Οι δύο «πατρίδες», οι δύο «θρησκείες» και ο Σαββίδης

Από τον Μιχάλη Τσιντσίνη.   «Ε, καλά τώρα... Τον Πρόεδρο δεν μπορείτε να τον καταλάβετε από μία συνέντευξη».

Ο συνεργάτης του Ιβάν Σαββίδη φαινόταν ότι δεν απαντά μόνο από επαγγελματικό καθήκον. Ο ζήλος του ακουγόταν πηγαίος. Φαινόταν σαν να πίστευε ότι όντως υπήρχε κάτι που διέφευγε την κατανόηση των «αθηναϊκών ΜME» που δεν είναι εξοικειωμένα με τον «πρόεδρο» – εννοείται τον πρόεδρο του ΠΑΟΚ. Και όμως, στην ηχηρή συνέντευξή του στο protothema.gr ο Σαββίδης δεν είχε αφήσει και πολλά περιθώρια ερμηνείας. Είπε ποιον προτιμά για πρόεδρο (τον Τσίπρα, που «του θύμισε τον Πούτιν») και ποιον θεωρεί ανίκανο να γίνει πρωθυπουργός (τον Μητσοτάκη). Είπε ότι θέλει κανάλι και ότι το θέλει για να κάνει πιο εύκολα τις δουλειές του. Τι μένει να καταλάβει κάποιος από μια τόσο ακατέργαστη εξομολόγηση;

Μένει ίσως να καταλάβει τα κίνητρα. Με όρους τρέχουσας πολιτικής, ο Σαββίδης είναι όντως δυσερμήνευτος. Η παρέμβασή του υπέρ του πρωθυπουργού και του ΣΥΡΙΖΑ ήταν τόσο απροκάλυπτη –μέχρι και φιλοσυριζαϊκή ανάλυση των δημοσκοπήσεων έκανε στη συνέντευξή του– ώστε εξέθεσε, παρά ωφέλησε, αυτούς που προοριζόταν να στηρίξει. Εξέθεσε αυτό που, απαντώντας, η Νέα Δημοκρατία, αλλά και προσωπικά ο πρόεδρός της, κατήγγειλε ως «καραμπινάτη διαπλοκή».

Ποντιακό ταμπεραμέντο

Το ενδιαφέρον είναι ότι αυτόν ακριβώς τον αντισυμβατικό παρεμβατισμό στα πολιτικά πράγματα παρουσιάζουν ως αρετή –ως «ευθύτητα»– οι συνεργάτες του Σαββίδη. Η απόφασή του να μιλήσει ήταν εντελώς προσωπική και δεν ελήφθη σε συνεννόηση με τους συνεργάτες του, ούτε στο πλαίσιο μιας στρατηγικής. «Ο πρόεδρος είναι Πόντιος», λέγεται μεταξύ σοβαρού και αστείου. Εννοούν ότι ο εγωισμός του τον καθιστά αδιάφορο για τον πολιτικό αντίκτυπο των δηλώσεών του. «Ηθελε να ευχαριστήσει τον Τσίπρα και να απαντήσει στις προκλήσεις του Μητσοτάκη, που τον είχε προσβάλει από το βήμα της Βουλής όταν τον χαρακτήρισε Ρώσο ολιγάρχη (σ.σ. με αφορμή την παρουσία του Τσακαλώτου σε σουίτα του γηπέδου της Τούμπας)», είναι η εξήγηση που δίνεται. 

Αν η ψευτοψυχαναλυτική ερμηνεία περί ποντιακού ταμπεραμέντου ακούγεται απλοϊκή, η διάκριση μεταξύ εθνικού και τοπικού ακροατηρίου δεν είναι. Στο θεσσαλονικιώτικο σύμπαν, τουλάχιστον από το 2012 οπότε απέκτησε την πλειοψηφία των μετοχών του ΠΑΟΚ, ο Σαββίδης έχει καταφέρει να εγκατασταθεί σαν κάτι περισσότερο από απλός επενδυτής. Ακόμη και οι εξωποδοσφαιρικές επενδύσεις του –είτε πρόκειται για την «ακριτική» ΣΕΚΑΠ είτε για το εμβληματικό Μακεδονία Παλλάς– επιχειρείται να παρουσιαστούν ως ευεργεσία, που υπακούει σε «εθνικά», όχι σε στυγνά κερδοσκοπικά κριτήρια.

