Εμπορικό πλεόνασμα ρεκόρ για τη Γερμανία! Τί σημαίνει αυτό για τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου;

Αγαθά συνολικής αξίας 101,0 δισεκατομμυρίων ευρώ εξήγαγε η Γερμανία κατά τον Ιούλιο του 2014. Τον ίδιο μήνα, οι εισαγωγές της έφθασαν στα 77,6 δισεκατομμύρια. Με βάση τα στοιχεία αυτά, το εμπορικό πλεόνασμα για τη Γερμανία κατά το μήνα Ιούλιο 2014 έφθασε στα 23,4 δισεκατομμύρια ευρώ, μέγεθος το οποίο είναι και το μεγαλύτερο στην ιστορία της χώρας! Τα μεγέθη αυτά, σε σχέση με τον Ιούλιο του 2013, καταγράφουν αύξηση κατά 8,5% στις εξαγωγές και κατά μόλις 1,0% στις εισαγωγές.
Από το ποσό των 23,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα 6,5 δισεκατομμύρια συνιστούν εμπορικό πλεόνασμα από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η αύξηση των εξαγωγών προς τις χώρες της Ένωσης εξακολουθεί να είναι πολλαπλάσια από την αύξηση των εισαγωγών από τις χώρες αυτές.

Τον Ιούνιο του 2014, οι συνολικές εξαγωγές της Γερμανίας είχαν αυξηθεί κατά 4,7%, ενώ οι εισαγωγές είχαν μειωθεί κατά 1,8%.

Κατά το διάστημα Ιανουαρίου – Ιουλίου 2014, το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας έφθασε στα 122 δισεκατομμύρια ευρώ!
(Δείτε την πλήρη ανακοίνωση της Στατιστικής Υπηρεσίας της Γερμανίας)

Τί σημαίνουν όλα αυτά; Ότι η Γερμανία παραμένει ως ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό κράτος! Κάτι που βεβαίως οφείλεται στην εξαιρετική γερμανική οικονομική μηχανή, αλλά που ενισχύεται σημαντικά (και σκανδαλωδώς θα μπορούσαμε να πούμε) από το άδικο νομισματικό σύστημα της Ευρωζώνης.

Για το ζήτημα των εξαγωγικών επιδόσεων της Γερμανίας και το πώς αυτό επιδρά αρνητικά στα εμπορικά ισοζύγια (και βεβαίως και στα δημοσιονομικά ελλείμματα) πολλών άλλων χωρών της Ευρωζώνης (και μεταξύ αυτών και της Ελλάδας) μεταφέρουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του κ. Γιάννη Σιάτρα, με τίτλο “Οι ζημιές μας, κέρδη τους – Η λεηλασία της Ελλάδας” (Εκδόσεις EuroCapital, Αθήνα 2013).

Η εκτίναξη των εμπορικών πλεονασμάτων (σελ. 332 - 338)

Δεν εκφράζουμε κάποιο φθόνο για τη μεγάλη πρόοδο της Γερμανίας. Απεναντίας, βρίσκουμε εξαιρετικά θετικό ότι, μια χώρα με την οποία παραδοσιακά έχουμε φιλικές σχέσεις και η οποία αποτελεί έναν από τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους μας και πατρίδα εκατομμυρίων επισκεπτών της χώρας μας, σημειώνει υψηλή οικονομική ανάπτυξη.

Διαμαρτυρόμαστε όμως για την αδικία. Για την αδικία που δημιουργεί το υπάρχον κοινό νομισματικό σύστημα, το οποίο ρίχνει βάρη στη δική μας χώρα, ενώ ευνοεί τα μέγιστα τη Γερμανία. Μπροστά στην αδικία αυτή, ζητούμε μια έντιμη σχέση, τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και στα πλαίσια της λειτουργίας της Ευρωζώνης, ώστε –από κοινού– να λύσουμε τα προβλήματα και να εργαστούμε για την εξέλιξη και την πρόοδο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Η Γερμανία, είναι η 4η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και –μετά την Κίνα– η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική δύναμη. Το δυναμικό αυτό κράτος των 82 εκατομμυρίων κατοίκων, κατά το 2012, είχε εμπορικό πλεόνασμα € 188 δισεκατομμυρίων, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στην ιστορία του, αλλά και το υψηλότερο στον κόσμο.

