Στροφή στις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας

«Βάζουμε πλέον τις βάσεις για την επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη» τονίζει ο πρόεδρος του Oμίλου Πειραιώς κ. Μιχ. Σάλλας

Συνέντευξη του Μιχάλη Σάλλα στον Γιαννη Παπαδογιαννη

Αισιόδοξος τόσο για την πορεία της οικονομίας όσο και για το τραπεζικό σύστημα μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης εμφανίζεται σε συνέντευξή του στην «Κ» ο πρόεδρος του Oμίλου Πειραιώς κ. Μιχάλης Σάλλας. Ο κ. Σάλλας υπογραμμίζει ότι η κατάσταση παραμένει κρίσιμη, ωστόσο σημειώνει ότι μετά από καιρό διαγράφονται οι πρώτες θετικές εξελίξεις που δημιουργούν προσδοκίες για την αναστροφή της κατάστασης. «Η αίσθησή μου είναι ότι η κατάσταση στην οικονομία βελτιώνεται», αναφέρει χαρακτηριστικά. Ο πρόεδρος του Oμίλου Πειραιώς εμφανίζεται αισιόδοξος για την πορεία της ανακεφαλαιοποίησης, σημειώνοντας ότι μετά την ολοκλήρωση των αυξήσεων το τραπεζικό σύστημα με ισχυρές βάσεις θα μπορέσει να αναλάβει δυναμικό ρόλο για τη χρηματοδότηση και την επανεκκίνηση της οικονομίας. Σημειώνει ότι η πορεία των τραπεζών είναι συνυφασμένη με αυτή της οικονομίας.

Μιλώντας για τον Oμιλο Πειραιώς ο κ. Σάλλας σημειώνει το ειδικό βάρος και τις ευθύνες που δημιουργεί το γεγονός ότι πλέον η Τράπεζα Πειραιώς είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας. Σε ό,τι αφορά τον προβληματισμό για το πώς θα ενοποιηθούν οι τράπεζες που αποκτήθηκαν, ο κ. Σάλλας υπενθυμίζει ότι στην πορεία του από το 1991 και μετά ο όμιλος έχει πραγματοποιήσει 20 εξαγορές - συγχωνεύσεις. Υπογραμμίζει ότι ο όμιλος προετοιμάζεται συστηματικά εδώ και τρία χρόνια για την αναδιάρθρωση του τραπεζικού κλάδου και σημειώνει ότι μέχρι τον Μάιο του 2014 όλες οι τράπεζες θα λειτουργούν ως ενιαίος όμιλος με την επωνυμία Τράπεζα Πειραιώς. Μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης, τα κεφάλαια του ομίλου θα φτάσουν τα 9,2 δισ. ευρώ.

– Τους τελευταίους μήνες ο όμιλος έχει πραγματοποιήσει πολλές εξαγορές τραπεζών. Η Τράπεζα Πειραιώς αναδεικνύεται έτσι στη μεγαλύτερη σε μέγεθος τράπεζα στην ελληνική αγορά. Τι σημαίνει αυτό;

– Οι τελευταίοι μήνες ήταν εξαιρετικά σημαντικοί για τον όμιλό μας. Το μέγεθος για εμάς δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Ωστόσο, το γεγονός ότι η Τράπεζα Πειραιώς γίνεται η μεγαλύτερη τράπεζα στην ελληνική αγορά αυξάνει τις ευθύνες μας. Το σημαντικό τώρα είναι να ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ώστε να αποκατασταθεί η κεφαλαιακή βάση του τραπεζικού συστήματος και όλες οι συστημικές τράπεζες να επιτελέσουμε με επάρκεια τον κρίσιμο ρόλο μας που δεν είναι άλλος από τη χρηματοδότηση της αγοράς. Προτεραιότητά μας, λοιπόν, είναι οι ανάγκες της πραγματικής οικονομίας. Γνώμονας πρέπει να είναι η συμβολή του τραπεζικού συστήματος στην επανεκκίνηση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της. Με την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης τα ίδια κεφάλαια της Τράπεζας Πειραιώς θα φθάσουν κατ’ εκτίμηση τα 9,2 δισ. ευρώ και ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας θα ξεπεράσει το 14%. Ετσι, από νέες ισχυρές βάσεις θα μπορέσουμε να αναλάβουμε πιο δυναμικό ρόλο.

