Αρχική | Πολιτική | Κοινωνία | Δημογραφική βαρυχειμωνιά στην Ελλάδα των... υπέργηρων

Δημογραφική βαρυχειμωνιά στην Ελλάδα των... υπέργηρων

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Δημογραφική βαρυχειμωνιά στην Ελλάδα των... υπέργηρων

Μια τέταρτη ηλικία αναδύεται στην Ελλάδα. Τα άτομα άνω των 80 ετών αυξάνουν το ειδικό βάρος τους μέσα στο σύνολο του πληθυσμού, έχοντας φτάσει ήδη το 3,2% (2017), ενώ το 1961 ήταν μόλις το 0,6% και το 1991 το 1,2%. Η «δρακογενιά» των γεννημένων τη δεκαετία του ’30 (μέχρι 1937) ή και νωρίτερα, αποτελεί την «κορυφή» της αύξησης του ποσοστού των ηλικιωμένων στον ελληνικό πληθυσμό: το 21,5% των κατοίκων της Ελλάδας είναι άνω των 65 ετών, όταν το 1961 η αντίστοιχη κατηγορία αντιπροσώπευε το 8,3% και το 1991 το 14%.

Μάλιστα, η Ελλάδα κερδίζει το ευρωπαϊκό χάλκινο μετάλλιο... υπεργηρίας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτη της Μαρί-Νοέλ Ντυκέν, καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και του Δημήτρη Καρκάνη, μεταδιδακτορικού ερευνητή, η Ελλάδα κατέχει τον τρίτο υψηλότερο δείκτη υπεργηρίας (το ποσοστό των ατόμων άνω των 80 ετών εντός της συνολικής κατηγορίας των ηλικιωμένων άνω των 65) μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Με ποσοστό 30,6% η Ελλάδα υποσκελίζεται μόνο από την Ισπανία (32%) και τη Γαλλία (31,1%), ενώ ψηλά βρίσκονται οι περισσότερες χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο, όπως η Ιταλία (30,3%) και η Πορτογαλία (28,7%). Αντίθετα, οι δύο μεσογειακές νησιωτικές χώρες (Μάλτα, Κύπρος), μαζί με Τσεχία, Σλοβακία, Δανία και Βουλγαρία εμφανίζουν τους μικρότερους δείκτες υπεργηρίας (21-23%).

Απειλή για την οικονομία

«Το φαινόμενο της διαρκούς και δυσανάλογης αύξησης του “υπέργηρου” πληθυσμού (80 ετών και άνω) αποτελεί μία από τις συνιστώσες του δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα», σημειώνουν οι δύο ερευνητές του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Kοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Οπως σημειώνουν στη μελέτη τους, «το ζήτημα της γήρανσης και κατ’ επέκταση, της σχετικής συρρίκνωσης του δυνάμει οικονομικά ενεργού πληθυσμού (15-64 ετών), αναδεικνύεται ως μία από τις βασικότερες απειλές για τη μελλοντική επιβράδυνση της οικονομικής μεγέθυνσης στην Ευρώπη. Η ταχύτερη αύξηση του πληθυσμού άνω των 80 ετών, σε σχέση με την εξέλιξη των υπόλοιπων πληθυσμιακών ομάδων, όπως για παράδειγμα ο πληθυσμός σε ενεργό ηλικία, θα μπορούσε δυνητικά να προκαλέσει σημαντικές ανισορροπίες με άμεσο αντίκτυπο στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο».

Πού οφείλεται, όμως, η μεγέθυνση του φαινομένου της γήρανσης μέσα στη γήρανση; «Η ταχεία αύξηση του πλήθους των “υπέργηρων”, ιδιαίτερα μετά το 1985, οφείλεται στην προοδευτική είσοδο στην ηλικιακή αυτή ομάδα των πολυπληθών προπολεμικών γενεών και στην ταυτόχρονη αύξηση του μέσου όρου ζωής τους. Η μέση προσδοκώμενη ζωή κατά τη γέννηση, ήταν προπολεμικά μικρότερη από 55 χρόνια. Μεταπολεμικά αυξήθηκε ταχύτατα», λέει στην «Κ» ο κ. Βύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Το προσδόκιμο ζωής ήταν το 1961 στα 70 έτη για τους άνδρες και στα 73,5 έτη για τις γυναίκες, για να ανέβει το 2014 στα 78,4 έτη για τους άνδρες και στα 83,5 για τις γυναίκες.

Η κ. Ντυκέν και ο κ. Καρκάνης προχώρησαν σε συγκεκριμένη εξέταση των τάσεων σε τρεις τετραετίες (2007-10, 2010-13, 2013-16), που αποτυπώνουν διαφορετικές περιόδους εκδήλωσης της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, με προβολή ανά νομό της χώρας. Εξέτασαν μάλιστα την εξέλιξη ταυτόχρονα του υπέργηρου πληθυσμού και του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (15-64 ετών). Εστιάζοντας και συνεκτιμώντας τις τάσεις ειδικά των ομάδων 80+ ετών και των 20-34 ετών υπογραμμίζουν πως τα στοιχεία «είναι τουλάχιστον ανησυχητικά».