Καθώς η χώρα έχει τη δυνατότητα να είναι μια ανταγωνιστική και εξαγωγική χώρα με εξαιρετικές επιδόσεις, εκμεταλλεύεται στο έπακρο την ύπαρξη του ευρώ και τη λειτουργία της Ευρωζώνης και πετυχαίνει πολύ σημαντικά εξαγωγικά κέρδη.

Αυτό είναι φυσιολογικό. Η Γερμανία επωφελείται από την ύπαρξη του ευρώ, καθ’ όσον, η ισοτιμία του “τεχνητού” αυτού νομίσματος επηρεάζεται θετικά από την εξαιρετική γερμανική παραγωγικότητα και την παραγωγικότητα άλλων βόρειων ευρωπαϊκών χωρών. Όμως, η ισοτιμία του ευρώ, ταυτόχρονα επηρεάζεται αρνητικά από τη χαμηλή παραγωγικότητα των χωρών του νότου, ή ακόμη και την ελλειμματικότητα των Προϋπολογισμών των χωρών αυτών. Το αποτέλεσμα είναι ένα νόμισμα το οποίο, τελικά, έχει χαμηλότερη ισοτιμία απ’ ότι θα είχε εάν στην Ευρωζώνη συμμετείχαν μόνον οι βόρειες, υψηλής ανταγωνιστικότητας, χώρες. Οι συστηματικά “κακές” επιδόσεις των ανταγωνιστικά αδύναμων χωρών της Ευρωζώνης, κρατούν την ισοτιμία του ευρώ χαμηλότερα. Και αυτή την υποτίμηση, κατά κύριο λόγο, καρπούται η Γερμανία. Αντίθετα, αν οι ανταγωνιστικά ισχυρές χώρες δε συμμετείχαν στο ευρώ, τότε το κοινό νόμισμα θα διολίσθαινε διαρκώς και θα βρισκόταν σε χαμηλότερη ισοτιμία έναντι του δολαρίου και των άλλων διεθνών νομισμάτων. Με τον τρόπο αυτόν, σταδιακά θα μπορούσε να αποκατασταθεί η ισορροπία στα εμπορικά ισοζύγια των ανταγωνιστικά αδύναμων χωρών.

Αν όμως αποχωρούσαν από την Ευρωζώνη μερικές “αδύναμες” χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, ή ακόμη και η Ισπανία, η ισοτιμία του ευρώ απέναντι στο δολάριο θα ανέβαινε αμέσως κατά 20 ή 30 λεπτά του δολαρίου, ενώ θα σημειώνονταν και αντίστοιχη αύξηση προς τις ισοτιμίες των νομισμάτων –συνήθως τα ασιατικά– που είναι συνδεδεμένα με το δολάριο. Και η ισοτιμία θα κινούνταν διαρκώς ανοδικά. Φαντάζεστε ποια θα ήταν η τύχη των γερμανικών εξαγωγών στην περίπτωση αυτή; Ή, εάν υποθέσουμε ότι η Γερμανία επέστρεφε στο εθνικό της νόμισμα, το μάρκο, ποια θα ήταν η τύχη των εξαγωγών της; Θα κατέρρεαν μέσα σε λίγους μήνες!

Σε μελέτη που εκπόνησε το γερμανικό ίδρυμα Bertelsmann και η οποία δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2013,[1] αναφέρεται ότι, στην υποθετική περίπτωση που η χώρα επέστρεφε στο εθνικό της νόμισμα (Deutsche Mark), τότε αυτό θα σημείωνε ανατίμηση της τάξης του 23% σε σχέση με τη σημερινή πραγματική ισοτιμία που έχει η Γερμανία με νόμισμα το ευρώ.

