Το πρόβλημα του ελληνικού δημοσίου χρέους θα βρίσκεται διαρκώς στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος

Μετά από απουσία αρκετών ημερών επανήλθε σήμερα σε αρκετά διεθνή ΜΜΕ το ζήτημα του δημοσίου χρέους της Ελλάδας και των προοπτικών που υπάρχουν για την επίλυση του προβλήματος αυτού.
Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι το "τί θα συμβεί με το ελληνικό χρέος μετά το 2012, οπότε και θα λήξει η περίοδος στήριξης της χώρας από το μηχανισμό στήριξης των ευρωπαϊκών οργάνων και του ΔΝΤ";
Είναι ένα ζήτημα το οποίο επισήμως δεν συζητιέται από τα όργανα που συνθέτουν σήμερα το μηχανισμό στήριξης (και βεβαίως ούτε και από την ελληνική Κυβέρνηση) αλλά το οποίο είναι βέβαιο ότι τα απασχολεί ιδιαίτερα. Τίθεται όμως ανοιχτά από τους οικονομολόγους και τους αρθρογράφους, αφού -παρά τη χρονική αναβολή που έχει πάρει- εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα που θα απασχολήσουν τις αγορές στο μέλλον.

Πολλές είναι οι απόψεις που αναφέρονται. Μία άποψη υποστηρίζει ότι, ανεξάρτητα του ποιά θα είναι η πορεία του προγράμματος σταθεροποίησης της ελληνικής οικονομίας, το ελληνικό χρέος στα τέλη του 2012 θα βρίσκεται ήδη στα επίπεδα του 150% του ΑΕΠ και συνεπώς, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για την Ελλάδα να το εξυπηρετήσει κανονικά. Και συνεπώς, αυτό που αποφεύχθηκε στην παρούσα φάση, δηλαδή μία "αναδιάρθρωση" και μία μελλοντική εξόφλησή του με μειωμένο ποσοστό επί της ονομαστικής του αξίας (haircut), θα συμβεί αναπόφευκτα στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια.

Μία άλλη άποψη υποστηρίζει ότι θα ήταν καλύτερα για τη χώρα να προχωρήσει στην αναδιάρθωση από σήμερα, παρά τη χρονική και ταμειακή "άνεση" που έχει από τους πόρους του προγράμματος στήριξης, αφού κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε μία πιο "καθαρή" οικονομική βάση, για να προχωρήσει η χώρα με μεγαλύτερη άνεση προς βελτιωμένους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης.

Παράλληλα, σε άλλα άρθρα γίνεται λόγος για το πώς ήδη από σήμερα γίνονται συζητήσεις και σχεδιασμοί, για τις ενέργειες που θα πρέπει να γίνουν όταν σε δύο ή σε τρία χρόνια, η ελληνική Κυβέρνηση, αναγκασθεί να καταφύγει στο μέτρο της "αναδιάρθρωσης" (και αναδιαπραγμάτευσης) του χρέους της, δημιουργώντας από σήμερα προβλέψεις και αποθεματικά για τις μελλοντικές απώλειες που θα προκύψουν από την μη πλήρη αποπληρωμή των ελληνικών ομολόγων. Μάλιστα, εκφράζεται η άποψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να διαθέσει μέρος του "πακέτου" των 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, που σχημάτισε για την αντιμετώπιση μίας ενδεχόμενης "κρίσης χρέους" από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, για να στηρίξει τα κεφάλαια των τραπεζών που θα υποστούν ζημιές από τη μη αποπληρωμή των ελληνικών ομολόγων.

Το ζήτημα της εξέλιξης του ελληνικού χρέους και της δυνατότητας αποπληρωμής του, είναι κεφαλαιώδες και θα απασχολεί επί μακρόν τα ΜΜΕ, τις κυβερνήσεις, τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κυρίως του δανειστές, δηλαδή τους σημερινούς κατόχους των ελληνικών ομολόγων. Παρά τη σημερινή "στήριξη" του ελληνικού Κράτους, το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει και εξακολουθεί να μην έχει λύση.

Όμως, εκτίμησή μας είναι ότι, είναι συχνά άστοχο για κάποιον ο οποίος δεν έχει την πλήρη εικόνα για τη λειτουργία του ελληνικού Κράτους και των οικονομικών του, ή για κάποιον που περιστασιακά ασχολήθηκε με αυτά κατά το τελευταίο διάστημα, να εκφράζει τόσο εύκολα απόψεις σε ζητήματα που είναι τόσο σημαντικά και τα οποία τόσο μεγάλη επίδραση μπορούν να έχουν στη λειτουργία του δικού μας Κράτους και της δικής μας κοινωνίας.

Λόγω των τεραστίων επιδράσεων που θα έχει για το παρόν και για το μέλλον της χώρας (αλλά και για το μέλλον της Ευρωζώνης) το ενδεχόμενο της μερικής αποπληρωμής (haircut) των ελληνικών ομολόγων, η Κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να εξαντλήσει κάθε προσπάθεια για να πετύχει την αποφυγή του. Και αυτό κάνει. Και αυτό θα κάνει και στο μέλλον. Παράλληλα, θα προσπαθεί να διορθώσει -όσο είναι δυνατό- την "πληγή" της φοροδιαφυγής και της "μαύρης οικονομίας" (κάτι για το οποίο αμφιβάλλουμε εάν έχουν πλήρη άποψη οι ξένοι αρθρογράφοι και αναλυτές) και να αυξήσει -και πάλι, όσο είναι δυνατό- την αναπτυξιακή κίνηση της ελληνικής οικονομίας. Και βεβαίως, η Κυβέρνηση γνωρίζει -και αυτό είναι εύκολο να το φαντασθεί κανείς- ότι η ζημιά στην κοινωνία θα είναι μεγαλύτερη στην περίπτωση κήρυξης "στάσης πληρωμών", σε σχέση με την (προσωρινή) ζημιά που γίνεται σήμερα, λόγω της συστολής της δημοσιονομικής της πολιτικής.

Είναι σαφές -και η Κυβέρνηση δεν έχει διαψεύσει κάτι τέτοιο- ότι κατά τη διάρκεια των επομένων μηνών θα καταβληθεί προσπάθεια για τη χρονική αναδιάρθρωση του χρέους (δηλαδή τη χρονική μετατόπιση των υποχρεώσεων σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου), κάτι το οποίο δεν είναι ούτε πρωτότυπο, αλλά ούτε και επιλήψιμο. Έστω και μερικά να αποδώσει μία τέτοια προσπάθεια, θα αποτελεί μία ελάφρυνση των βαρών για την περίοδο που θα ακολουθήσει μετά το 2012.
Παράλληλα, δε βλέπουμε να αναφέρεται μία πολύ πιο απλή -και ίσως και "αυτονόητη"- άποψη, για τις εξελίξεις για την μετά το 2012 περίοδο. Αυτή της συνέχισης της στήριξης και της "επιτήρησης" της ελληνικής οικονομίας από την ίδια "τρόικα" που τη στηρίζει και την επιτηρεί σήμερα.
Μία τέτοια λύση, την οποία για προφανείς πολιτικούς λόγους δε διανοείται να συζητήσει ανοικτά η ελληνική Κυβέρνηση, φαντάζει ως μία λογική εξέλιξη. Και μάλιστα, ισχυροποιείται ως ενδεχόμενο και ως λύση, εφ' όσον υπάρξουν δύο βασικές προϋποθέσεις:

α) Να έχει εξομαλυνθεί το πρόβλημα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων στην Ευρωζώνη. Δηλαδή, εάν έχει υπάρξει αποτέλεσμα στις προσπάθειες που ήδη έχουν ξεκινήσει σε όλα τα κράτη για περιορισμό των ελλειμμάτων, τότε οι ανησυχίες και οι πιέσεις θα έχουν αμβλυνθεί, τόσο για τα ευρωπαϊκά κράτη και το ευρώ και συνεπακόλουθα και για την Ελλάδα. Παράλληλα, θα είναι πιο εύκολα -και οικονομικά, αλλά και πολιτικά- να γίνει αποδεκτή η συνέχιση της "στήριξης" της χώρας μας για διάστημα, έστω τριών ετών ακόμη.

β) Να έχει υπάρξει ορατό και ικανοποιητικό αποτέλεσμα στα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας, αλλά και στη βελτίωση της λειτουργίας του δημόσιου τομέα και της ευρύτερης οικονομίας. Δηλαδή, εάν όντως η χώρα έχει κατορθώσει να μειώσει το έλλειμμά της και εάν κατορθώσει να πετύχει την παραγωγή "πρωτογενούς πλεονάσματος" (κάτι που θα φανεί ήδη από το φθινόπωρο του 2011), θα ήταν αποδεκτό από τους φορείς του μηχανισμού στήριξης, η συνέχιση της προσπάθειας αυτής για κάποιο ακόμη διάστημα. Άλλωστε, αυτή η λύση θα ήταν η πλέον πρόσφορη και για το διεθνές σύστημα, αφού θα αυξήσει τις πιθανότητες επίλυσης ενός κεφαλαιώδους διεθνούς προβλήματος.

Συνεπώς, κρίνουμε ότι είναι ακόμη νωρίς να γίνεται από σήμερα τόσο πολύς λόγος για το πρόβλημα του ελληνικού δημοσίου χρέους. Αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη για να γίνονται συζητήσεις και προβλέψεις και να λαμβάνονται μέτρα από τους σημερινούς κατόχους των ελληνικών ομολόγων, όμως είναι εντελώς άκαιρο να προτείνονται "λύσεις" και να καταγράφονται -δημόσια και τόσο συχνά- "απόψεις", οι οποίες ούτε σαφή επιστημονική βάση έχουν, αλλά που ούτε συμβάλλουν στον περιορισμό της έντασης που υπάρχει στις αγορές και στις κοινωνίες σήμερα. Εκτός εάν δεν είναι αυτό το ζητούμενο...


Δείτε σχετικά σημερινά άρθρα των διεθνών ΜΜΕ:
- Greek bondholders jittery over haircuts (Financial Times)
- The Arithmetic Adds Up to a Greek Restructuring (Wall Street Journal)
- Greece May Yet Have to Restructure Its Finances (Wall Street Journal)