Αυτοματοποιημένες αγοραπωλησίες μετοχών

Του Βασίλη Παζόπουλου*

Στην εποχή μας, μεγάλο ποσοστό χρηματιστηριακών εντολών πραγματοποιείται χωρίς την φυσική παρουσία. Η εκτέλεση των αγοροπωλησιών γίνεται ηλεκτρονικά και αυτοματοποιημένα, αποκλειστικά υπό την καθοδήγηση μαθηματικών τύπων. 

Πρόκειται για εξελιγμένα εργαλεία λογισμικού που χρησιμοποιούνται στις χρηματιστηριακές αγορές, για αγοραπωλησίες συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (futures), συναλλάγματος (forex), μετοχών, και ομολόγων.

Χρησιμοποιούνται από επενδυτικές τράπεζες, θεσμικούς επενδυτές, αλλά και ιδιώτες, που επιθυμούν η διαχείριση του χαρτοφυλακίου τους να γίνεται αυτόματα. Πρόθεσή τους είναι είτε η εξεύρεση κερδοφόρων ευκαιριών, είτε μια απλή αντιστάθμιση κινδύνου.

Τη δεκαετία του 1980, ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στις συναλλαγές της Wall Street. Η πρακτική αυτή είχε κατηγορηθεί για την επιδείνωση ή ακόμη ως την κύρια αιτία που οδηγήθηκε το αμερικάνικο χρηματιστήριο, στο κραχ του 1987. 

Παράδειγμα

Τα αυτοματοποιημένα μοντέλα βασίζονται στην ιδέα ότι μπορούν να είναι πιο αποτελεσματικά από ό,τι οι ανθρώπινες ικανότητες των traders. Μπορούν να αδράξουν ευκαιρίες που μερικές φορές μπορεί να είναι διαθέσιμες μόνο σε ένα κλάσμα του δευτερολέπτου.

Ένα παράδειγμα αυτοματοποιημένης στρατηγικής, έχουμε όταν μετοχές μιας εταιρείας είναι διαπραγματεύσιμες σε δύο διαφορετικά νομίσματα σε δύο διαφορετικά χρηματιστήρια. Μερικές φορές η μία τιμή μπορεί να απέχει από την άλλη σημαντικά ή τόσο ώστε να συμφέρει τον trader να εκμεταλλευτεί την διαφορά και να προσπαθήσει να πουλήσει την ακριβή μετοχή, αγοράζοντας ταυτόχρονα μετοχές αντίστοιχης αξίας με την φτηνότερη, για να πραγματοποιήσει κέρδος χωρίς ουσιαστικό ρίσκο.

Από τι αποτελείται ένα σύστημα 

Το σύστημα δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια απεικόνιση και καταγραφή της εμπειρίας του επενδυτή. Ακόμη και αν κάποιος αγοράζει από παρόρμηση ή ένστικτο, η ύπαρξη αυτής της παρόρμησης στηρίζεται σε υποσυνείδητες διεργασίες. Η σύζευξη παραστάσεων του παρελθόντος και ανάλυσης, οδηγεί στην απόφαση και την πράξη.

Οι αυτοματοποιημένες συναλλαγές απλά κωδικοποιούν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που πολλοί traders χρησιμοποιούν, εξαλείφοντας μειονεκτήματα όπως ο φόβος, η απληστία ή απλά την καθυστέρηση στον υπολογισμού των δεδομένων.

Οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν υπολογιστές όταν παίρνουν περίτεχνες αποφάσεις και εκτελούν εντολές, με βάση τις πληροφορίες που έχουν λάβει ηλεκτρονικά, πριν ο ανθρώπινος εγκέφαλος  είναι σε θέση να επεξεργαστεί τις πληροφορίες. 

Πως τα αντιμετωπίζουν οι μεγάλοι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί

Με το λεγόμενο νόμο Dodd-Frank του 2010, οι κανόνες που διέπουν τις χρηματιστηριακές συναλλαγές έχουν βελτιωθεί σε ζητήματα διαφάνειας. Σκοπός είναι να αποφευχθούν περιστατικά σαν της Barings το 1995. Η  αρχαιότερη τράπεζα της Αγγλίας κατέρρευσε, επειδή ένας υπάλληλος της έχασε στα παράγωγα το διπλάσιο από το κεφάλαιο που διέθετε ολόκληρη η τράπεζα για trading.

Ένας επιπλέον λόγος που δεν πρέπει να παραγνωρίζεται, είναι η εξοικονόμηση δαπανών. Μειώνει αποφασιστικά το κόστος των traders, τόσο σε αριθμό όσο και σε αμοιβή, αντικαθιστώντας τους με μηχανικά συστήματα στον υπολογιστή.

Συναλλαγές υψηλής συχνότητας

Οι αλγοριθμικές συναλλαγές και οι συναλλαγές υψηλής συχνότητας (high-frequency trading) έχουν οδηγήσει σε μια δραματική αλλαγή στη δομή της χρηματιστηριακής αγοράς. 