Η συνταγή χάρη στην οποία ο Σαββίδης έφτασε μέσα σε πέντε χρόνια να αισθάνεται τόσο ισχυρός, ώστε να μη νιώθει την ανάγκη να υπολογίσει τις πολιτικές παρενέργειες των πράξεών του, δεν είναι πρωτότυπη. Είναι παλιά: Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια. Το μόνο πρωτότυπο που έχει η δική του εκδοχή είναι όχι τα συστατικά της, αλλά η πολλαπλότητά τους. Η σαββιδική επιρροή αρθρώνεται σε δύο πατρίδες και δύο θρησκείες ενώ έχει, όπως φαίνεται, τοπικά συγκροτήσει και διακομματική πολιτική οικογένεια. Οι πατρίδες είναι η Ελλάδα και η Ρωσία. Συνδικαλιστής της ποντιακής ομογένειας πολύ πριν επιχειρήσει την εγκατάστασή του στη Θεσσαλονίκη, ο Σαββίδης επικαλείται διαρκώς τους «δεσμούς αίματος» που τον συνδέουν με μεγάλο τμήμα του πληθυσμού –και αντίστοιχο ποσοστό των πολιτευτών– της βόρειας Ελλάδας. Ταυτόχρονα ενσαρκώνει και μια εκδοχή της Ρωσίας που ανταποκρίνεται στις φαντασιώσεις όχι μόνο της εθνικιστικής Δεξιάς, στους κόλπους της οποίας η Ρωσία του Πούτιν λατρεύεται σαν ομόδοξη και φίλη υπερδύναμη, ανταποκρίνεται και στη νοσταλγία της Αριστεράς, που διατηρεί τη ροπή της προς την παλιά μητέρα - πατρίδα του Υπαρκτού.

Οι θρησκείες είναι η Ορθοδοξία και ο ΠΑΟΚ. Ακολουθώντας το πολιτικό του πρότυπο, τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος έχει προσεταιριστεί την Εκκλησία ως πυλώνα της εξουσίας του, ο Σαββίδης διαδηλώνει την πίστη του και εμπλέκεται ενεργά στα εκκλησιαστικά πράγματα. Το μεγάλο του «δογματικό» έρεισμα παραμένει, βεβαίως, η δημοφιλέστερη ομάδα της Θεσσαλονίκης. 

Οπως ο ΠΑΟΚ είναι υπεράνω κομμάτων, έτσι και ο κύκλος επιρροής του Σαββίδη στην τοπική πολιτική ζωή δεν περιορίζεται στον ΣΥΡΙΖΑ και στους ΑΝΕΛ. Λέγεται ότι υπάρχουν στελέχη της Ν.Δ. στη Μακεδονία που «τρόμαξαν» από την τροπή που πήρε η αντιπαράθεση του κόμματός τους με τον «πρόεδρο». Ο ίδιος δεν είχε κρύψει την ενεργό στήριξή του προς τον Βορειοελλαδίτη υποψήφιο στις εκλογές για την προεδρία της Νέας Δημοκρατίας. Και, στην πρόσφατη συνέντευξή του, φρόντισε να μη μείνει μυστική η σχέση του με πρώην και νυν βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης. 

Επίδοξος καναλάρχης

Πηγές από τη Θεσσαλονίκη έλεγαν ότι αρχικώς ο ισχυρότερος δίαυλός του με την κυβέρνηση ήταν οι Ανεξάρτητοι Ελληνες – γεγονός που αποτυπώθηκε και στον φάκελο της υποψηφιότητάς του στον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες, όπου, ως επιτελικά στελέχη του σταθμού του είχαν δηλωθεί επτά στελέχη των ΑΝΕΛ. Από το περιβάλλον του Σαββίδη λέγεται ότι ο επιχειρηματίας μετάνιωσε που εμπιστεύτηκε τον ελάσσονα κυβερνητικό εταίρο, χωρίς την ισχυρή παρότρυνση του οποίου δεν θα είχε μπει στον διαγωνισμό Παππά. Ο υποψήφιος καναλάρχης ανέθεσε τότε εν λευκώ στους συνομιλητές του στην κυβέρνηση τη σύνταξη του φακέλου, με αποτέλεσμα να προκύψει η κομματική σύνθεση που εκ των υστέρων λέγεται ότι «τον εξέθεσε».

