Έστω και "μισοπνιγμένη", η χώρα είναι αναγκασμένη να μάθει να κολυμπά!

Ο έλληνας τουρίστας που ταξιδεύει σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, νοιώθει μία μικρή έκπληξη όταν διαπιστώνει ότι το κόστος για ένα γεύμα στη Γερμανία ή την Ολλανδία είναι αισθητά μικρότερο απ' ότι σε ένα εστιατόριο της Αθήνας. Και αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι ο ΦΠΑ στα γερμανικά εστιατόρια φθάνει στο 19%. Θα νοιώσει μεγαλύτερη έκπληξη όταν θα διαπιστώσει ότι το κόστος του ιδίου γεύματος είναι ακόμη χαμηλότερο σε οποιαδήποτε πόλη των ΗΠΑ. Και οι εκπλήξεις, δεν αφορούν μόνον στις τιμές των εστιατορίων, αλλά σχεδόν στο σύνολο των προϊόντων της αγοράς.
Η έκπληξή του θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη εάν συζητήσει με τον εστιάτορα της Γερμανίας και διαπιστώσει ότι, παρά τις χαμηλότερες τιμές, το επίπεδο διαβίωσης του γερμανού εστιάτορα είναι πολύ ανώτερο από το επίπεδο διαβίωσης του έλληνα συναδέλφου του.

Αυτά βεβαίως, δεν είναι φυσιολογικό. Και οφείλεται στο ότι το κόστος παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών στην Ελλάδα είναι υψηλότερο απ' ότι είναι στη Γερμανία, στις ΗΠΑ και σε πολλές ακόμη αναπτυγμένες χώρες. Και βεβαίως έχουν γίνει πολλές συζητήσεις για το τί φταίει. Αλλά δυστυχώς, μένουμε μόνο στις συζητήσεις και ποτέ δεν προχωρούμε τολμηρά στην πράξη, επειδή το ζήτημα "κολλάει" στο "πολιτικό κόστος" που συνεπάγονται οι τολμηρές αποφάσεις και οι τομές που θα πρέπει να ληφθούν και να γίνουν.

Και ποιό είναι το αποτέλεσμα του ότι η Ελλάδα έχει υψηλά κόστη παραγωγής; Στη χαμηλή ανταγωνιστικότητα της χώρας. Και αυτό, με τη σειρά του σημαίνει ότι τα προϊόντα που εισάγουμε είναι φθηνότερα απ' αυτά που εξάγουμε. Και συνεπώς, το Εμπορικό Ισοζύγιο της χώρας είναι ελλειμματικό. Πόσο ελλειμματικό είναι; Πολύ! Πάρα πολύ!

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι εξαγωγές κατά το  2008 έφθασαν στα 19.813 εκατ. ευρώ και οι εισαγωγές στα 63.862 εκατ. ευρώ. Κατά το 2009 (με στοιχεία Νοεμβρίου), οι εξαγωγές έφθασαν στα 13.848 εκατ. ευρώ και οι εισαγωγές στα 41.386 εκατομμύρια. Η αναλογία όμως παραμένει η ίδια: εξακολουθούμε να εισάγουμε τα τριπλάσια απ' όσα εξάγουμε!

Βεβαίως, στα αρνητικότατα αυτά στοιχεία, έρχεται να βοηθήσει ο τουρισμός και η ναυτιλία, που για το 2008 μας έδωσαν ένα πλεόνασμα 17.136 εκατ. ευρώ για να καλύψουμε τη "μαύρη τρύπα" του εμπορικού ισοζυγίου, ενώ -λόγω της ύφεσης- έως το Νοέμβριο του 2009, αυτό το πλεόνασμα φθάνει στα 11.833 εκατομμύρια.

Μετά από τον υπολογισμό και άλλων δοσοληψιών με το εξωτερικό, συμπληρώνεται το "Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών". Το οποίο κατά το 2008 ήταν ελλειμματικό κατά 34.797 εκατομμύρια και κατά 23.539 εκατομμύρια έως το Νοέμβριο του 2009. Αυτά, με απλά λόγια, είναι τα χρήματα που -στην κυριολεξία- έφυγαν από τη χώρα!


Φτωχότερη χώρα

Όταν φεύγουν 30 ή 35 δισεκατομμύρια ευρώ από τη χώρα κάθε χρόνο, αυτό σημαίνει ότι η χώρα γίνεται φτωχότερη. Σημαίνει ότι δουλεύουν λιγότερα άτομα, οι επιχειρήσεις έχουν λιγότερα κέρδη, γίνονται λιγότερες συναλλαγές στο εμπόριο και το κράτος εισπράττει λιγότερους φόρους και ασφαλιστικές εισφορές.