«Με όρους απόλυτων πληθυσμιακών μεγεθών, η ανάλυση αναδεικνύει την καθολική μείωση των νέων ηλικίας 20-34 ετών στο σύνολο σχεδόν των νομών (ιδιαίτερα δε από το 2012 και μετά)». Οι μόνοι νομοί που ξεφεύγουν απ’ αυτή την καθοδική πορεία είναι ο νομός Φωκίδας και δευτερευόντως –αν και με μειούμενους ρυθμούς μετά το 2011– οι νομοί Γρεβενών, Πιερίας και Ρεθύμνου. Η μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας σε αρκετούς νομούς εμφανίζει σημείο καμπής στα έτη μεταξύ 2009 και 2012, δηλαδή κατά τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.

Oσον αφορά την αύξηση του υπέργηρου πληθυσμού (80+), σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή εξελίσσεται ανεξάρτητα από τη συγκυρία της οικονομικής κρίσης. «Η αύξηση των “υπέργηρων” δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την οικονομική κρίση», υπογραμμίζει και ο κ. Κοτζαμάνης, ο οποίος σημειώνει πως σε αυτή αποτυπώνονται βαθύτερες δημογραφικές τάσεις και κυρίως το πλήθος των γεννήσεων πριν από 80 και πλέον χρόνια.

Απεναντίας, όμως, η αύξηση του ποσοστού του ηλικιωμένου πληθυσμού (65+), η οποία καταγράφεται στην πλειονότητα των νομών, είναι πιο έντονη από την έναρξη της κρίσης κι έπειτα (2010-2016). «Στην αύξηση της δημογραφικής γήρανσης συμβάλλει εκτός από τους “στενούς” δημογραφικούς παράγοντες (αύξηση του προσδόκιμου ζωής και μείωση των γεννήσεων) και η πρόσφατη τάση μετεγκατάστασης στον τόπο καταγωγής τμήματος των ηλικιωμένων κατά τα πρώτα έτη συνταξιοδότησής τους», σημειώνουν οι ερευνητές του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Kοινωνικών Αναλύσεων.

Πρόβλημα στα ορεινά

Επίσης, η τάση μείωσης του ενεργού πληθυσμού και ειδικά των ηλικιών 20-34 εκφράζεται την περίοδο της κρίσης πιο έντονα σε ορεινούς και λιγότερο προσβάσιμους νομούς (Ευρυτανία, Θράκη, νότια Πελοπόννησος, Ανατολικό Αιγαίο), λόγω αφενός της ταχείας μείωσης των γεννήσεων μετά το 1980 και αφετέρου της μετανάστευσης νέων κατά την περίοδο 2011-15.

Η σημαντική μείωση του πληθυσμού στα έτη ένταξης στην εργασία σε συνδυασμό με την αύξηση των ηλικιωμένων και ειδικά με το φαινόμενο της «γήρανσης μέσα στη γήρανση» εγείρει σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις για το μέλλον. Το στοίχημα αναπλήρωσης του πληθυσμού θα λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, ενώ και ο τομέας της κοινωνικής ασφάλισης δεν θα μείνει ανεπηρέαστος. Οι ερευνητές θέτουν ζήτημα κινήτρων προσέλκυσης για να επιστρέψουν όσοι μετανάστευσαν, ενώ σημειώνουν πως θα υπάρξουν αυξανόμενες ανάγκες σε υπηρεσίες που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον τομέα της περίθαλψης. Σε περιοχές με αυξημένη παρουσία ηλικιωμένων και υπέργηρων χρειάζεται φροντίδα για πολιτικές και υπηρεσίες που θα ικανοποιούν τις αυξημένες ανάγκες τους.

Ο ρόλος της εσωτερικής μετανάστευσης

Σε ποιες περιοχές καταγράφεται αυξημένη παρουσία ογδοντάρηδων;

Η Μακεδονία, η νοτιοανατολική ηπειρωτική χώρα και οι Κυκλάδες είναι οι περιοχές που η τέταρτη ηλικία έκανε πιο έντονη την παρουσία της, πριν μάλιστα ξεσπάσει η κρίση. Από το 2010 και μετά, όπως καταγράφει η μελέτη των Ντυκέν και Καρκάνη, η εντονότερη αύξηση αφορά κυρίως τη Δυτική Πελοπόννησο, την Ηπειρο, τους περισσότερους νησιωτικούς νομούς, καθώς επίσης και παράκτιες και τουριστικά ελκυστικές περιοχές όπως η Χαλκιδική, η Κρήτη και το ανατολικό παράκτιο μέτωπο της ηπειρωτικής χώρας. Με βάση αυτή την εικόνα, οι ερευνητές σημειώνουν πως πρέπει να μελετηθεί ο ρόλος που έχει παίξει η εσωτερική μετανάστευση του ηλικιωμένου πληθυσμού, και ιδιαίτερα των πληθυσμιακών ομάδων σε ηλικία συνταξιοδότησης. «Οπως παρατηρήθηκε σε άλλες χώρες της Ε.Ε., ένα ποσοστό του πληθυσμού σε ηλικία συνταξιοδότησης αποφασίζει να μετεγκατασταθεί μόνιμα σε άλλες περιοχές της ίδιας χώρας (και μερικές φορές σε άλλη χώρα), αναζητώντας μια καλύτερη ποιότητα ζωής», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ερευνητές, δημιουργώντας νέες οικονομικές δυνατότητες για τις περιοχές αυτές.

ΈντυπηΠηγή: kathimerini.gr

25

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή

Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text