Πώς η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας χάνει τον τίτλο της πρωταθλήτριας

Σε διαδικασία συρρίκνωσης μπήκε ο όμιλος της Εθνικής Τράπεζας μετά την ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης. Το «μπόνους» του 1 δισ. ευρώ που προσέφερε η κυβέρνηση στους επενδυτές με το «κούρεμα» των προνομιούχων μετοχών του Δημοσίου κατά 71% δεν στάθηκε ικανό να προσελκύσει ιδιωτικά κεφάλαια που θα κάλυπταν το σύνολο της αύξησης κεφαλαίου. Ετσι καλύφθηκε μόνο το βασικό σενάριο από τους ιδιώτες, με αποτέλεσμα η Εθνική να δεχθεί κρατική βοήθεια ύψους 2,7 δισ. ευρώ, η οποία πλέον χορηγείται υπό τις αυστηρές προϋποθέσεις που θέτει η Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Για να ανάψει η περίφημη DG Comp το «πράσινο φως» για την κρατική βοήθεια, ζητεί από τις τράπεζες να κάνουν αυτό που οι ίδιες απαιτούν από τους πελάτες τους πριν τους χρηματοδοτήσουν: να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία, να μειώσουν τις δαπάνες και να συμμαζέψουν τα του οίκου τους.

«Κούρεμα» μετοχών

Επιπλέον, απαίτησε το «κούρεμα» των πιστωτών της τράπεζας (ομολογιούχων, κατόχων υβριδικών τίτλων, προνομιούχων μετοχών Αμερικής κ.λπ.) ως προϋπόθεση για την κρατική βοήθεια. Στο πλαίσιο αυτό ζήτησε, και η κυβέρνηση αποδέχθηκε, να «κουρευτούν» και οι προνομιούχες μετοχές του Δημοσίου ύψους 1,35 δισ. ευρώ.

Το «κούρεμα» έγινε την περασμένη εβδομάδα με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου και ήταν ύψους 71%. Δηλαδή το Δημόσιο έχασε περίπου 1 δισ. ευρώ για να γίνει πιο ελκυστική η συμμετοχή των ιδιωτών, hedge funds και άλλων επενδυτικών κεφαλαίων, αφού «εξαερώθηκε» η συμμετοχή του Δημοσίου.

Στο πλαίσιο αυτό η Εθνική υποχρεούται να πουλήσει τις θυγατρικές της στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της Finansbank στην Τουρκία, την Εθνική Ασφαλιστική και να αναδιατάξει το δίκτυό της με κλείσιμο καταστημάτων και μείωση προσωπικού κατά περίπου 1.500 άτομα. Είναι προφανές ότι έπειτα από αυτή την αναδιάρθρωση η πάλαι ποτέ κραταιά ελληνική τράπεζα, με ισχυρή παρουσία στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή, θα περιοριστεί στις εντός των τειχών δραστηριότητές της.

Χαμένες ευκαιρίες

Βεβαίως η εξέλιξη αυτή δεν αφορά το τελευταίο διάστημα. Είναι αποτέλεσμα μιας σειράς χαμένων ευκαιριών στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας που έφερναν τον όμιλο κάθε φορά και ένα σκαλί χαμηλότερα και τον οδήγησαν στη σημερινή δεινή θέση.

Η Εθνική βρέθηκε στο απόγειο το 2007, μετά την απόκτηση της Finansbank τον Αύγουστο του 2006. Ηταν η προσθήκη στον όμιλο που έκανε τη διαφορά σε μια εξωστρεφή πορεία που είχε χαράξει ο αείμνηστος Θεόδωρος Καρατζάς από τα τέλη της δεκαετίας του '90. Εχοντας εδραιώσει ηγετική θέση στην εγχώρια αγορά, προχώρησε στην εξαγορά θυγατρικών στα Βαλκάνια, αποκτώντας ισχυρή θέση σε Βουλγαρία και Ρουμανία και ηγετική στα Σκόπια.

Η εξαγορά της Finansbank από τη διοίκηση του Τάκη Αράπογλου αντί 5 δισ. ευρώ, η οποία τότε προκάλεσε σάλο αντιδράσεων, αποδείχθηκε εξαιρετικά αποδοτική κίνηση για τον όμιλο. Η Εθνική ανέβηκε επίπεδο διεθνώς, διογκώνοντας την περηφάνια που διακατείχε τον όμιλο και εδραιώνοντας την πεποίθηση ότι ήταν το ακλόνητο νούμερο 1. Οι εκάστοτε διοικήσεις, αν και γνώριζαν τις πολλές αδυναμίες του ομίλου, διακατέχονταν από το πνεύμα του ισχυρού, της τράπεζας που είχε τις πλάτες του κράτους και ποτέ δεν θα κλονιζόταν. Και η «Εθνικάρα», όπως την αποκαλούσαν, τελικά έπεσε θύμα της επιτυχίας της.

Το swap «Titlos»

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το περίφημο swap «Titlos», το οποίο «φορτώθηκε» η τράπεζα στις αρχές του 2009. Πρόκειται για το σύνθετο χρηματοοικονομικό προϊόν, ύψους 5,1 δισ. ευρώ, που στήθηκε το 2001 από την Goldman Sachs για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου με στόχο να βοηθήσει τη χώρα να ανταποκριθεί στους κανόνες ένταξης στην ευρωζώνη. Οπως λένε πηγές που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα από πρώτο χέρι, «η Εθνική μπλέχτηκε με τον "Titlo" γιατί είχε το μέγεθος και τη δυνατότητα να κάνει πιο σύνθετα και μεγάλα πράγματα». Απέκτησε το προϊόν στο υψηλότερο σημείο της αγοράς, με αποτέλεσμα, αν και δεν «κουρεύτηκε» (θα πληρωθεί στο ακέραιο το 2039!), να γράφει λογιστικές ζημιές, οι οποίες αυξομειώνονται ανάλογα με την πορεία των αγορών.