Από την άλλη πλευρά, έχουμε ένα Κράτος το οποίο, λόγω "πολιτικού κόστους" έχει μάθει να σπαταλά ασύστολα, να προσλαμβάνει (για να μαζέψει ψήφους η Κυβέρνηση), να ανέχεται τις ατασθαλίες και να υποχωρεί σε κάθε απαίτηση: Να υποχωρεί στο ετήσιο "ραντεβού" στα αγροτικά μπλόκα, στους λίγους λιμενεργάτες που (για λόγους ...εθνικού συμφέροντος όπως υποστήριζαν έως ότου βάλουν τα λεφτά στη τσέπη) έκλεισαν το λιμάνι και διέσυραν τη χώρα, στον κάθε απεργό και στον κάθε διαμαρτυρόμενο.
Άρα, το Κράτος, για να καλύψει τις -υπερβολικές και αλόγιστες- δαπάνες του φορολογεί διαρκώς και δανείζεται.

Η συνέχεια βεβαίως, είναι γνωστή σε όλους σας, αφού τη ζούμε πλέον καθημερινά.

Οι λύσεις του παρελθόντος

Ανέκαθεν η Ελλάδα είχε ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο. Και γι' αυτό είχε πάντα οικονομικά προβλήματα. Από καιρού σε καιρό όμως, έπαιρνε "ανάσες" μέσα από διαδικασίες "τεχνητής αναπροσαρμογής" της ανταγωνιστικότητάς της. Δηλαδή, πέρα από τη σταδιακή "διολίσθηση", κάθε μερικά χρόνια υποτιμούσε απότομα τη δραχμή και έδινε μία ανάσα στις εξαγωγές. Βέβαια, το "λογαριασμό" τον πλήρωνε πάντα ο λαός, αφού θα αγόραζε με ανατίμηση τα εισαγόμενα προϊόντα και θα ζημιόνονταν από τον πληθωρισμό (αφού οι εισοδηματικές αναπροσαρμογές έρχονταν πάντα με καθυστέρηση). Όμως, ήταν μία λύση. Η εύκολη λύση, αφού η εκάστοτε Κυβέρνηση αποδεικνυόταν ανεπαρκής ή απρόθυμη να προχωρήσει σε ριζικές τομές.

Παράλληλα, κατά τη διάρκεια διαφόρων βραχυπρόθεσμων νομισματικών κρίσεων (αφού η χώρα λόγω των διαρθρωτικών αδυναμιών της έμπαινε πάντα στο "στόχαστρο" των αγορών), παρενέβαινε η Τράπεζα της Ελλάδος, αύξανε το βραχυπρόθεσμα επιτόκια στα ύψη και έκοβε τις ορέξεις των κερδοσκόπων που την είχαν βάλει στο "σημάδι". Και εάν τελικά οι πιέσεις διατηρούνταν, προχωρούσε και σε μία υποτίμηση στη δραχμή και η κρίση αποκλιμακώνονταν.
Και η ζωή συνεχιζόταν κανονικά: Από τη μιά μεριά οι Κυβερνήσεις έδιναν τις υποσχέσεις που σύντομα όλοι θα ξεχνούσαν, έκαναν τις προσλήψεις τους και τις σπατάλες τους. Από την άλλη πλευρά, όσοι μπορούσαν να κλέψουν μέσω της φοροδιαφυγής, μιζών, "φακέλων" κλπ, έκλεβαν, ενώ όσοι δε μπορούσαν να κλέψουν αναπροσάρμοζαν τα εισοδήματά τους με απεργίες, μπλόκα και κάθε είδους σύγχρονη ελληνική μορφή διεκδίκησης.

Όταν από τον Μάρτιο του 1998 "κλείδωσε" η ισοτιμία δραχμής και ευρώ -και πρακτικά από το 2002 που η χώρα απέκτησε ως νόμισμα το ευρώ- οι συνθήκες άλλαξαν. Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος δεν έχει τη δυνατότητα αύξησης των επιτοκίων και ο Υπουργός των Οικονομικών δεν έχει τη δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος.
Όμως, οι Κυβερνήσεις δεν άλλαξαν νοοτροπία. Ούτε αλλαγές στη δομή της οικονομίας έκαναν, ούτε και άλλαξαν πολιτική πρακτική και νοοτροπία. Και βεβαίως, δεν άλλαξε ούτε η νοοτροπία του λαού, στις σχέσεις του με το Κράτος (και πώς θα αλλάξει άραγε όταν οι Κυβερνήσεις του έδιναν τα χειρότερα παραδείγματα με τη συμπεριφορά τους).