– Εξετάζετε το ενδεχόμενο και άλλων εξαγορών;

– Η ελληνική αγορά είναι συγκεκριμένη. Με την απόκτηση της Millennium ολοκληρώσαμε τις στρατηγικές κινήσεις μας. Από εδώ και πέρα οι προσπάθειές μας θα επικεντρωθούν στην ενοποίηση των νέων θυγατρικών και την ομογενοποίηση του Ομίλου. Το μερίδιό μας στην εγχώρια τραπεζική αγορά είναι τέτοιο που δεν χρειάζεται πλέον να διευρυνθεί μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων.

– Οι νέες τράπεζες θα διατηρηθούν ως ξεχωριστές οντότητες ή θα απορροφηθούν; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα;

– Στόχος μας είναι εντός δώδεκα μηνών και οι έξι τράπεζες που αποκτήθηκαν να λειτουργούν ως ενιαίος οργανισμός υπό την επωνυμία Τράπεζα Πειραιώς. Ηδη θα έχουμε την πλήρη ενσωμάτωση της πρώην Αγροτικής μέσα στον Ιούνιο. Εκτιμώ ότι όλα θα έχουν ολοκληρωθεί και με τις υπόλοιπες μέχρι τον Μάιο του 2014.

– Μετά από όλες αυτές τις εξαγορές ο όμιλος θα πρέπει να προχωρήσει σε περικοπές και μείωση προσωπικού;

– Ο σχεδιασμός μας περιλαμβάνει πολύ προσεκτικές κινήσεις, οι οποίες θα υλοποιηθούν σε βάθος τριετίας. Ασφαλώς θα υπάρξουν ενέργειες προσαρμογής και μείωσης του κόστους. Ωστόσο, από τις συγχωνεύσεις δημιουργούνται μεγάλες συνέργειες οι οποίες βοηθούν τον οικονομικό σχεδιασμό μας. Δεν θα υπάρξουν ούτε επιθετικές κινήσεις, ούτε αιφνιδιασμοί. Ειδικά σε ό,τι αφορά το προσωπικό μας ο σχεδιασμός στηρίζεται σε προγράμματα που θα περιλαμβάνουν κίνητρα για οικειοθελή αποχώρηση, όποτε και όταν χρειαστεί.

– Σε λίγες ημέρες ξεκινά η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης. Μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στον όμιλο πώς διαμορφώνεται η κατάσταση και ποιος είναι ο στόχος της διοίκησης; 

– Το ελάχιστο ποσό που πρέπει να συγκεντρώσουμε στο πλαίσιο της ιδιωτικής συμμετοχής είναι 519 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό έχει ήδη υπερκαλυφθεί καθώς στην αύξηση κεφαλαίου θα μετέχουν με 400 εκατ. ευρώ ο πορτογαλικός όμιλος BCP και με 170 εκατ. ευρώ η Societe Generale. Κατά συνέπεια έχουμε καλύψει το ελάχιστο όριο της ιδιωτικής συμμετοχής, επιτυγχάνοντας έτσι τον στόχο να διατηρηθεί ο ιδιωτικός χαρακτήρας της Πειραιώς. Επόμενος επιτεύξιμος στόχος είναι η άντληση κεφαλαίων, συνολικά, να μην υπολείπεται των 733 εκατ. ευρώ, ώστε η Τράπεζα να μην επιβαρυνθεί με το κόστος των μετατρέψιμων ομολογιών.

– Το ζήτημα της αρνητικής καθαρής θέση της τράπεζας, πώς αντιμετωπίζεται. Πώς διαμορφώνεται σήμερα η εικόνα;

– Η τράπεζα εμφάνισε αρνητική καθαρή θέση στον ισολογισμό του 2012 κυρίως λόγω των επιπτώσεων από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων, το γνωστό PSI. Η αρνητική αυτή εικόνα έχει πια ανατραπεί. Τα κεφάλαια των μετόχων διαμορφώνονται πλέον σε θετικά επίπεδα, προσεγγίζοντας περίπου τα 800 εκατ. ευρώ. Αυτό το επιτύχαμε μέσω της ενεργητικής διαχείρισης της περιουσίας μας, αλλά και με τις εξαγορές – συγχωνεύσεις που πραγματοποιήσαμε.