Με την κρίση που ξέσπασε το 2010 προέκυψαν ζητήματα. Εγκυρα, ο τότε διευθύνων σύμβουλος Απόστολος Ταμβακάκης προσπάθησε να βάλει τη Finansbank στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, με στόχο να ρευστοποιήσει ένα ποσοστό της τάξεως του 20%-40% ώστε να ενισχύσει κεφαλαιακά την Εθνική. Οι προσπάθειές του δεν καρποφόρησαν, όπως και η απόπειρά του για deal με την Alpha Bank στις αρχές του 2011.

Η Εθνική, υπό τη διοίκηση του Αλέξανδρου Τουρκολιά, δεν ενδιαφέρθηκε ή δεν κατάφερε να συμμετάσχει στον γύρο εξαγορών και συγχωνεύσεων του 2012-13, με την πώληση των ΑΤΕ, Γενικής και Εμπορικής Τράπεζας και των δραστηριοτήτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα, που κατέληξαν σε Τράπεζα Πειραιώς και Alpha Bank.

Μετά τις εξελίξεις αυτές και με τις τράπεζες να μετράνε τις πληγές του PSI, η Εθνική οδηγήθηκε σε «γάμο» με τη Eurobank. Και ενώ αυτός ήταν ο βασικός στόχος της διοίκησης Τουρκολιά, η τρόικα είχε άλλα σχέδια.

Η ιδέα Σαμαρά

Η ιδέα που προωθούσε ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαρά για τη δημιουργία ενός τριπολικού τραπεζικού συστήματος (Εθνική - Eurobank, Πειραιώς και Alpha Bank) δεν βρήκε σύμφωνη την τρόικα. Οι πιστωτές δεν είδαν με καλό μάτι τη δημιουργία ενός ομίλου Εθνικής - Eurobank, ο οποίος θα είχε δεσπόζουσα θέση στην Ελλάδα και ισχυρότατη παρουσία σε Ρουμανία και Βουλγαρία, όπου οι δύο τράπεζες διαθέτουν θυγατρικές τράπεζες με δυναμική θέση στην αγορά και υψηλά μερίδια σε δάνεια και καταθέσεις.

Επιστρατεύθηκε το επιχείρημα ότι θα δημιουργηθεί μια τράπεζα «too big to fail». Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση του εκπροσώπου του ΔΝΤ σε συνεδρίαση του ΤΧΣ, ο οποίος, όπως λένε τραπεζικές πηγές, πήρε μια καρέκλα και την έβαλε επάνω στο τραπέζι, προσπαθώντας να πείσει την τότε επικεφαλής του ΤΧΣ Αναστασία Σακελλαρίου ότι ένα σύστημα με τέσσερις πυλώνες πατάει καλύτερα από ένα σύστημα με τρεις πυλώνες!

Την ίδια εποχή δεν καρποφόρησαν οι νέες προσπάθειες πώλησης μέρους της Finansbank. Τραπεζικές πηγές αναφέρουν ότι από τότε είχε εκδηλωθεί το ενδιαφέρον του Κατάρ (που είναι και σήμερα ανάμεσα στους διεκδικητές), όμως η συμμετοχή του στην αύξηση της Εθνικής που τέθηκε ως όρος από μέλος της διοίκησης της ελληνικής τράπεζας δεν έγινε αποδεκτή και δεν προχώρησε το deal. Ετσι χάθηκε και αυτή η ευκαιρία. Και κάθε φορά η επόμενη ήταν χειρότερη από την προηγούμενη.

Βεβαίως η μεγαλύτερη ζημιά που έπαθε η Εθνική ήταν από το PSI και το κούρεμα των ομολόγων. Μαζί με τον «Titlo» η έκθεση της τράπεζας στο Ελληνικό Δημόσιο ήταν της τάξεως των 18-19 δισ. ευρώ και απέφερε ζημιές 8-9 δισ. ευρώ στον όμιλο.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Πουλώντας τη Finasbank και έχοντας δεσμευθεί να εγκαταλείψει τις διεθνείς δραστηριότητές της η Εθνική γίνεται μια αμιγώς ελληνική τράπεζα. Θετικά στοιχεία για την τράπεζα και τις προοπτικές της είναι οι υψηλές καταθέσεις και το σχετικά καθαρό δανειακό της χαρτοφυλάκιο. Η τράπεζα παραμένει νούμερο 1 στις καταθέσεις και διαθέτει την καλύτερη σχέση δανείων προς καταθέσεις, η οποία διαμορφώνεται στο 95% έναντι περίπου 145% για τον κλάδο. Το στοιχείο αυτό, σύμφωνα με πηγές της διοίκησης της τράπεζας, είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της Εθνικής που της δίνει τη δυνατότητα προσέλκυσης καταθέσεων και δανειοδότησης. Για τη διοίκηση του Λεωνίδα Φραγκιαδάκη, η Εθνική, παρά τη συρρίκνωση των δραστηριοτήτων εξωτερικού, «παραμένει μεγάλη τράπεζα». Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι μετά την ολοκλήρωση της πώλησης της Finansbank η Εθνική θα ενισχυθεί κεφαλαιακά και θα διαθέτει τους καλύτερους δείκτες για να πρωταγωνιστήσει και πάλι.

Πηγή: tovima.gr

18