Στα ίδια περίπου συμπεράσματα καταλήγουν σε έρευνα τους, ο οικονομολόγος της Citi και επικεφαλής της Διεύθυνσης Διεθνών Οικονομικών, Nathan Sheets και ο συνεργάτης του Robert Sockin,[2] στην οποία αποδεικνύουν ότι η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία που έχει λόγω του ευρώ η Γερμανία, είναι κατά 15% έως 20% χαμηλότερη απ’ αυτή που θα υπήρχε εάν η Γερμανία είχε το δικό της νόμισμα (Deutsche Mark). Επίσης, υπολόγισαν ότι η χαμηλότερη ισοτιμία που απολαμβάνει η Γερμανία λόγω του ευρώ, συμβάλλει στην αύξηση του εμπορικού της πλεονάσματος κατά περίπου 4% του ΑΕΠ της χώρας, δηλαδή κατά περίπου € 100 δισεκατομμύρια ετησίως.

Η Γερμανική οικονομία κερδίζει σήμερα τεράστια ποσά, επειδή στο ευρώ συμμετέχουν χώρες χαμηλής ανταγωνιστικότητας χώρες (όπως είναι οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου), οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά την ισοτιμία του. Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Γερμανία έχει εξουθενώσει τις χώρες αυτές και έχει συντρίψει τα εμπορικά τους ισοζύγια.

Αν κατά το έτος 2008, δηλαδή πριν ακόμη ανατραπούν οι σχέσεις του διεθνούς εμπορίου λόγω της χρηματοοικονομικής κρίσης, εξετάζαμε τα εμπορικά ισοζύγια των χωρών της Ευρωζώνης, θα μπορούσαμε εύκολα να προβλέψουμε ποιες χώρες θα βρίσκονταν σε κρίση και στη “μέγγενη” των διεθνών οργανισμών, λίγα χρόνια αργότερα. Ας ρίξουμε μια ματιά: Ελλάδα – εμπορικό έλλειμμα ίσο με το 18,6% του ΑΕΠ της. Ισπανία – έλλειμμα ίσο με το 9,3% του ΑΕΠ της. Πορτογαλία – έλλειμμα ίσο με το 13,6% του ΑΕΠ της. Γερμανία – πλεόνασμα ίσο με το 7,4% του ΑΕΠ της. Ολλανδία – πλεόνασμα ίσο με το 7,0% του ΑΕΠ της. Φινλανδία – πλεόνασμα ίσο με το 2,9% του ΑΕΠ της.[3]

Από την άλλη πλευρά, ας δούμε την εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου της Γερμανίας στην τελευταία 20ετία. Κατά το έτος 2012, το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας, ήταν μεγαλύτερο από το τρέχον ΑΕΠ της Ελλάδας! Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη ότι, ένα μεγάλο μέρος από το πλεόνασμα αυτό προέρχεται από τα άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης,[4] καταλήγουμε στο ότι αυτή η κατάσταση δε μπορεί να συνεχίζεται για πολλά ακόμη χρόνια, αφού δεν είναι βιώσιμη.

Γερμανία: Εξωτερικό εμπόριο και εμπορικό πλεόνασμα (1991-2014)

  Σημειώσεις: 1) Ποσά σε εκατομμύρια ευρώ, 2) Στοιχεία: Statistisches Bundesamt (Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Στατιστικών) 3) Τα στοιχεία του 2014 αφορούν στο διάστημα Ιανουαρίου - Ιουλίου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, μεταξύ των 17 χωρών της Ευρωζώνης, οι μόνες χώρες που εμφανίζουν αύξηση των εμπορικών τους πλεονασμάτων κατά το διάστημα 2000-2008, είναι η Γερμανία (+201,7%) και η Ολλανδία (+140,8%). Το ίδιο συμβαίνει και για την περίοδο 2000-2012 (Γερμανία: +218,7% και Ολλανδία: +212,0%). Από τις υπόλοιπες χώρες (πλην της Αυστρίας, της Σλοβενίας και της Σλοβακίας), όλες έχουν υποστεί επιδείνωση των εμπορικών τους ισοζυγίων.

Από τα 17 κράτη μέλη της Ευρωζώνης, κατά το 2012, εμπορικό πλεόνασμα εμφάνισαν τα 7.[5] Το συνολικό πλεόνασμα των χωρών αυτών έφθασε στα € 298,4 δισεκατομμύρια. Από το ποσό αυτό, τα € 186,7 προέρχονται από τη Γερμανία. Από την άλλη πλευρά, το συνολικό έλλειμμα των υπολοίπων 10 χωρών έφθασε στα € 171,5 δισεκατομμύρια.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να εξετάσουμε την εξέλιξη των εμπορικών συναλλαγών της Ελλάδας με τη Γερμανία και αντίστοιχα και την εξέλιξη του εμπορικού ελλείμματος της Ελλάδας, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Τα στοιχεία αυτά, καθώς και τα στοιχεία του εμπορικού ισοζυγίου της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και με όλα τα κράτη, εμφανίζονται στον παρακάτω Πίνακα.