Το κολύμπι μέσα στη θάλασσα

Όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έθετε ως βασική προτεραιότητα της πολιτικής του να εντάξει τη χώρα στην Ε.Ο.Κ. έλεγε προς το λαό:"Θα σας ρίξω στη θάλασσα και για να μην πνιγείτε θα μάθετε να κολυμπάτε". Όμως, πέρασαν 30 χρόνια και ο λαός -με σαφέστατη ευθύνη των Κυβερνήσεών του- δεν έμαθε να κολυμπάει. Έτσι βλέπουμε το κωμικοτραγικό φαινόμενο, η χώρα να μην έχει τα χρήματα για να πληρώσει τη δόση των δανείων του Απριλίου -και κανένας δε δέχεται να την δανείσει- και από την άλλη πλευρά, μία ομάδα αγροτών να κλείνει δρόμους και σύνορα ζητώντας χρήματα, όπως άλλωστε έμαθε (ή την ανάγκασαν) να κάνει κάθε χρόνο.

Και, όπως έχουμε γράψει πολλές φορές στο παρελθόν, το πρόβλημα δεν είναι το πώς θα πληρώσουμε φέτος τα χρέη. Τον επόμενο χρόνο τα χρέη θα είναι περισσότερα. Τον μεθεπόμενο ακόμη περισσότερα. Και το εμπορικό ισοζύγιο θα εξακολουθεί να είναι ελλειμματικό, έστω και σε μικρότερο ποσό. Και εάν φέτος, οι ευρωπαίοι, μας "λυπηθούν" ή "φοβηθούν για τη δική τους καρέκλα" και μας δώσουν, τί θα γίνει τον επόμενο χρόνο, ή το 2011;

Η έξοδος από την Ευρωζώνη, είναι μία λύση. Έξοδος με πρωτοβουλία της χώρας μετά από διαπραγματεύσεις για τη ρύθμιση των τεχνικών θεμάτων. Και αυτό θα όφειλε να κάνει η κάθε λογική Κυβέρνηση.

Όμως, νομίζω ότι το πρόβλημα είναι περισσότερο σύνθετο. Και αυτό επειδή το "πρόβλημα της Ελλάδας" είναι απλά το προοίμιο του προβλήματος της Ευρώπης. Δηλαδή, την ίδια έλλειψη ανταγωνιστικότητας υφίσταται σταδιακά και η υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία έχει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, τα ίδια ελλείμματα και τα ίδια αναχρονιστικά και ακριβά σε κόστος λειτουργίας "κοινωνικά" Κράτη, τα οποίο δε θα μπορέσουν να συντηρηθούν επί μακρόν.
Ήδη, οι αγορές βγάζουν και άλλες χώρες στη "γραμμή του πυρός". Και οι ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις, πανικόβλητες από την "τιμωρία" της Ελλάδας, σπεύδουν να περικόψουν δαπάνες και να μειώσουν τα ελλείμματά τους.

Η περίπτωση της Ελλάδας, "αφυπνίζει" σήμερα την Ευρώπη. Η οποία θα πρέπει πλέον να "ωθήσει" στην αναδιοργάνωση της λειτουργίας των κρατών μελών της (σε άλλο περισσότερο και σε άλλο λιγότερο) και να πείσει τους λαούς της ηπείρου, ότι τα "εύκολα χρόνια" τελείωσαν, ότι οι επόμενες δεκαετίες θα είναι πιο δύσκολες και ότι θα πρέπει να δουλέψουν περισσότερο και να ζητούν λιγότερα από τα Κράτη.

Η περίπτωση της Ελλάδας ίσως είναι θετική για την Ευρώπη. Αφού την αναγκάζει να κινητοποιηθεί νωρίτερα και ταχύτερα. Και να αναπροσδιορίσει την ύπαρξή της. Και νομίζω ότι προς αυτή την κατεύθυνση θα κινηθούν κατά τους επόμενους μήνες οι ευρωπαίοι ηγέτες.

Η Ελλάδα, ούτως ή άλλως βρίσκεται σε μία δυσμενή θέση. Η έξοδός της από την Ευρωζώνη, ίσως διευκόλυνε την κατάσταση και της έδινε μία "ανάσα" για μερικά χρόνια. Όμως, είναι βέβαιο ότι θα είναι προτιμότερο για τη χώρα να βρίσκεται "δεμένη" σε ένα ισχυρότερο "σύνολο" κατά τα επόμενα χρόνια, όταν ο παγκόσμιος ανταγωνισμός ενταθεί ακόμη περισσότερο και όταν οι συνθήκες για τον "δυτικό" κόσμο, επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο.

Η χώρα δεν έχει επιλογές. Έστω και "μισοπνιγμένη", είναι αναγκασμένη να μάθει να "κολυμπά". Από την άλλη πλευρά, ούτε η Κυβέρνηση έχει επιλογές. Και θα πρέπει πλέον να κυβερνήσει, και να πάρει όποιο μέτρο απαιτείται, όσο σκληρό και εάν είναι, θεωρώντας ως δεδομένο ότι δεν θα επανεκλεγεί. Ίσως τελικά να είναι και ο μόνος τρόπος για να κατορθώσει να επανεκλεγεί...