Θετική ένδειξη η σταθεροποίηση των επισφαλειών

– Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα για το τραπεζικό σύστημα μετά την ανακεφαλαιοποίηση;

– Η επόμενη ημέρα των τραπεζών ταυτίζεται με την επόμενη ημέρα για τη χώρα. Οι τράπεζες είναι συνυφασμένες με την οικονομία. Εάν η Ελλάδα μπορέσει να περάσει τον κάβο και να επανέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά την επόμενη περίοδο, τότε η κατάσταση για τις τράπεζες θα βελτιωθεί σημαντικά. Η έξοδος της Ελλάδας από την κρίση θα οδηγήσει σε έξοδο από την κρίση και το τραπεζικό σύστημα. Οσο η οικονομία παραμένει σε ύφεση, τόσο αυξάνονται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, προσθέτοντας βάρη και προβλήματα στις τράπεζες. Μπορεί με την ανακεφαλαιοποίηση να δημιουργείται ένα μεγάλο μαξιλάρι, ωστόσο αυτό που θα κάνει τη διαφορά είναι η αναστροφή της ύφεσης. Οσο η εξέλιξη αυτή καθυστερεί, θα καθυστερεί και την ανάκαμψη του τραπεζικού συστήματος. Η δική μου αίσθηση πάντως, καθώς και οι αναλύσεις που έχουμε πραγματοποιήσει στην τράπεζα, είναι ότι η κατάσταση στην οικονομία βελτιώνεται. Κατά συνέπεια περιμένω καλύτερες μέρες και για τις τράπεζες.

– Υπάρχει κίνδυνος να σταθεροποιηθεί μεν η δημοσιονομική κατάσταση, αλλά λόγω της έντασης της ύφεσης οι επισφάλειες να συνεχίσουν να αυξάνονται οδηγώντας σε τραπεζική κρίση;

– Πράγματι ισχύει αυτό. Με την έννοια ότι συνεχίζεται η προσθήκη μη εξυπηρετούμενων δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Εκείνο όμως που πρέπει να δούμε είναι τον ρυθμό δημιουργίας νέων επισφαλειών. Περάσαμε από μια φάση στην οποία είχαμε καλπάζουσα αύξηση και τώρα είμαστε σε μια φάση σταθεροποίησης με ενδείξεις μείωσης του ρυθμού σχηματισμού νέων επισφαλειών. Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μας επιτρέπει να καλύπτουμε τις σχετικές απώλειες από τα προ προβλέψεων και φόρων κέρδη των τραπεζών, γεγονός που αυξάνει πολύ την ανθεκτικότητα του τραπεζικού συστήματος. Το μεγάλο ζητούμενο βέβαια είναι, όπως είπα, η επιστροφή στην ανάπτυξη. Πρέπει να υπογραμμίσω πάντως ότι η ανακεφαλαιοποίηση θα δώσει τη δυνατότητα σοβαρής τόνωσης της αγοράς, περιορισμού του ρυθμού αύξησης των επισφαλών δανείων και, επομένως, ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα.

– Το γεγονός ότι όλο το τραπεζικό σύστημα θα συγκεντρωθεί κάτω από τους τέσσερις συστημικούς πόλους δεν θα επηρεάσει αρνητικά τον ανταγωνισμό;

– Η ελληνική τραπεζική αγορά ήταν και θα παραμείνει εξαιρετικά ανταγωνιστική. Θα υπάρχουν τέσσερις πολύ ισχυροί τραπεζικοί όμιλοι -όσοι ήταν άλλωστε και κατά το παρελθόν- γεγονός που διασφαλίζει την αποτελεσματική και ανταγωνιστική λειτουργία της αγοράς. Πάντως, κανείς δεν εμποδίζει να εγκατασταθούν στην Ελλάδα και άλλες ξένες εμπορικές ή επενδυτικές τράπεζες.

