Δημοκρατία κομμένη στα μέτρα του Ερντογάν

Από τoν  Μαλαβάκη Σάκη.      Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι αδιαμφισβήτητα ο πιο ισχυρός άνδρας στην Τουρκία. Αλλά ο τούρκος πρόεδρος επιζητά την απόλυτη εξουσία με την πλειονότητα του κοινοβουλίου της χώρας να ανάβει το πράσινο φως για μια συνταγματική μεταρρύθμιση που θα καταστήσει τον επικεφαλής της τουρκικής δημοκρατίας σε απόλυτο ηγεμόνα - νέο σουλτάνο μιας νέας Τουρκίας.  

Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας οι βουλευτές του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), έχοντας εξασφαλίσει την υποστήριξη των βουλευτών του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), ενέκριναν πρόταση νόμου για την τροποποίηση του συντάγματος με στόχο τη δραστική ενίσχυση των εξουσιών του Ερντογάν.

Κυβερνητικά στελέχη δηλώνουν πως η μεταρρύθμιση θα έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της κυβερνητικής ηγεσίας, αποτρέποντας έτσι το ενδεχόμενο σχηματισμού αδύναμων κυβερνητικών σχημάτων, όπως συνέβη κατά τη δεκαετία του '90, και διασφαλίζοντας τη σταθερότητα στη χώρα.  

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης - το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) - γνωρίζοντας πως στη μεταρρύθμιση προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η κατάργηση του αξιώματος του πρωθυπουργού με τον εκάστοτε πρόεδρο να βρίσκεται στη θέση του επικεφαλής της κυβέρνησης και να έχει την αρμοδιότητα όχι μόνο να διορίζει και να παύει υπουργούς αλλά και να επεμβαίνει ακόμη και στη λειτουργία της δικαιοσύνης, κάνουν λόγο για κατάφωρη ενίσχυση του αυταρχισμού στην άσκηση της εξουσίας.  

Δηλώνουν επίσης πως άμεση συνέπεια της συνταγματικής μεταρρύθμισης ενδέχεται να είναι η παραμονή ενός πανίσχυρου Ερντογάν στην εξουσία έως το 2029 καθώς σύμφωνα με νομοσχέδιο οι επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές πρόκειται να διεξαχθούν ταυτόχρονα τον χειμώνα του 2019 με τον νικητή της αναμέτρησης να εκτίει πενταετή, αντί για τετραετή, θητεία και να διαθέτει τη δυνατότητα επανεκλογής ακόμη μία φορά. Η θέση του εκάστοτε προέδρου αυτής της πιθανής νέας «προεδρικής» δημοκρατίας της Τουρκίας θα ενισχυθεί περαιτέρω και από το γεγονός ότι δεν θα υποχρεούται να απευθύνεται και να λογοδοτεί στο κοινοβούλιο καθώς θα έχει το δικαίωμα να ασκεί την εξουσία αποκλειστικά μέσω της έκδοσης διαταγμάτων ενώ θα μπορεί επίσης να είναι μέλος ή και αρχηγός πολιτικού κόμματος.        

«Ο ισχυρισμός του AKP ότι οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις θα επιφέρουν σταθερότητα στην Τουρκία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η χώρα κυβερνάται από ένα κόμμα και υπάγεται στην εξουσία ενός ανδρός εδώ και πολύ καιρό. Από τη μετάλλαξη της τουρκικής πολιτικής σε ένα πολυκομματικό σύστημα τη δεκαετία του 1950 και έπειτα, η τουρκική κοινωνία δεν έχει έρθει ποτέ ξανά αντιμέτωπη με έναν τόσο μεγάλο κίνδυνο για τη δημοκρατία» επισημαίνει στο «Βήμα» ο Γκοκχάν Ερντέμ, καθηγητής στη σχολή Πολιτικών Επιστημών της Αγκυρας, σχολιάζοντας την προτεινόμενη - κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Ερντογάν - συνταγματική μεταρρύθμιση. Πλέον τον λόγο έχει ο λαός της Τουρκίας ο οποίος θα κληθεί να την εγκρίνει ή να την απορρίψει μέσω δημοψηφίσματος φέτος την άνοιξη.  

Πέρα όμως από τις όποιες πολιτικές βλέψεις και φιλοδοξίες του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, είναι γεγονός πως η χώρα του βάλλεται πανταχόθεν. Ο ουζμπέκος μακελάρης, μέλος του Ισλαμικού Κράτους, που έσπειρε τον θάνατο το βράδυ της Πρωτοχρονιάς στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης αφαιρώντας 39 ανθρώπινες ζωές βρίσκεται πλέον στη φυλακή αλλά η Τουρκία εξακολουθεί να αποτελεί στόχο διαφόρων ενόπλων οργανώσεων. Η οικονομία της βρίσκεται σε κρίση ενώ η τουρκική κοινωνία εξακολουθεί να διαβιώνει σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης, την ώρα μάλιστα που σημαντικά τμήματα του πληθυσμού βρίσκονται στο περιθώριο, όπως οι Κούρδοι και οι δεκάδες χιλιάδες τούρκοι πολίτες που στοχοποιήθηκαν και είτε φυλακίστηκαν είτε έπεσαν θύματα διώξεων στο πλαίσιο των μαζικών εκκαθαρίσεων που ακολούθησαν την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος. Υπάρχει επίσης το μέτωπο του PKK και των Κούρδων της Συρίας ενώ η κατάσταση που επικρατεί στη γειτονική εμπόλεμη χώρα και στην ευρύτερη περιοχή εξακολουθεί να είναι χαοτική. 