Στην πορεία, και μετά το ναυάγιο του διαγωνισμού για τις άδειες, ο Σαββίδης συνδέθηκε περισσότερο με άλλα κεντρικά πρόσωπα του συριζαϊκού πυρήνα, ενώ ταυτόχρονα το ενδιαφέρον του για τα ΜΜΕ ωρίμασε τόσο ώστε να μην εξαρτάται από τους πολιτικούς του φίλους. Στόχος του, όπως είπε και ο ίδιος, είναι –μέσω του Πήγασου και του ΔΟΛ– να καταφέρει να ελέγξει το Mega. Ηταν η συνέντευξη Σαββίδη η αρχή μιας πολιτικής καμπάνιας; Οχι, λένε. Ο,τι είχε να πει σε αυτήν τη φάση, το είπε. Ούτε ενδιαφέρεται να πολιτευτεί. Δεν χρειάζεται άλλωστε να μπει ο ίδιος στον στίβο. Ρίχνοντας ρίζες σε ένα ιδεολογικό υπόστρωμα, που προϋπήρχε των «επενδύσεών» του, έχει καταφέρει να αναδειχθεί σε υπερκομματικό πυλώνα ισχύος, επιστρατεύοντας αυτό που σε άλλα συμφραζόμενα μπορεί και να ονομάζαμε «identity politics». Εχει καταφέρει να θωρακίσει τις επιχειρήσεις του με τα άυλα τείχη ταυτοτικών αξιών –οπαδικών, θρησκευτικών και τοπικιστικών– που του επιτρέπουν να συμπεριφέρεται σαν βαρδαρική μικρογραφία του Πούτιν. Ισως έχει δίκιο ο συνεργάτης του. «Δεν μπορείτε να καταλάβετε τον Πρόεδρο». Ισως γιατί είναι όντως κάτι ξένο. Και, παρά τη φολκλορική όψη του, κάτι νέο.

Ο Ιβάν Σαββίδης είναι ο άνθρωπος με τους πολλούς «λαούς». Εχει τον λαό του ΠΑΟΚ και τον λαό των «ρωσόφωνων», όπως αποκάλεσε σε πρόσφατη συνέντευξή του τους παλιννοστήσαντες από τη Σοβιετική Ενωση ομογενείς. Για τους οπαδούς της δημοφιλούς ομάδας του ΠΑΟΚ, «ο Ιβάν» είναι «μεσσίας», ο θεόσταλτος «λεφτάς». Η σχέση του με το ποδόσφαιρο, ωστόσο, δεν είναι σημερινή. Ηταν πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ροστόφ μεταξύ 2002 και 2005 και από το 2005 της άλλης μεγάλης ομάδας της πόλης, της Σ.Κ.Α. Ροστόφ.

Ο Σαββίδης –ο οποίος απέκτησε την ελληνική ιθαγένεια στις 26 Φεβρουαρίου του 2013– έκανε ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του στην Ελλάδα από το 2012 και μετά, αποκτώντας αρχικά τον ΠΑΟΚ και μετά τη ΣΕΚΑΠ και το Μακεδονία Παλλάς, τη Σουρωτή, την έκταση στο Παλιούρι Χαλκιδικής, το 20% στο γαλλογερμανικό σχήμα που αποκτά το 67% του λιμανιού της Θεσσαλονίκης και εμβληματικά ακίνητα στη Θεσσαλονίκη. Στελέχη του ομίλου του μιλούν για επιπρόσθετες δυνητικές επενδύσεις στην Ελλάδα της τάξεως των 250 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ ο ίδιος προανήγγειλε προ ημερών και την αγορά τηλεοπτικού σταθμού.

