Υπόθεση Novartis: Η λεηλασία, οι μαρτυρίες και τα αυτονόητα

Tου Σταύρου Λυγερού  

Η δικογραφία για το σκάνδαλο της Novartis που έστειλαν οι αρμόδιοι εισαγγελείς στο Κοινοβούλιο είναι αναμφίβολα «βαριά» από πολιτικής απόψεως, δεδομένου ότι περιέχει κατηγορίες για δωροδοκία εναντίον πρώην πρωθυπουργών και υπουργών. Λόγω ακριβώς της δεδομένης πολιτικής φόρτισης και της συνακόλουθης σύγχυσης που προκαλεί η ανταλλαγή πυρών, είναι επιβεβλημένο να ξεκαθαρίσουμε τα προφανή και αυτονόητα.

Πρώτον: κανείς από όσους αναφέρονται από τους προστατευόμενους μάρτυρες δεν είναι ένοχος πριν καταδικασθεί, πολύ περισσότερο που η σχετική διαδικασία βρίσκεται ακόμα σε αρχικά στάδια.

Δεύτερον: είναι αναμφισβήτητο ότι και μόνο η εμπλοκή ενός ονόματος σε μία τέτοια υπόθεση εκ των πραγμάτων λειτουργεί σαν μηχανισμός έμμεσου πλην σαφούς στιγματισμού. Είναι άδικο, αλλά αυτό δυστυχώς συμβαίνει για κάθε πολίτη, του οποίου το όνομα εμπλέκεται σε υπόθεση σκανδάλου. Δεν θα μπορούσε να ισχύσει κάτι διαφορετικό για πολιτικούς.

Τρίτον: είναι γνωστό ότι φαρμακευτικές εταιρείες χρησιμοποιούν διεθνώς αθέμιτες πρακτικές, προκειμένου να αυξήσουν τις πωλήσεις τους. Αυτό γίνεται και μέσω των γιατρών που συνταγογραφούν και μέσω αρμοδίων κρατικών αξιωματούχων που έχουν ρόλο στη λήψη σχετικών αποφάσεων, όπως η συμπερίληψη ενός σκευάσματος σε λίστες φαρμάκων.

Τέταρτον: είναι κοινό μυστικό ότι στην Ελλάδα είχε γίνει τα προηγούμενα χρόνια μία γιγαντιαίων διαστάσεων λεηλασία του δημοσίου χρήματος στον χώρο της Υγείας. Περίπου το μισό του λεηλατημένου δημοσίου χρήματος αφορούσε στο φάρμακο. Η λεηλασία αποτυπώνεται στο γεγονός ότι η φαρμακευτική δαπάνη στη χώρα μας ήταν πολλαπλάσια του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το 2000 τα Ασφαλιστικά Ταμεία πλήρωσαν κάτι λιγότερο από 2 δισ. για φάρμακα. Το 2010 το ποσό αυτό εκτοξεύθηκε στα περίπου 5,6 δισ.(!) και το 2013 έπεσε στα 2 δισ., χωρίς να χρεοκοπήσουν φαρμακευτικές βιομηχανίες. Απλώς συρρικνώθηκαν τα αθέμιτα υπερκέρδη τους. Προφανώς, τη λεηλασία δεν μπορούσαν να την κάνουν μόνες τους οι φαρμακευτικές εταιρείες, ούτε μόνο με τη συνεργασία γιατρών. Δεν θα είχε καταστεί δυνατή, χωρίς τη σύμπραξη αρμοδίων κρατικών αξιωματούχων. Κατά συνέπεια, υπάρχει έγκλημα και εγκληματίες.

Πέμπτον: αν και δεν μπορεί να αποδειχθεί, είναι δύσκολο να πιστέψουμε πως ο χρόνος που η δικογραφία εστάλη στη Βουλή ήταν τυχαίος. Όλα δείχνουν ότι επελέγη με την παρασκηνιακή παρέμβαση κυβερνητικών στελεχών, προκειμένου να αλλάξει η ατζέντα της επικαιρότητας. Για την ακρίβεια, για να μετατοπισθεί το κέντρο βάρους από το Μακεδονικό, όπου λόγω συλλαλητηρίου η κυβέρνηση είχε περιέλθει σε δυσχερή θέση. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν είναι λόγος να υποβαθμισθεί η σημασία και η ανάγκη ενδελεχούς εξέτασης της υπόθεσης Novartis.

Έκτον: με δεδομένο ότι προβλέπεται από τη νομοθεσία ο θεσμός του προστατευμένου μάρτυρα, είναι απαράδεκτη η προσπάθεια των εμπλεκομένων πολιτικών να τους απαξιώσουν εκ των προτέρων. Προφανώς, οι «καυτές» μαρτυρίες δεν συνιστούν από μόνες τους και εξ υπαρχής τεκμήρια ενοχής των εμπλεκομένων. Από την άλλη, δεν χάνουν τη σημασία τους, επειδή προέρχονται από προστατευμένους μάρτυρες. Η αξία τους θα κριθεί από την εξεταστική ή προανακριτική επιτροπή της Βουλής και από το Ειδικό Δικαστήριο εάν η υπόθεση φθάσει εκεί.

Έβδομον: υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι κυβερνητικά στελέχη έχουν λειτουργήσει αντιδεοντολογικά, με την έννοια ότι –χωρίς να έχουν δικαίωμα– έλαβαν γνώση της δικογραφίας πριν αυτή διαβιβασθεί στη Βουλή. Ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας Πολάκης, μάλιστα, αποκάλυψε δημοσίως ότι οι προστατευμένοι μάρτυρες είναι στελέχη της Novartis, τα οποία βρέθηκαν με μαύρο χρήμα και συνεργάσθηκαν με τις ανακριτικές αρχές. Η παραβίαση των κανόνων εκ μέρους υπουργών είναι απαράδεκτη, καταδικαστέα και αποκαλυπτική μίας αντιθεσμικής νοοτροπίας. Από την άλλη πλευρά, όμως, η καταδικαστέα αυτή συμπεριφορά υπουργών δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν πρόσχημα για να επικαλυφθεί η ουσία της υπόθεσης.