Με λίγα λόγια, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επιθυμώντας να παραμείνει στην εξουσία, δεν είχε και εξακολουθεί να μην έχει άλλη επιλογή από το να επιβληθεί με τον πλέον αυταρχικό τρόπο, παραβλέποντας τους όποιους σοβαρούς κινδύνους για την πατρίδα του. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αυτής της νομιμοποίησης του ήδη αυταρχικού καθεστώτος του τούρκου προέδρου στην περίπτωση που εγκριθεί η συνταγματική μεταρρύθμιση είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Δεδομένο πάντως θα πρέπει να θεωρείται πως θα αποτελέσει ακόμη ένα βαρύ πλήγμα για τη δημοκρατία στην Τουρκία.  

Καντίρ Γιλντιρίμ: «Η Τουρκία θα ακολουθήσει μακρά αυταρχική πορεία»

«Ας μη γελιόμαστε. Η Τουρκία έχει ήδη παραδώσει όλες τις εξουσίες στον πρόεδρο Ερντογάν από την 16η Ιουλίου του 2016, την επομένη της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος στη χώρα. Ο πρόεδρος Ερντογάν κατέχει ήδη, παρότι ανεπίσημα, τον έλεγχο όλων των κυβερνητικών δομών. Δεν υπάρχει ούτε ένας κρατικός αξιωματούχος ή φορέας σε θέση να αμφισβητήσει τις πολιτικές του. Οι ενέργειες για τη μεταρρύθμιση του συντάγματος απλώς αντικατοπτρίζουν την επιθυμία του προέδρου να επισημοποιήσει και να νομιμοποιήσει τον έλεγχο όλων των εξουσιών από την πλευρά του» δηλώνει ευθέως στο «Βήμα» ο Καντίρ Γιλντιρίμ, ερευνητής στο Κέντρο Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστήμιο Ράις στο Τέξας, υποστηρίζοντας - μαζί με τον αρχηγό της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης και ηγέτη του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου - πως «οι προτεινόμενες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις θα ανοίξουν τον δρόμο για το τέλος του κοινοβουλευτισμού στην Τουρκία».  

«Οι προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις καθιστούν τον εκάστοτε πρόεδρο επικεφαλής της κυβέρνησης και αδιαμφισβήτητο κυρίαρχο της εκτελεστικής εξουσίας. Ωστόσο, το προτεινόμενο σύστημα διαφέρει από τα παραδοσιακά προεδρικά συστήματα καθώς διευρύνει σε εξαιρετικά ανησυχητικό βαθμό τις προεδρικές αρμοδιότητες ενώ δεν υπάρχει κανένα θεσμικό πλαίσιο για τον έλεγχο αυτών των διευρυμένων εξουσιών, την ώρα μάλιστα που άλλοι φορείς ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας - όπως το Κοινοβούλιο, τα Μέσα και η κοινωνία - έχουν ήδη κατασταλεί. Εάν τα γεγονότα των τελευταίων ετών παρέχουν κάποιες ενδείξεις, τότε μπορούμε να αναμένουμε πως η Τουρκία θα ακολουθήσει μια αυταρχική πορεία για μεγάλο χρονικό διάστημα» επισημαίνει ο τούρκος καθηγητής.  

Οσον αφορά τους ισχυρισμούς μελών του κυβερνώντος AKP ότι στόχος της συνταγματικής μεταρρύθμισης είναι να επέλθει η σταθερότητα στη χώρα, ο κ. Γιλντιρίμ εμφανίζεται τουλάχιστον επιφυλακτικός. «Το εάν θα επέλθει σταθερότητα στη χώρα μέσω αυτής της μεταρρύθμισης είναι ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα. Τροχοπέδη στη σταθερότητα θα αποτελεί το γεγονός ότι ένα κόμμα και ένας πολιτικός ηγέτης θα ελέγχουν πλήρως τον κρατικό μηχανισμό. Την ίδια ώρα κύρια τμήματα του πληθυσμού (κυρίως οι Κούρδοι και οι υποστηρικτές της κοσμικής Τουρκίας) έχουν παραγκωνιστεί στο περιθώριο. Κάθε πηγή αστάθειας στο μέλλον θα είναι αποτέλεσμα των ενεργειών αυτών των δύο κοινωνικών ομάδων, ειδικά των Κούρδων, καθώς η ολοένα αυξανόμενη πίεση από το κράτος ωθεί και τους παραδοσιακούς πολιτικούς φορείς τους προς στη βία». 

Πηγή : tovima.gr

20