Εξωτερικό Εμπόριο Ελλάδας
Έλλειμμα με Γερμανία και Ευρ. Ένωση (27)

Σημειώσεις: α) Τα ποσά εκφράζονται σε εκατομμύρια ευρώ. β) ΜΕΡΑ: Μέσος Ετήσιος Ρυθμός Αύξησης. Αφορά στα έτη 2000-2008.

Ο παραπάνω Πίνακας μας δείχνει το συντριπτικό –σε βάρος της Ελλάδας– εμπορικό ισοζύγιο που έχει η χώρα μας με τη Γερμανία. Μας δείχνει όμως και μερικά ακόμη ενδιαφέροντα στοιχεία:

α) Μεταξύ των ετών 2000 και 2008 (έτος κατά το οποίο κορυφώνεται η “κρίση” στο ελληνικό εμπορικό ισοζύγιο), ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των ελληνικών εξαγωγών (προς όλο το κόσμο) φθάνει στο 4,7%. Οι ελληνικές εξαγωγές προς το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξάνονται κατά 9,6% ετησίως. Όμως, οι εξαγωγές μας προς τη Γερμανία αυξάνονται μόλις κατά 2,4% ετησίως.

β) Στο ίδιο διάστημα, οι εισαγωγές αυξάνονται με μέσο ετήσιο ρυθμό 8,8% απ’ όλο το κόσμο, με ρυθμό 7,4% από την Ευρωπαϊκή Ένωση και με ρυθμό 6,8% από τη Γερμανία. Δηλαδή, η επιδείνωση σε σχέση με τη Γερμανία είναι πολύ μεγαλύτερη (αύξηση εξαγωγών με ρυθμό 2,4% και εισαγωγών με ρυθμό 6,8%).

γ) Το έτος 2008, το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας έφθασε στα € 43,3 δισεκατομμύρια! Μεταξύ του 2000 και του 2008 αυξανόταν με μέσο ετήσιο ρυθμό ίσο προς 10,8%. Το ποσό του ελλείμματος ισούνταν με το 18,6% του ΑΕΠ εκείνης της χρονιάς. Δύσκολα θα μπορούσαμε να βρούμε χειρότερη επίδοση σε όλο το κόσμο!

δ) Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα κατά τα έτη 2009 – 2012 έχει περιορίσει τις εισαγωγές, έχει αυξήσει τις εξαγωγές (λόγω αύξησης ανταγωνιστικότητας στα χρόνια αυτά) και έχει μειώσει σημαντικά το εμπορικό έλλειμμα, φέρνοντάς το στο χαμηλότερο επίπεδο από την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Εν τούτοις, εξακολουθεί να βρίσκεται σε πολύ ψηλά επίπεδα σε σχέση με το ΑΕΠ (10,0% του ΑΕΠ κατά το 2011).

Στη μελέτη των Nathan Sheets και Robert Sockin που αναφέρθηκε παραπάνω, σημειώνεται ότι, τα οφέλη που καρπούται η Γερμανία μέσω των εξαγωγών της, από το έτος της διεθνούς οικονομικής κρίσης (2008), καθώς επίσης και από την έναρξη της κρίσης του ελληνικού χρέους είναι μεγάλα και μεγαλύτερα από κάθε άλλο κράτος. Διαπιστώνεται ότι, ενώ οι εξαγωγές της Ιαπωνίας ήταν –στα τέλη του 2011– κατά 8% χαμηλότερες σε σχέση με το 2008, οι εξαγωγές της Γερμανίας είχαν αυξηθεί κατά 7%. Παράλληλα, οι εξαγωγές της Ιαπωνίας προς την Κίνα έχουν –κατά τα 4 προηγούμενα χρόνια– παραμείνει στάσιμες, σε αντίθεση με τις εξαγωγές της Γερμανίας οι οποίες έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά.

