Το ακροδεξιό AfD ήρθε για να μείνει στη Γερμανία

Οι εκλογές του περασμένου Σεπτεμβρίου στη Γερμανία αποτελούν τομή στην πολιτική ζωή της χώρας. Ανέδειξαν για πρώτη φορά μεταπολεμικά μια επτακομματική Ομοσπονδιακή Βουλή με συσχετισμούς που καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολο τον σχηματισμό κυβέρνησης, όπως αποτυπώνεται και στο γεγονός ότι ποτέ μέχρι σήμερα η Γερμανία δεν είχε παραμείνει με υπηρεσιακή κυβέρνηση για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τροφοδοτήθηκε από το Προσφυγικό

Βασικό χαρακτηριστικό του νέου πολιτικού σκηνικού είναι η εκπροσώπηση στο Μπούντεσταγκ για πρώτη φορά του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (ΑfD). Η εκλογική του επιτυχία τροφοδοτήθηκε από την προσφυγική κρίση των τελευταίων ετών, μέσω της οποίας άλλαξαν ριζικά ο προσανατολισμός και το πολιτικό στίγμα του ΑfD. Οι ιδρυτές του, ο οικονομολόγος Μπερντ Λούκε, ο πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Γερμανικής Βιομηχανίας Χανς Ολαφ Χένκελ, ο συνταγματολόγος Γιόαχιμ Σταρμπάτι, σχεδίαζαν ένα ευρωσκεπτικιστικό κόμμα στη Γερμανία κόντρα στα προγράμματα διάσωσης της Ελλάδας και των άλλων χωρών που για την Aνγκελα Μέρκελ ήταν «χωρίς εναλλακτική». Αλλά μέσα σε δύο χρόνια έχασαν από τα χέρια τους την «Εναλλακτική για τη Γερμανία» που μετεξελίχτηκε στο σημερινό εθνικιστικό, αντιευρωπαϊκό, ξενοφοβικό ΑfD, τη γερμανική εκδοχή του αντισυστημικού κύματος που σαρώνει τα τελευταία χρόνια την Ευρώπη.

Πρόσφατη έρευνα του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομίας DIW του Βερολίνου είναι μια ακτινογραφία του εκλογικού σώματος του ΑfD, η οποία δείχνει ότι δεν υπάρχει μία μόνο αιτία για την άνοδο του ΑfD, η ερμηνεία είναι πολυπαραγοντική, με σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας.

Η έρευνα του DIW εξέτασε συγκεκριμένες εκλογικές περιφέρειες με υψηλό ποσοστό ψηφοφόρων του AfD στη βάση συγκεκριμένων δομικών χαρακτηριστικών, όπως ανεργία, ηλικιακή σύνθεση, μέσο εισόδημα ολόκληρης της εκλογικής περιφέρειας, μερίδιο των εργαζομένων σε μεταποίηση-βιομηχανία, ποσοστό ξένων, βαθμός εκπαίδευσης.

Οι διαφορές μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας είναι τρομακτικές. Το χάσμα της οικονομικής ανάπτυξης μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας παραμένει και εξηγεί, εν μέρει, το μεγαλύτερο ποσοστό ψηφοφόρων του AfD στην Ανατολική Γερμανία. Δεν είναι μόνον οι προσωπικές αγωνίες των πολιτών που οδηγούν στο αποτέλεσμα του ΑfD, αλλά και οι τεράστιες περιφερειακές ανισότητες.

Στην Ανατολική Γερμανία ανεβαίνει επίσης το ποσοστό του ΑfD ευθέως ανάλογα με την άνοδο του μέσου όρου ηλικίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι ψηφίζουν ΑfD, οι ηλικίες που ψηφίζουν ΑfD είναι μεταξύ 35-55 και η μεγαλύτερη επιρροή του καταγράφεται στην επαρχία η οποία μαστίζεται από τη μετανάστευση των νέων. «Στην Ανατολική Γερμανία δεν είναι ο φόβος της παγκοσμιοποίησης που τροφοδοτεί το ΑfD, αλλά η εγκατάλειψη της επαρχίας και η έλλειψη προοπτικής για όσους παραμένουν εκεί» εξηγεί στο «Βήμα»  ο καθηγητής Αλέξανδρος Κρητικός, διευθυντής Ερευνας του Ινστιτούτου DIW, «μία επαρχία που δεν έχει νέους, δεν έχει μέλλον, δεν είναι ελκυστική για επενδύσεις».

Στη Δυτική Γερμανία δύο μεταβλητές παίζουν καθοριστικό ρόλο για το ποσοστό του ΑfD: το μερίδιο των εργαζομένων σε μεταποίηση-βιομηχανία και το ύψος του μέσου εισοδήματος.

Οσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των εργαζομένων μιας περιοχής στη μεταποίηση και στη βιομηχανία τόσο μεγαλύτερο είναι και το ποσοστό του ΑfD. Στη Βάδη-Βυρτεμβέργη, ένα από τα πλουσιότερα κρατίδια της Γερμανίας με ισχυρή βιομηχανία και εργαζομένους με σχετικά υψηλές αποδοχές, το ΑfD έχει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά. «Η συμπεριφορά αυτή ερμηνεύεται με την αγωνία που έχουν για το μέλλον, τον φόβο ότι θα χάσουν τη δουλειά τους με την αυτοματοποίηση της παραγωγής, την ψηφιακή επανάσταση» λέει ο Αλ. Κρητικός.

Σε περιοχές με χαμηλό μέσο εισόδημα το ποσοστό του ΑfD είναι επίσης πολύ υψηλό.