Ενθερμος χριστιανός ορθόδοξος, είναι ιδρυτής και επικεφαλής του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος Ιβάν Σαββίδη, που από το 2000 και μετά δηλώνει πως δαπανά κατά μέσον όρο περίπου 1,9 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για δράσεις όπως υποστήριξη θρησκευτικών κοινοτήτων και ιδρυμάτων, αποκατάσταση και κατασκευή εκκλησιών, οργάνωση προσκυνηματικών εκδρομών, υποστήριξη οικογενειών με χαμηλό εισόδημα, αλλά και στους τομείς της εκπαίδευσης, της ιατρικής και του αθλητισμού. Και κάπως έτσι έγινε το «τ’ εμέτερον ασόν Τσάλκα», που πρώτος κουβάλησε στα χέρια του την εικόνα της Παναγίας και την εγκατέστησε στο ιστορικό μοναστήρι της Σουμελά της Τραπεζούντας. Καμία σημασία δεν είχε βεβαίως εάν την εικόνα συνόδευαν μόνο Ρώσοι ιερείς, οι οποίοι έβαλαν και τις υπογραφές τους στο πίσω μέρος της κορνίζας, για να θυμίζουν στους νεότερους ποιοι ήταν εκείνοι που επανεγκατέστησαν (έστω αντίγραφό του) ύστερα από 80 και πλέον χρόνια το ιερό κειμήλιο της προστάτιδος του Πόντου στη θέση του. Ούτε έμαθαν ποτέ ότι η όλη κινητικότητα Σαββίδη για την επαναλειτουργία της Παναγίας Σουμελά τον έφερε σε ευθεία αντιπαράθεση με το Φανάρι, που θεώρησε ότι λειτουργεί για λογαριασμό της Ρωσικής Εκκλησίας στον πλαίσιο των γεωπολιτικών σχεδίων του Κρεμλίνου για την περιοχή.

Με πυλώνες την ΠΑΟΚτζίδικη «θρησκεία» και τη λατρεία της ποντιακής «φυλής», πολλοί ήταν εκείνοι που, βλέποντάς τον να επεκτείνεται και σε άλλες επιχειρηματικές κινήσεις, άρχισαν να συνωστίζονται γύρω από το «περιβάλλον» του, ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση σε εκείνον, προσδοκώντας οφέλη. Μια εποχή μάλιστα που ο Ιβάν Σαββίδης αγόραζε το ένα μετά το άλλο εμβληματικά ακίνητα στη Θεσσαλονίκη (Βίλα Ζαρντινίδη, Κόκκινο Σπίτι, κτίριο ΝΑΤΟ), κυκλοφορούσε στην πόλη με τη μορφή ανεκδότου το εξής: «Μακάρι να είχα ένα καλό σπίτι να το πάρει ο Σαββίδης για να σωθώ...».

Ο ίδιος αφήνει να διαρρεύσει ότι δεν είναι στα σχέδιά του η δημιουργία κόμματος με «πυρήνα» τους ρωσόφωνους ομογενείς από την πρώην Σοβιετική Ενωση. Στην πραγματικότητα, όμως, έκανε κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση, με το σκεπτικό ότι όπως οι Ρωσοεβραίοι που επέστρεψαν στο Ισραήλ έκαναν δικό τους κόμμα και πήραν ποσοστό 7%, έτσι θα μπορούσε να γίνει και με τους ρωσόφωνους της Ελλάδας. Πολύ περισσότερο, που το όλο πολιτικό εγχείρημα θα είχε την ενίσχυση των «λαών» του ΠΑΟΚ και του ποντιακού στοιχείου.

Κάτι τέτοιο τελικά δεν αποτολμήθηκε, αλλά επελέγη η πολιτική της καλλιέργειας στενών δεσμών με πολιτικούς του ευρέος φάσματος, και φυσικά η στήριξη και ενίσχυση κάποιων εξ αυτών. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής έσπευσε να εμφανιστεί ο ίδιος στο πλευρό του βουλευτή Β΄ Θεσσαλονίκης της Ν.Δ. κ. Σάββα Αναστασιάδη σε προεκλογική συγκέντρωσή του το 2015, βοήθησε στις ευρωεκλογές την υποψήφια του ΠΑΣΟΚ και για ένα διάστημα απασχολούμενη στο τμήμα του για τις δημόσιες σχέσεις κ. Εύα Καϊλή, ενώ μεταξύ των εκλεκτών προσκεκλημένων στον χλιδάτο γάμο του υιού του ήταν γνωστά πολιτικά πρόσωπα της πόλης και όχι μόνον. Αποκορύφωμα των κρυφών (;) πολιτικών σχεδίων του ήταν πρόσφατη συνέντευξή του («Πρώτο Θέμα») στην οποία εκτόξευσε ευθεία πολιτική «απειλή» εναντίον του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, με τη βεβαιότητα ότι δεν θα γίνει ποτέ πρωθυπουργός.

Το ίδιο είχε πει παραμονές των δημοτικών εκλογών από άμβωνος στον κ. Γιάννη Μπουτάρη ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Ανθιμος και το αποτέλεσμα είναι γνωστό.

Πηγή : kathimerini.gr

23