Με δεδομένο ότι και η Ιαπωνία είναι εξαγωγικό κράτος και παράγει υψηλής ποιότητας τεχνολογικά προϊόντα, οι δύο ερευνητές εξηγούν τη διαφοροποίηση που υφίσταται στις επιδόσεις των δύο κρατών ως αποτέλεσμα της σχετικής ισοτιμίας μεταξύ του ιαπωνικού γιεν και του ευρώ. Από το καλοκαίρι του 2008 έως και το τέλος του 2011, το ιαπωνικό γιεν ανατιμήθηκε κατά περίπου 60% σε σχέση με το ευρώ. Και καταλήγουν ότι, εάν η Ευρωζώνη διαλυθεί, ή εάν η Γερμανία επιστρέψει στο δικό της νόμισμα, θα συμβεί μια αντίστοιχη ανατίμηση του γερμανικού νομίσματος, στοιχείο το οποίο θα έχει εξαιρετικά δυσμενείς επιδράσεις στις γερμανικές εξαγωγές.

Οι θετικές νομισματικές σχέσεις και εξελίξεις, κατά τα τελευταία κρίσιμα χρόνια, βοήθησαν τη Γερμανία να ξεπεράσει και τη διεθνή κρίση του 2008, αλλά και την τρέχουσα ευρωπαϊκή και να πετύχει μια από τις καλύτερες οικονομικές επιδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Γερμανία υπήρξε μια από τις περισσότερο κερδισμένες ανάμεσα στις αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, από την αρχή της μεγάλης διεθνούς κρίσης του 2008, οι επιδόσεις μερικών από τις αναπτυγμένες οικονομίες είχαν ως εξής (ποσοστό μεταβολής του ΑΕΠ κατά το διάστημα από 2008 έως και β’ εξάμηνο του 2013):

 Η πορεία των οικονομιών δεν προκύπτει από συμπτώσεις. Προσδιορίζεται από συγκεκριμένα αίτια. Όλες οι έρευνες και τα στοιχεία που αναφέρονται στην πορεία και τα οφέλη της γερμανικής οικονομίας δε στηρίζονται σε τυχαία γεγονότα, αλλά προβάλλουν συγκεκριμένα και απόλυτα λογικά αίτια που τεκμηριώνουν το πόσο έχει ωφεληθεί η Γερμανία από τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη και από τη χρήση του ευρώ από 17 χώρες. Και επειδή όταν υπάρχει ένας κερδισμένος, από την άλλη πλευρά υπάρχει και ένας χαμένος, η εξέλιξη των μεγεθών δείχνει ποιοι είναι αυτοί.

Σημειώσεις

[1] Bertelsmann Stiftung, “How Germany benefits from the Euro, in economic terms”. Απρίλιος 2013.

[2] Nathan Sheets - Robert A Sockin, “How Germany Benefits from Euro-Area Membership”, Citi, Global International Economics Department, June 2012.

[3] Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Monthly Bulletin, Ιανουάριος 2013, “Intra-Euro Area Trade Linkages and External Adjustment”, σελίδα 69.

[4] Με βάση τα στοιχεία του 2012, το 57% των γερμανικών εξαγωγών κατευθύνθηκε προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 12% προς τις ευρωπαϊ­ κές χώρες, μη μέλη της ΕΕ Στις χώρες της Ασίας κατευθύνθηκε το 16% των εξαγωγών και της Αμερικής το 12%. Η Αφρική και η Αυστραλία απορροφούν μικρά τμήματα των εξαγωγών (2% και 1% αντίστοιχα).

[5] Τα κράτη που εμφάνισαν εμπορικό πλεόνασμα στο 2012 είναι (κατά σειρά μεγέθους του πλεονάσματος): Γερμανία, Ολλανδία, Ιρλανδία, Ιταλία, Βέλγιο, Σλοβακία, Σλοβενία. Τα δέκα κράτη που εμφάνισαν εμπορικό έλλειμμα κατά το 2012 είναι (κατά σειρά μεγέθους του ελλείμματος): Γαλλία, Ισπανία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Αυστρία, Λουξεμβούργο, Κύπρος, Φιλανδία, Μάλτα, Εσθονία.