Σκληρό πόκερ με φόντο όλη την Ανατ. Μεσόγειο

Από τον ΒΑΣΙΛΗ ΝΕΔΟ.    Σχεδόν αμέσως μετά την... ανάρρησή του στην προεδρία των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ γνωστοποίησε ότι οι πρώτοι τρεις ηγέτες που επιθυμεί να συναντήσει είναι η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέι, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Είναι, επίσης γνωστό, ότι ο κ. Τραμπ θεωρεί τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν περισσότερο ως έναν πιθανό εταίρο, παρά ως a priori αντίπαλο. Ηδη, ο νέος πρόεδρος συνομίλησε χθες τηλεφωνικά με τον κ. Πούτιν, ενώ η κ. Μέι έγινε την προηγούμενη μέρα δεκτή στον Λευκό Οίκο ως η πρώτη ηγέτις ξένου κράτους που επισκέπτεται τις ΗΠΑ του κ. Τραμπ.

Είναι πραγματικά σπάνια συγκυρία, μια περιοχή του κόσμου, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ανατ. Μεσόγειος, να είναι η μοναδική περιοχή του κόσμου όπου τα συμφέροντα δύο υπερδυνάμεων και σειράς περιφερειακών παικτών περιπλέκονται τόσο έντονα. Πέρα από την έντονη παρουσία αμερικανικών και ευρωπαϊκών εταιρειών για τους ενεργειακούς πόρους της Ανατ. Μεσογείου, οι οποίοι μοιράζονται μεταξύ Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ, η αυξημένη παρουσία της Ρωσίας στην περιοχή, αλλά και οι ασύμμετρες απειλές που παράγονται, μεταξύ άλλων και από την έξαρση του προσφυγικού, έλκουν ξανά το ενδιαφέρον μικρών και μεγαλύτερων δυνάμεων.

Προφανώς, το μεγαλύτερο ερώτημα αφορά τον βαθμό εμπλοκής των ΗΠΑ υπό τον κ. Τραμπ. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί παρά μόνο σε συνεννόηση με τον κ. Πούτιν, ο οποίος ελέγχει τη Συρία, αξιοποιώντας, έως ένα βαθμό, την Τουρκία. Εφόσον οι «σκληροπυρηνικοί» περί τον κ. Ερντογάν οδηγήσουν στο κλείσιμο ή τη δραστική μείωση της χρήσης της αμερικανικής βάσης του Ιντσιρλίκ στη ΝΑ Τουρκία, τότε εκ των πραγμάτων τίθεται ζήτημα μεταφοράς δυνάμεων. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι μια πιθανή λύση για τις ΗΠΑ, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν έχει ως αυτή τη στιγμή τεθεί.

Η Τουρκία είναι μια σημαντική συνιστώσα για τις εξελίξεις. Η κ. Μέι πέταξε απευθείας από την Ουάσιγκτον προς την Αγκυρα όπου βρέθηκε χθες προκειμένου να συναντηθεί με τον κ. Ερντογάν. Η κινητικότητα της κ. Μέι δεν έχει περάσει απαρατήρητη από την Αθήνα, η οποία εντοπίζει δείγματα αναβίωσης της παλαιότερης εξαιρετικά στενής βρετανοτουρκικής συνεργασίας. Το ενδιαφέρον του Λονδίνου για την Τουρκία εστιάζεται κυρίως στη φόρμουλα που αναζητεί η Βρετανία για να καθορίσει τις σχέσεις της με την Ε.Ε. Κάποιοι στο Λονδίνο βλέπουν τη σχέση Ε.Ε. - Τουρκίας ως ένα πιθανώς αποτελεσματικό μοντέλο. Ως προς το Κυπριακό, υφίσταται μια σημαντική πτυχή.