Στις πλούσιες περιφέρειες Αμβούργου και Μονάχου με υψηλό μέσο εισόδημα, έχει χαμηλά ποσοστά το ΑfD, αντίθετα υψηλά είναι τα ποσοστά του στο Γκελζενκίρχεν, που έχει το χαμηλότερο μέσο εισόδημα στη Γερμανία.

Οι ξένοι ως «βαλβίδα» εκτόνωσης

Οι ξένοι και μετανάστες είναι μόνον η «βαλβίδα εκτόνωσης συσσωρευμένης επιθετικότητας» για άλλους λόγους, είναι ο «αποδιοπομπαίος τράγος» για όσους θεωρούν ότι οι κυβερνώντες δεν ενδιαφέρονται για τους Γερμανούς, τα προσφέρουν όλα στους πρόσφυγες. Φορτώνουν στα «παραδοσιακά κόμματα» τα προβλήματα ανάπτυξης της περιοχής και την έλλειψη βασικών υποδομών με το κλείσιμο νοσοκομείων, σχολείων, αστυνομικών τμημάτων, που τροφοδοτούν τον φαύλο κύκλο της φυγής των νέων και ενισχύουν την επιθετικότητα και την αντισυστημική συμπεριφορά.

Οι πρόσφυγες και οι ξένοι είναι ο «εξωτερικός εχθρός», στον οποίο μεταφέρεται η ευθύνη για τα προβλήματα που δεν λύνονται στο εσωτερικό. Δεδομένου ότι δομικά προβλήματα της Ανατολικής Γερμανίας δεν πρόκειται να λυθούν από τη μία ημέρα στην άλλη, ο κ. Κρητικός αναμένει ότι θα παγιωθεί σε βάθος χρόνου και η μεγάλη επιρροή του AfD στην Ανατολική Γερμανία. Στην Ανατολική Γερμανία είναι πλέον δεύτερο κόμμα, μάλιστα στη Σαξονία πρώτο στις εκλογές του Σεπτεμβρίου.

Οι φόβοι των πολιτών και τα λάθη των μεγάλων κομμάτων

Η ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος του Σεπτεμβρίου έδειξε ότι η μεγάλη μάζα ψηφοφόρων του AfD προήλθε από την αποχή 1,2 εκατ., από το CDU 1,05 εκατ., από το SPD 470.000, και από την «Αριστερά» (Linke) 400.000 ψηφοφόρους. 

Ειδικά στη Δυτική Γερμανία οι εργάτες «μεταναστεύουν» πολιτικά από τα μεγάλα, λαϊκά κόμματα στο ΑfD. Η έρευνα του DIW δείχνει ότι το ΑfD αντλεί ψηφοφόρους κυρίως από τα παραδοσιακά εργατικά στρώματα που εγκαταλείπουν τον κλασικό πολιτικό εκφραστή τους, το SPD, αλλά και το CDU. Το ΑfD είναι ισχυρό σε περιφέρειες που άλλοτε ήταν προπύργια του SPD.

Οι εξειδικευμένοι βιομηχανικοί εργάτες στη Δυτική Γερμανία έχουν διασφαλίσει ένα καλό επίπεδο αποδοχών, αποτελούν τα κατώτερα μεσοστρώματα. Παρ’ όλα αυτά, μεταπηδούν στο AfD επειδή φοβούνται ότι δεν θα είναι στους κερδισμένους της παγκοσμιοποίησης. Και τα υπόλοιπα κόμματα «δεν θα τους ξανακερδίσουν λέγοντάς τους ότι έκαναν λάθος που ψήφισαν ΑfD» λέει ο καθηγητής Αλέξανδρος Κρητικός, «πρέπει να επεξεργαστούν προτάσεις που θα τους δώσουν την ασφάλεια για το μέλλον». 

Εντονη είναι τελευταία η προσπάθεια διείσδυσης του AfD στα εργοστασιακά συμβούλια των επιχειρήσεων που απαρτίζονται κατά το ήμισυ από εκπροσώπους των εργαζομένων και της διοίκησης. «Είναι η άλωση των θεσμών από μέσα» λέει ο Αλ. Κρητικός. 

Το AfD στιγματίζει τα στελέχη των συνδικάτων ότι έγιναν συνδιαχειριστές με τα «αφεντικά» και δεν εκπροσωπούν τα συμφέροντα των εργαζομένων. Βοήθησαν τα σκάνδαλα του παρελθόντος με ταξίδια χλιδής κορυφαίων συνδικαλιστικών στελεχών στο εξωτερικό, αλλά τώρα ενισχύεται η απόρριψη συναινετικών λύσεων με τη διοίκηση της επιχείρησης. Το AfD πείθει με ρητορεία συγκρουσιακής αντιπαράθεσης κεφαλαίου - εργατών, κατηγορώντας το SPD, τα συνδικάτα, τους εκπροσώπους στα εργοστασιακά συμβούλια ότι κάνουν τη δουλειά του κεφαλαίου. Στην Daimler π.χ. από τα 45 μέλη τα τέσσερα είναι ήδη στο AfD και αναμένεται να αυξηθούν στις επικείμενες εκλογές. Αυτό θα δυσχεράνει τη λήψη αποφάσεων σε επίπεδο κορυφής της επιχείρησης αφενός, και αφετέρου θα έχει επιπτώσεις για την οικονομία και τις επενδύσεις, εκτιμά ο κ. Κρητικός. Οταν στο όργανο αποφάσεων μιας επιχείρησης αποκτά δικαίωμα συναπόφασης κάποιος με θέσεις κατά των ξένων, κατά της παγκοσμιοποίησης, δεν γίνεται ελκυστική η γερμανική οικονομία, η επιτυχία της οποίας τις τελευταίες δεκαετίες βασίζεται ακριβώς στο μοντέλο συναπόφασης των εργαζομένων μέσω των εργοστασιακών συμβουλίων. 

Πηγή: tovima.gr

25