– Οι μέτοχοι των τραπεζών χάνουν πάνω από το 97% της αξίας των μετοχών τους σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Εχουν ελπίδα να ανακτήσουν τις απώλειες;

– Δυστυχώς οι μέτοχοι των τραπεζών και το τραπεζικό σύστημα πλήρωσαν βαρύ τίμημα  εξαιτίας της κρίσης. Αν και η κρίση στην Ελλάδα δεν οφείλεται στο τραπεζικό σύστημα αλλά στον δημοσιονομικό εκτροχιασμό, τελικά οι μέτοχοι των τραπεζών επιβαρύνθηκαν με δυσανάλογα υψηλό κόστος. Το πραγματικό «κούρεμα» με το οποίο επιβαρύνθηκαν οι τράπεζες ξεπέρασε το 70%, στο πλαίσιο του PSI και της πρόσφατης επαναγοράς ομολόγων, βαρύνοντας αθροιστικά τις τράπεζες με ζημίες δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι ζημίες αυτές οδήγησαν στον αφανισμό  των κεφαλαίων των μετόχων των τραπεζών. Αυτά τα δισεκατομμύρια είναι η μεγάλη συνεισφορά των μετόχων των τραπεζών στη διάσωση της χώρας και δεν είναι εύκολο να ανακτηθούν. Ωστόσο οι μέτοχοι θα έχουν την ευκαιρία να ανακτήσουν ένα μέρος των απωλειών μέσω των αυξήσεων κεφαλαίου.

– Θα πετύχουν;

– Ελπίζω και εύχομαι ότι θα επιτύχουν. Μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι θετική μόνο για τις τράπεζες, αλλά ευρύτερα για την ελληνική οικονομία, την εικόνα της και την ανάκτηση εμπιστοσύνης στο εξωτερικό.

«Σίγουρες κινήσεις με σχεδιασμό ετών»

– Υπάρχει κάποια ανησυχία για το κατά πόσο εύκολο είναι να μετατραπούν όλες αυτές οι τράπεζες που αποκτήθηκαν σε έναν ενιαίο οργανισμό. Πώς θα τα καταφέρετε;

– Δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανησυχία. Οι εξαγορές αυτές σίγουρα πραγματοποιήθηκαν κάτω από αρκετά ειδικές συνθήκες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι «ευκαιριακές». Στην Τράπεζα Πειραιώς είχαμε προετοιμασθεί εντατικά για την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος εδώ και καιρό. Από την πρώτη στιγμή που τέθηκε το θέμα δημιουργήσαμε ομάδες  εργασίας, μελετήσαμε τους δυνητικούς σχηματισμούς και προετοιμάσαμε τα σχέδια δράσης για να είμαστε, όταν έπρεπε, έτοιμοι. Ετσι, όταν έφτασε η ώρα των αποφάσεων μπορέσαμε να κινηθούμε γρήγορα και δυναμικά. Παράδειγμα η Αγροτική Τράπεζα. Το υγιές κομμάτι της Αγροτικής, δεν το διεκδικήσαμε τυχαία. Ηταν μια περίπτωση που μελετούσαμε χρόνια. Σας θυμίζω ότι το καλοκαίρι του 2010 καταθέσαμε πρόταση για την τριπλή συγχώνευση Αγροτικής - Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και Τράπεζας Πειραιώς. Αλλο παράδειγμα οι κυπριακές τράπεζες στην Ελλάδα.  Μπορεί η συναλλαγή να ολοκληρώθηκε, λόγω των ραγδαίων εξελίξεων, σε ένα 24ωρο, ωστόσο εμείς το είχαμε μελετήσει πριν από χρόνια και είχαμε κάνει τη σχετική προεργασία. Γνωρίζαμε τα συστήματα της κάθε τράπεζας, πώς μπορεί να γίνει η υποδοχή του νέου δυναμικού, ποιες είναι οι συνέργειες, ποια τα κόστη, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Οι εξαγορές είναι ενταγμένες σε έναν πολύ ευρύτερο σχεδιασμό.

Η υπευθυνότητα εντός ενός πλαισίου κανόνων, κλειδί για το μέλλον της χώρας

– Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της οικονομίας;

– Η κατάσταση παραμένει κρίσιμη και οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε παραμένουν μεγάλες. Ωστόσο, έπειτα από αρκετό καιρό διαγράφονται οι πρώτες θετικές εξελίξεις που δημιουργούν προσδοκίες για την αναστροφή της κατάστασης. Η θεαματική βελτίωση του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, η μείωση των ελλειμμάτων, η προοπτική να επιτύχουμε πρωτογενές πλεόνασμα στη δημοσιονομική διαχείριση αποτελούν ενθαρρυντικές εξελίξεις. Αν η βελτίωση που καταγράφεται στα παραπάνω μεγέθη παγιωθεί, τότε ίσως επιτύχουμε μια νέα ρύθμιση χρέους με τους δανειστές μας, γεγονός που θα βοηθήσει ακόμη περισσότερο την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού προβλήματος και την ενίσχυση των πόρων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. 

– Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που θα καθορίσουν το επόμενο διάστημα το αν θα κερδίσουμε το στοίχημα της ανάπτυξης;

– Εχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κατάστασης. Η δημοσιονομική πειθαρχία πρέπει να διατηρηθεί και να ενταθεί ανεξάρτητα από το τι ζητά η τρόικα, ώστε να επιτύχουμε την πραγματική εξυγίανση της οικονομίας μας. Για παράδειγμα, εμείς αποφασίσαμε να συνδέσουμε τη χρηματοδότηση με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι αυτός που χρηματοδοτείται, ακόμα και αν είναι μεμονωμένος επαγγελματίας, να μην έχει αδήλωτη ή ανασφάλιστη εργασία. Αυτό επιβάλλει η ανάγκη ενίσχυσης των ασφαλιστικών ταμείων των εργαζομένων, αλλά και εφαρμογής των κανόνων του ανταγωνισμού. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι κάθε αθέμιτη συναλλαγή, κάθε ανοχή σε πρακτικές όπως η αδήλωτη εργασία, δεν πλήττουν μόνο την επιχειρηματικότητα, αλλά ολόκληρη την κοινωνία. Κινήσεις σαν τη δική μας συμβάλλουν έμμεσα, αλλά σημαντικά, στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Το να λειτουργήσουμε σαν κοινωνία με συνέπεια, υπευθυνότητα και σε ένα πλαίσιο κανόνων, πιστεύω ότι είναι σημείο-κλειδί για το μέλλον της χώρας.

– Ποιοι είναι οι τομείς όπου η χώρα μπορεί να διακριθεί;

– Πρέπει να εστιάσουμε στους τομείς που δημιουργούν προστιθέμενη αξία, όπως για παράδειγμα οι εξαγωγικές δραστηριότητες. Το ζήτημα δεν είναι απλά να αναπτύξουμε τομείς που έχουμε κάποια συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως ο τουρισμός ή η γεωργία. Η πρόκληση είναι να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για να αναπτύξουμε έναν ποιο ποιοτικό τουρισμό. Ή μια περισσότερο εξειδικευμένη γεωργία προσανατολισμένη στις ανάγκες των διεθνών αγορών. Πρέπει να εξειδικευθούμε με οδηγό τη διεθνή ζήτηση ώστε να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία και να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Ετσι θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε νέες θέσεις απασχόλησης και να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τη μεγάλη ανεργία. Οι τράπεζες πρέπει να συμβάλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση αυτής της νέας πραγματικότητας.

– Πώς βρεθήκαμε σε τόσο άσχημη κατάσταση; Εχει ευθύνες το τραπεζικό σύστημα για την επικράτηση του καταναλωτικού μοντέλου στη χώρα;

– Ασφαλώς ευθύνες έχουμε και εμείς οι τράπεζες. Τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε μια αδικαιολόγητη, αν θέλετε, έμφαση στον τομέα της λιανικής τραπεζικής. Ωστόσο, ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα δεν έφτασε ποτέ σε σημείο υπερδανεισμού και υπολείπεται σημαντικά του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Είναι σαφές ότι ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός είναι αυτός που ενεργοποίησε τον μηχανισμό της κρίσης. Ομως η Ελλάδα δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Θα έλεγα ότι είναι το σύνολο του ευρωπαϊκού νότου, όπου η αύξηση του εθνικού προϊόντος στηρίχτηκε σε ένα οικονομικό πρότυπο βασισμένο στην κατανάλωση.  Σήμερα αυτή η προοπτική δεν υπάρχει. Ο μόνος δρόμος για την ανάπτυξη και τη δημιουργία εισοδήματος είναι οι επενδύσεις και οι εξαγωγές. Αρα εκεί πρέπει να επικεντρωθούμε. Εκεί πρέπει να εξειδικεύσουμε την οικονομία μας. Το προηγούμενο μοντέλο, που στηρίζονταν στην κατανάλωση, δεν μπορεί να επαναληφθεί.

Πηγή: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

8