Μετά το Brexit, οι βρετανικές βάσεις στην Κύπρο θα ανήκουν σε μια τρίτη χώρα, ακριβώς όπως θα συμβεί εφόσον η λύση του Κυπριακού θα περιλαμβάνει μια τουρκική στρατιωτική βάση στο νησί. Η κ. Μέι γνωρίζει, επίσης, ότι η έξοδος της Βρετανίας από την κοινή ευρωπαϊκή αγορά θα την αναγκάσει να αναζητήσει πρόσβαση σε άλλες και τα 80 εκατ. κατοίκων της Τουρκίας δεν αποτελούν ευκαταφρόνητο μέγεθος.

Την κ. Μέι στην Τουρκία θα ακολουθήσει λίγες ημέρες αργότερα, στις 2 Φεβρουαρίου, η κ. Αγκελα Μέρκελ. Η καγκελάριος της Γερμανίας, πέρα από το προφανές ενδιαφέρον που διατηρεί για το προσφυγικό, αντιλαμβάνεται ότι η χώρα της δεν επηρεάζει κατά τρόπο καθοριστικό τις εξελίξεις στο πιο καυτό μέτωπο του πλανήτη. Η μόνη ουσιαστική επιρροή που έχει η Γερμανία στην περιοχή είναι στην Ελλάδα. Πέρα από την de facto επιρροή της Γερμανίας στην Ελλάδα, λόγω του οικονομικού προγράμματος, υφίσταται και ένα περιορισμένο, αλλά υπαρκτό, στρατιωτικό ενδιαφέρον. Από τον Μάρτιο του 2016 τη διοίκηση του νατοϊκού στολίσκου στο Αιγαίο διατηρεί η Γερμανία. Το γερμανικό ενδιαφέρον αναδεικνύεται, πλέον, και από την πολύ θετική άποψη του Βερολίνου για επίλυση του Κυπριακού. Η μοναδική χώρα που αυτή τη στιγμή διαθέτει τις στρατιωτικές δυνατότητες και την εμπειρία να προωθήσει τα ευρωπαϊκά συμφέροντα στην περιοχή είναι η Γαλλία. Γαλλικές εταιρείες ήδη έχουν κερδίσει διαγωνισμούς για την εκμετάλλευση ενεργειακών οικοπέδων στις ΑΟΖ Κύπρου και Αιγύπτου.

Μεσογειακό ΟΑΣΕ επιθυμεί η Αθήνα

Η Ελλάδα μέσω των τριμερών σχημάτων που έχει δημιουργήσει με την Κύπρο έχει συνάψει άριστες σχέσεις με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, ενώ στο ίδιο πλαίσιο απέκτησε επαφές με την Ιορδανία και τον Λίβανο. Σε πολιτικό επίπεδο η Αθήνα επιθυμεί τη δημιουργία ενός μεσογειακού ΟΑΣΕ, ώστε οι χώρες της περιοχής να συνεργάζονται για ζητήματα ασφαλείας. Ο κ. Μάικλ Φλιν, νέος σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του κ. Τραμπ, πληροφορήθηκε ήδη από τον ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιά γι’ αυτά τα σχήματα. Εκείνο που μένει να απαντηθεί είναι ποιες είναι οι δυνατότητες της Ελλάδας να διαδραματίσει έναν πιο χρήσιμο ρόλο.

Το Πολεμικό Ναυτικό και αξιόμαχο είναι και σημαντική εμπειρία διαθέτει, κυρίως μέσω της συμμετοχής των αξιωματικών του, αλλά και μονάδων του Στόλου σε σειρά αντιτρομοκρατικών δράσεων και επιχειρήσεων του ΝΑΤΟ στην Κεντρική Μεσόγειο. Στην ηγεσία του στρατεύματος υπάρχουν πολλές ιδέες για τρόπους με τους οποίους το Π.Ν. θα γίνει πιο ενεργό, σε μια περιοχή όπου ακόμη και χώρες δίχως ναυτική παράδοση, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, ενισχύουν σημαντικά τις δυνάμεις τους.

Πηγή : kathimerini.gr

20