Αρχική | Άποψη | Άποψη (Γιάννης Σιάτρας) | Το πρόβλημα του χρέους των αναπτυγμένων οικονομιών

Το πρόβλημα του χρέους των αναπτυγμένων οικονομιών

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποιεί τις αναπτυγμένες χώρες για την ανάγκη σημαντικής περικοπής των κυβερνητικών δαπανών και αύξησης των φόρων, έτσι ώστε να αποτρέψουν τη δραματική αύξηση του επιπέδου του δημοσίου χρέους τους.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στην εξαμηνιαία έκθεση "Fiscal Monitor" στις 14/5/2010, το δημόσιο χρέος των αναπτυγμένων χωρών, κινδυνεύει να ξεφύγει πέρα από κάθε έλεγχο, με ανυπολόγιστες επιδράσεις τόσο στις οικονομίες τους, όσο και στο σύνολο της διεθνούς οικονομίας.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΔΝΤ, το χρέος των αναπτυγμένων χωρών μπορεί να αυξηθεί κατά 37% του ΑΕΠ τους και από το 73% που βρισκόταν το 2006, να φθάσει έως και το 110% μέχρι το 2015.

Για τις ΗΠΑ, εκτιμάται ότι το δημόσιο χρέος, κατά το 2015 θα φθάσει στο 110% και θα είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από το 90% που είχαν οι ΗΠΑ, αμέσως μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και το οποίο έφθασε στα επίπεδα εκείνα λόγω των αναγκών χρηματοδότησης του πολέμου.

Εφ' όσον επιβεβαιωθούν τα σενάρια του ΔΝΤ για αύξηση του δημοσίου χρέους κατά τα επόμενα χρόνια, τότε η αύξηση αυτή, κατά 49,1% θα οφείλεται στα απολεσθέντα κρατικά έσοδα λόγω της πτώσης της οικονομικής δραστηριότητας σχετικά με το παρελθόν, κατά 19,2% θα οφείλεται στην "εσωτερική δυναμική" αύξησης που αποκτά κάθε χρέος που φθάνει σε υψηλά επίπεδα και μόλις κατά 19,7% θα οφείλεται στα προγράμματα ενίσχυσης της οικονομίας που άρχισαν να εφαρμόζονται από το 2008, στα πλαίσια της καταπολέμησης της ύφεσης.

Η αύξηση του χρέους θα επιδεινώσει τις συνθήκες και τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης μέσα από διάφορους τρόπους: Μεγαλύτερο μέρος των δημοσίων εσόδων θα κατευθύνονται προς τη χρηματοδότηση του χρέους, θα αυξηθούν τα επιτόκια με τα οποία δανείζεται η χώρα και συνεπώς θα προκληθεί μία σειρά αυξήσεων στα επιχειρηματικά, στα στεγαστικά και στα καταναλωτικά επιτόκια με πολλές αρνητικές επιδράσεις, ενώ παράλληλα θα μειωθεί η κατανάλωση, λόγω της αύξησης των φόρων.

Ο παρακάτω πίνακας, εμφανίζει την εξέλιξη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων ανά κατηγορία χωρών (οι χώρες κατατάσσονται με βάση το βαθμό ανάπτυξής τους).


 

Από τον πίνακα αυτό, διαπιστώνουμε κάτι το οποίο έχουμε επισημάνει πολλές φορές: Το πρόβλημα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους είναι πρόβλημα κυρίως των αναπτυγμένων κρατών. Και έχει προκύψει λόγω της σταδιακής απώλειας της ανταγωνιστικότητας που υπέστησαν τα κράτη αυτά σε σχέση με τα αναπτυσσόμενα κράτη, μία εξέλιξη που δημιούργησε μόνιμες καταστάσεις ελλειμματικών εμπορικών ισοζυγίων για τα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη, μία κατάσταση που επί πολλά χρόνια τώρα, μεταφέρει πλούτο από τα αναπτυγμένα προς τα αναπτυσσόμενα κράτη.

Παρατηρούμε ότι, στο τέλος του έτους 2007, σε παγκόσμιο επίπεδο, το σύνολο του δημοσιονομικού ελλείμματος των κυβερνήσεων έφθανε μόλις στο 0,3%. Επρόκειτο δηλαδή για μία κατάσταση αρκετά "ισορροπημένη". Οι αναπτυγμένες χώρες είχαν συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα 1,1%, ενώ οι προϋπολογισμοί των αναπτυσσόμενων χωρών ήταν ισοσκελισμένοι (0% έλλειμμα). Μετά από δύο χρόνια (2009), το δημοσιονομικό έλλειμμα σε παγκόσμιο επίπεδο έφθασε στο 6,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Οι αναπτυγμένες χώρες είχαν έλλειμμα 8,8% και οι αναπτυσσόμενες 4,9%. Πρέπει δε να αναφέρουμε ότι, το έλλειμμα των χωρών της Ευρωζώνης έφθανε στο 6,4%, ενώ στην ομάδα G-7, έφθανε στο 10,0% (επηρεάζεται βαρύτατα από το μεγάλο έλλειμμα των ΗΠΑ που φθάνει στο 11,0% - δείτε σχετικό άρθρο).

Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ (οι οποίες βασίζονται πάνω στις πολιτικές που εφαρμόζουν σήμερα οι Κυβερνήσεις), το έλλειμμα θα κινηθεί πτωτικά σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτός από την Ευρωζώνη, όπου προβλέπεται να αυξηθεί σε 6,9% του ΑΕΠ., ενώ έως το 2015, οι μειώσεις θα είναι ακόμη μεγαλύτερες.

Όμως, παρά τη μείωση που προβλέπεται έως το 2015, το δημόσιο χρέος έχει πάρει μία αυξητική δυναμική και θα αυξηθεί σε εντυπωσιακά επίπεδα για τις αναπτυγμένες χώρες, ενώ θα κινείται πτωτικά (ως ποσοστό του ΑΕΠ) για τις αναπτυσσόμενες. Αυτό απεικονίζεται στο παρακάτω διάγραμμα:

Πρέπει δε να σημειώσουμε ότι, με την τροπή που έχουν πάρει οι εξελίξεις, δε μπορεί να υπάρξει λύση, ή έστω κάποια προσαρμογή, χωρίς αυτή να γίνει αισθητή στις κοινωνίες, αφού αναπόφευκτα οι κυβερνήσεις των αναπτυγμένων χωρών θα πρέπει να μειώσουν τις κοινωνικές δαπάνες. Το ζήτημα είναι με ποιό τρόπο θα μπορούν αυτή η πτώση του βιοτικού επιπέδου και η μείωση του "κοινωνικού κράτους" να είναι η μικρότερη δυνατή. Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι, για να είναι δυνατή η "επιβίωση" των κρατών και η μείωση του χρέους σε ποσοστό 60% του ΑΕΠ έως το 2030, θα πρέπει να υπάρξει μία μείωση του ελλείμματος κατά 8,5% μέσα στα επόμενα 10 χρόνια. Και αυτό είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί.

Ο "αγώνας" θα δοθεί σε τρεις άξονες: α) διατήρηση των ρυθμών ανάπτυξης σε όσο το δυνατό καλύτερα επίπεδα, β) αύξηση των φόρων και γ) περιστολή των δαπανών. Και βεβαίως, σε πολιτικό επίπεδο, οι παραπάνω επιλογές (η δεύτερη και κυρίως η τρίτη) δεν είναι εύκολες να αποφασισθούν και να υλοποιηθούν.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προτείνει διάφορες πολιτικές:
- Αύξηση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων με την καθιέρωση ενός "μίνιμουμ συντελεστή", μετά από συνεννόηση μεταξύ των αναπτυγμένων κρατών, ώστε να πάψει ο ανταγωνισμός που έχει ξεσπάσει τις τελευταίες δεκαετίες μεταξύ των κρατών, που μειώνουν τους συντελεστές για να προσελκύσουν επενδύσεις.
- Αύξηση του ορίου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση κατά 2 τουλάχιστον χρόνια, ενέργεια που θα μπορούσε να συνδυασθεί και με μείωση των συντάξεων και άλλων παροχών προς άτομα που έχουν έσοδα από άλλες πηγές, πέρα από κάποιο όριο.
- Μείωση των επιδοτήσεων στους τομείς της ενέργειας και της γεωργίας.
- Μείωση των στρατιωτικών δαπανών (οι οποίες στις αναπτυγμένες χώρες, κατά μέσο όρο, στην τελευταία 10ετία, αυξήθηκαν κατά 1% του ΑΕΠ).
- Μείωση των δαπανών υγείας, τομέας όπου -κατά το ΔΝΤ- στα περισσότερα αναπτυγμένα κράτη γίνεται μεγάλη σπατάλη.
- Αύξηση στους φόρους στη βενζίνη, τα προϊόντα καπνού και οινοπνευματώδη, καθώς επίσης και της περιουσίας.
- Εφαρμογή του ΦΠΑ σε χώρες που δεν εφαρμόζεται (ιδίως στις ΗΠΑ, όπου προτείνει ΦΠΑ της τάξης του 10%).

Το πρόβλημα του χρέους των αναπτυγμένων οικονομιών, αναμένεται να είναι το κύριο οικονομικό ζήτημα που θα απασχολήσει τους οικονομολόγους, τις Κυβερνήσεις, τις κοινωνίες και τις αγορές στην τρέχουσα δεκαετία. Και είναι ένα από τα σοβαρότερα οικονομικά προβλήματα των τελευταίων 100 ετών, για το λόγο ότι αποτελεί μέρος μίας μεγάλης ανακατάταξης στη διεθνή οικονομία. Θα προκαλέσει ανακατατάξεις, ρήξεις και ανατροπές. Συχνά θα πυροδοτεί εξελίξεις και διακυμάνσεις στις χρηματοοικονομικές αγορές.
Βεβαίως, κάποτε θα λυθεί ή θα ξεπερασθεί. Το ζητούμενο θα είναι να λυθεί ομαλά και με το μικρότερο δυνατό κόστος για τη διεθνή οικονομία, για τις κοινωνίες και για την ειρήνη.


Δείτε την πλήρη μελέτη "Fiscal Monitor" (Μάιος 2010) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Δείτε το πώς κατηγοριοποιούνται οι οικονομίες σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία.

 


Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text