Πόσο «κοστίζουν» τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στις μετοχές των τραπεζών

Από τους Κώστα Μήλα, Περικλή Μπουμπάρη, Θεόδωρο Παναγιωτίδη.

Τ​​α μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα των ελληνικών τραπεζών, όπως φαίνεται και από τον τραπεζικό δείκτη μετοχών ο οποίος εμφανίζει, τον τελευταίο καιρό, πτώση και εξαιρετικά μεγάλη μεταβλητότητα.

Η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων οδηγεί σε σημαντικό περιορισμό των διαθέσιμων κεφαλαίων για νέα δάνεια. Αυτό, για την τράπεζα, μειώνει τα κέρδη ή αυξάνει τις ζημίες, κάτι που ενδεχομένως να οδηγήσει σε περαιτέρω προβλήματα στα επερχόμενα stress tests (ανάγκη για ανακεφαλαιοποίηση).

Για την οικονομία μας γενικότερα, αυτό σημαίνει μείωση των πιστώσεων στις επιχειρήσεις αλλά και αναιμικές επενδύσεις, με αποτέλεσμα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια να υπονομεύουν τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας μας.

Σε κάθε περίπτωση, η (μεγάλη) πτώση του δείκτη των τραπεζικών μετοχών (λόγω κυρίως της αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων) οδήγησε πρόσφατα τον αρθρογράφο Miles Johnson των Financial Times (https://www.ft.com/content/2a728f36-9e16-11e7-9a86-4d5a475ba4c5) να αναρωτηθεί μήπως είναι πια καιρός, με δεδομένη την έξοδο της Ελλάδας από την οικονομική ύφεση, να αγοράσουν (επιτέλους) οι (διεθνείς) επενδυτές μετοχές ελληνικών τραπεζών. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται επιτακτικά είναι κατά πόσον ο ελληνικός τραπεζικός δείκτης μετοχών μπορεί να ανακάμψει εάν μειωθούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Ο τραπεζικός δείκτης μετοχών επηρεάζεται θετικά από τις προσδοκίες σχετικά με τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Προσεγγίζουμε ποσοτικά τις προσδοκίες από τον δείκτη οικονομικού κλίματος (πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή), ο οποίος έχει παρουσιάσει πτώση μετά το 2007, αντικατοπτρίζοντας την απαισιοδοξία των Ελλήνων για το τι μέλλει γενέσθαι. Τους τελευταίους μήνες, όμως, ο δείκτης καταγράφει, δειλά δειλά, ανοδική πορεία.

Οι μετοχές των τραπεζών επηρεάζονται αρνητικά από την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (% επί των συνολικών δανείων) τα οποία έχουν απογειωθεί από το 13,6% το 1998 στο 36,6% το πρώτο τρίμηνο του 2017 (βάσει στοιχείων από το ΔΝΤ). Για να αντιληφθεί ο αναγνώστης (η αναγνώστρια) το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα, σημειώνουμε ότι το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο της Ευρωζώνης είναι μόνο 4,4%.

Οι μετοχές των τραπεζών επηρεάζονται αρνητικά και από την αύξηση του δείκτη οικονομικής αβεβαιότητας στην Ευρωζώνη (http://www.policyuncertainty.com/europe_monthly.html). Σε πρόσφατη εργασία μας, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of International Money and Finance (http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0261560617301675?via%3Dihub) συμπεράναμε ότι η αναβλητικότητα, σε συνδυασμό με την έλλειψη συντονισμού της προσφιλούς μας τρόικας να αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα την ελληνική/ευρωπαϊκή κρίση χρέους, δημιούργησε μεγάλη αβεβαιότητα, η οποία οδήγησε σε υποβάθμιση της Ελλάδας κατά 4 ολόκληρες βαθμίδες από τους οίκους αξιολόγησης το 2011 αλλά και το 2012 και κατά 3 βαθμίδες το 2013. Με άλλα λόγια, η αβεβαιότητα στην Ευρωζώνη συνέβαλε σε πιστοληπτικές υποβαθμίσεις οι οποίες σίγουρα κόστισαν επενδυτικά (τόσο για την αγορά ομολόγων όσο και για την αγορά τραπεζικών μετοχών) στη χώρα μας τα τελευταία έτη.

Από τις ποσοτικές εκτιμήσεις μας, στη διάρκεια της περιόδου 1998-2017 μπορούμε να συμπεράνουμε τα ακόλουθα:

1. Τόσο τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια όσο και ο δείκτης οικονομικής αβεβαιότητας στην Ευρωζώνη διαθέτουν μεγαλύτερη (στατιστική) βαρύτητα σε σχέση με τον δείκτη οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα ως προς τις εξελίξεις του τραπεζικού δείκτη μετοχών.

2. Σύμφωνα με τις οικονομετρικές εκτιμήσεις μας, η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων κατά μία ποσοστιαία μονάδα επί του συνόλου των δανείων οδηγεί (με την προϋπόθεση ότι δεν μεταβάλλονται οι υπόλοιποι παράγοντες) σε αύξηση του τραπεζικού δείκτη μετοχών κατά 13%.

3. Με άλλα λόγια, και με δεδομένη την πτώση, από τις αρχές του 2017 μέχρι σήμερα, του δείκτη τραπεζικών μετοχών κατά περίπου 10%, εκτιμούμε ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να «εμπιστευθούν» τόσο οι εγχώριοι όσο και οι διεθνείς επενδυτές μετοχές ελληνικών τραπεζών αποτελεί η άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής και πρόεδρος του ερευνητικού τομέα στο Τμήμα Οικονομικών, Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.
** Ο κ. Περικλής Μπουμπάρης είναι διδακτορικός φοιτητής, University of Liverpool.
*** Ο κ. Θεόδωρος Παναγιωτίδης είναι αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Πηγή : kathimerini.gr

24