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας ψάχνει αλγόριθμους για να προβλέψει τις διακυμάνσεις της αγοράς, αλλά και χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό τη ραγδαία αναπτυσσόμενη πρακτική της υψηλής συχνότητας χρηματιστηριακών συναλλαγών.

Αυτοί οι αλγόριθμοι μπορούν να λάβουν αποφάσεις σε χιλιοστά του δευτερολέπτου. Ένας άνθρωπος χρειάζεται τουλάχιστον ένα δευτερόλεπτο για να αναγνωρίσει και να αντιδράσει σε ενδεχόμενο κίνδυνο. Σαν συνέπεια έχει οι άνθρωποι σταδιακά να παραγκωνίζονται και μια εντελώς νέα ψηφιακή οικολογία να εξελίσσεται.

Πλεονεκτήματα στην αποτελεσματικότητα

Το ρομπότ συναλλαγών είναι ψυχρός εκτελεστής. Θα ακολουθήσει τον αλγόριθμο διαπραγμάτευσης χωρίς δισταγμό. Όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με το trading, είτε ερασιτεχνικά, είτε επαγγελματικά, έχουνε βρεθεί σε στιγμή αδυναμίας, επηρεαζόμενοι από τα ανθρώπινα συναισθήματα, και έχουν καταστρατηγήσει τους κανόνες τους.  

Είτε κλείνουν βιαστικά μια κερδοφόρα θέση που έδωσε πολύ περισσότερα ή καθυστερούν στην λήψη του stop loss, με αποτέλεσμα να υποστούν ακόμα μεγαλύτερη ζημιά.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, ακόμα και του πιο ικανού, του πιο έμπειρου trader, είναι η έλλειψη πειθαρχίας στους κανόνες που ο ίδιος έχει θέσει. Η τεράστια ψυχολογική πίεση αντιμετωπίζεται οριστικά.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα υπάρξει αύξηση της αυτοματοποίησης στο μέλλον. Όμως τα αυτοματοποιημένα συστήματα μπορεί να έχουν τον πρώτο λόγο στο trading, αλλά πολύ δύσκολα θα κυριαρχήσουν στον τομέα των μακροπρόθεσμων επενδυτικών αποφάσεων.

Επιπτώσεις

Το γεγονός που δεν αμφισβητείται από κανένα πλέον, είναι πως τα αυτοματοποιημένα συστήματα, έχουν οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του αριθμού συναλλαγών. 

Τα χρηματιστήρια αλλά και οι χρηματιστηριακές εταιρείες εξοικονομούν χρήματα από την μείωση του προσωπικού ή των αμοιβών που δίνανε στους υπαλλήλους τους. Αυτό δίνει τα περιθώρια για χρέωση μικρότερων προμηθειών, μειώνοντας το κόστος των συναλλαγών.

Η μεγαλύτερη ρευστότητα οδηγεί σε φτηνότερες συναλλαγές και για έναν ακόμη λόγο. Έχουμε μείωση της ψαλίδας, μεταξύ αγοραστή και πωλητή (ask-bit spread). 

Επίσης συμβάλει στη μεγαλύτερη αξιοπιστία του συστήματος, μια που καθίσταται δυσκολότερη η χειραγώγηση της αγοράς.

Οι traders εγκαταλείπουν τις περιφερειακές χρηματιστηριακές αγορές και κατευθύνονται εκεί που υπάρχει ηλεκτρονική διευκόλυνση και ρευστότητα. Εκεί δηλαδή που οι συνθήκες ευνοούν την εφαρμογή της στρατηγικής τους.

Συμπέρασμα

Είμαστε στην εποχή  όπου οι αυτοματοποιημένες συναλλαγές υπερισχύουν έναντι των ανθρώπινων. Οι επενδυτές και οι traders μπορούν να υπολογίσουν και να συγκρίνουν χρηματιστηριακούς τίτλους με ταχύτερους ρυθμούς. Είναι σε θέση να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες που δεν ήταν ακόμη διαθέσιμες ακόμα και από την πιο έμπειρη και ικανή ανθρώπινη ματιά στο παρελθόν, δίνοντάς τους ένα καθοριστικό πλεονέκτημα.

Ειδικά στο indraday trading, όπου η ταχύτητα των αποφάσεων είναι η βασικότερη παράμετρος,  όσο ταλέντο ή τύχη και να διαθέτει ο άνθρωπος, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το μηχάνημα.

Αν και τα αυτοματοποιημένα χρηματιστηριακά συστήματα εμφανίζουν πολλά πλεονεκτήματα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι σχεδιάζονται από ανθρώπους. Συνεπώς κάποια από αυτά είναι προσεκτικά σχεδιασμένα, και κάποια άλλα όχι. Κάποια έχουν να επιδείξουν ιστορικό επιτυχιών και κάποια έχουν στόχο την εξαπάτηση των επενδυτών.

Η επιλογή τους πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά, γιατί ενέχει σημαντικούς κινδύνους και θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με τον υπεύθυνο χρηματιστή σας.

* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής

Πηγή:capital.gr

12