Ξεκίνησε η μετάδοση της (ελληνικής) κρίσης προς άλλες κατευθύνσεις;

Καθώς οι διαδηλωτές της πλατείας Συντάγματος περικύκλωναν σήμερα τη Βουλή των Ελλήνων, το μικρόβιο της ελληνικής κρίσης” συνέχιζε να μολύνει -με επιθετικό ρυθμό- τις αγορές ομολόγων άλλων χωρών, αυξάνοντας έτσι το συστημικό κίνδυνο σε Ευρώπη και σε Αμερική.
Οι τιμές των ομολόγων της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας υποχωρούν καθημερινά και οι αποδόσεις των 10ετών τους ομολόγων κινούνται μεταξύ του 10% και του 11%, ένα επίπεδο από το οποίο -όπως έχει αποδείξει η ελληνική εμπειρία- είναι δύσκολο να επιστρέψουν χαμηλότερα. Σημαντικές πιέσεις δέχονται τα ομόλογα της Ισπανίας, ενώ στο “ραντάρ” των αγορών έχουν -εδώ και αρκετές μέρες- εισέλθει και τα ομόλογα της Ιταλίας και του Βελγίου.

Παράλληλα, η μόλυνση έχει προχωρήσει και στο τραπεζικό σύστημα πολλών χωρών. Πέραν από την αύξηση της εξάρτησης των ελληνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία παρατηρήθηκε κατά το μήνα Μάιο, αύξηση του δανεισμού από την ΕΚΤ παρατηρήθηκε και για τις τράπεζες της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας (έφθασε στα 53 δισεκ. ευρώ από 42 δισεκ. κατά το μήνα Απρίλιο).
Σε χθεσινή ανακοίνωσή της, η Moody’s ανέφερε ότι ενδέχεται να προχωρήσει στην υποβάθμιση των γαλλικών τραπεζών BNP Paribas, Societe Generale και Credit Agricole, λόγω των αυξημένων τοποθετήσεών τους σε ελληνικά ομόλογα, ενώ παράλληλα εξετάζονται και τα χαρτοφυλάκια άλλων ευρωπαϊκών τραπεζών.

Είναι σαφές ότι η προοπτική αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, με όποια μορφή και αν αυτό πραγματοποιηθεί, αυξάνει τις ανησυχίες για μία μεγάλη κατηγορία κρατικών, τραπεζικών, ακόμη και εταιρικών χρεογράφων. Παράλληλα, αυξάνεται επικίνδυνα η αρθρογραφία για το αυξανόμενο χρέος των ΗΠΑ και τα πιθανά αδιέξοδα που μπορεί αυτή η χώρα να αντιμετωπίσει κατά τους επόμενους μήνες.

Οι χρηματιστηριακές αγορές αντιδρούν αρνητικά μπροστά σ’ αυτές τις εξελίξεις. Μετά από μία σειρά αρνητικών μακροοικονομικών δεικτών στις ΗΠΑ, ο δείκτης Dow Jones βρίσκεται σήμερα για δεύτερη μέρα κάτω από τις 12.000 μονάδες , στις χαμηλότερες τιμές των τελευταίων μηνών. Παράλληλα, στο διεθνή τύπο, για πρώτη φορά μετά από πολλούς μήνες, αρχίζουν να εμφανίζονται άρθρα που “προειδοποιούν” για το ενδεχόμενο μίας διπλής ύφεσης. Ο δείκτης VIX (Volatility Index), μετά από πολύ καιρό, βρίσκεται και πάλι πάνω από τις 20 μονάδες, απεικονίζοντας μία αύξηση της νευρικότητας της αγοράς.

Έχουμε εισέλθει σε ένα νέο κύκλο γεγονότων που θα καταλήξουν να αυξήσουν σημαντικά το συστημικό κίνδυνο;
Υπάρχει το ενδεχόμενο να έχουμε εισέλθει. Όμως, ακόμη και εάν αυτό δεν έχει ακόμη συμβεί, η περιπέτεια της Ελλάδας, ιδίως κατά το τελευταίο διάστημα, δείχνει για μία ακόμη φορά, το ότι το ζήτημα της υπερχρέωσης των αναπτυγμένων οικονομιών και των ανατροπών που αυτό θα προκαλέσει, αργά ή γρήγορα θα αρχίσει να απασχολεί και πάλι τους επενδυτές.

Μπορεί η κατάσταση να μεταβληθεί μέσα από κατάλληλες πολιτικές; Να μεταβληθεί, πιθανότατα όχι. Να καθυστερήσει, μάλλον ναι. Καθώς στη συγκεκριμένη περίοδο βιώνουμε την κορύφωση των διαδικασιών των δομικών μεταβολών στη λειτουργία του διεθνούς οικονομικού συστήματος, θα πρέπει να έχουμε υπ’ όψη μας ότι,  η τροχιά της ιστορικής εξέλιξης, δε μπορεί να ανατραπεί.