουθήσουν.