Οι εξελίξεις της περιόδου συνθέτουν ένα περιβάλλον αυξημένου “συστημικού” κινδύνου

Μία σειρά γεωπολιτικών εντάσεων, φυσικών καταστροφών και τεχνολογικών αστοχιών, στην περιοχή της Μεσογείου και στην Ιαπωνία, θέτουν σε κίνδυνο και ίσως να τερματίζουν την περίοδο ανάκαμψης των οικονομιών και των χρηματιστηριακών αγορών, η οποία διαρκεί επί ακριβώς δύο χρόνια. Οι κίνδυνοι που σήμερα δημιουργούνται στη διεθνή οικονομία λόγω της ανόδου της τιμής του πετρελαίου, που προκαλεί η αβεβαιότητα στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και η οικονομική επιβράδυνση της Ιαπωνίας, έρχονται να προστεθούν στους κινδύνους που επί μήνες τώρα ελλοχεύουν λόγω του ζητήματος των υπερχρεωμένων χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας και καταλήγουν να συνθέτουν μία διεθνή εικόνα η οποία εκπέμπει μεγαλύτερη αβεβαιότητα και επιφυλάξεις για τις μελλοντικές εξελίξεις.

Η άτακτη υποχώρηση των χρηματιστηριακών αγορών κατά τις τελευταίες μέρες, έρχεται να επιβεβαιώσει την κατάσταση αυτή. Η άνοδος του δείκτη VIX (Volatility Index) σε επίπεδα που είχαν να καταγραφούν από το Φεβρουάριο ή τον Ιούνιο του 2010, δείχνει την αύξηση της “νευρικότητας” που, αυτές τις μέρες, επικρατεί στις χρηματιστηριακές αγορές όλου του κόσμου.

Τυχαίες ειδήσεις, όπως η χθεσινή ανακοίνωση για μείωση του αριθμού των νέων κατοικιών στις ΗΠΑ, μπορούν, κατά τις ημέρες αυτές, να προκαλέσουν περαιτέρω αναστάτωση στις αγορές, με τον κίνδυνο να θέσουν σε κίνηση ένα πτωτικό ντόμινο το οποίο θα εξαπλωθεί σε όλο το κόσμο.

Βεβαίως, οι ανησυχίες αυτές ίσως να είναι υπερβολικές. Άλλωστε, όπως πολλοί θα υποστηρίξουν, η διεθνής οικονομία κινείται θετικά, ωθούμενη από τους εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης των αναπτυσσόμενων οικονομιών. Και ότι, στη διεθνή σκηνή σήμερα δεν υπάρχουν και πολλά “σημεία πιθανής ανησυχίας”, τέτοια που να μπορούσαν προκαλέσουν μία διεθνή αναστάτωση.
Όντως, δεν υπάρχουν, εκτός από ένα: το χρέος των αναπτυγμένων οικονομιών.

Η Ιαπωνία, μέχρι πέρυσι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη (και σήμερα η τρίτη, αφού υποσκελίστηκε από την Κίνα), είναι ένα παράδειγμα για το πού θα μπορούσαν να φθάσουν στις επόμενες δεκαετίες οι σημερινές αναπτυγμένες -και ώριμες- οικονομίες: έχοντας έναν γηρασμένο πληθυσμό, βιώνει επί περισσότερα από είκοσι χρόνια μία βαθιά αποπληθωριστική ύφεση, υποχωρεί διαρκώς σε διεθνή ισχύ και κύρος και είναι η περισσότερο υπερχεωμένη χώρα στον κόσμο, με ένα χρέος που υπερβαίνει το 200% του ΑΕΠ της.
Η χώρα αυτή, η πάλαι ποτέ χώρα του μεταπολεμικού θαύματος, γονατίζει μπροστά σε ένα φυσικό φαινόμενο, το οποίο αποκαλύπτει όχι μόνον την τεχνολογική της αδυναμία, αλλά παράλληλα και την ανεπάρκεια του συστήματος να αντιμετωπίσει την κρίση, αλλά ακόμη και να πληροφορήσει την κοινωνία της και τον κόσμο ολόκληρο για το πώς ακριβώς εξελίσσεται η κατάσταση.

Οι χρηματιστηριακές αγορές, μετά την λήξη του “συναγερμού” ή το ξεπέρασμα των γεγονότων, οπωσδήποτε θα ισορροπήσουν και θα συνεχίσουν την πορεία τους. Όμως, η “κρίση της Ιαπωνίας”, θα έχει αφήσει ακόμη ένα σημάδι στα διαγράμματα των δεικτών τους. Ένα ακόμη σημάδι, το οποίο θα υποδηλώνει την πορεία της κάμψης τους και την αλλαγή του κόσμου όπως τον ξέραμε στις τελευταίες δεκαετίες.