Tα τέσσερα ανοικτά μέτωπα του ασφαλιστικού συστήματος

«Ηλεκτρική» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η καρέκλα του υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, που θα αναλάβει τα καθήκοντά του αμέσως μετά την εκλογή νέας κυβέρνησης, καθώς τα μέτωπα τόσο του ασφαλιστικού όσο και του εργασιακού παραμένουν σχεδόν μόνιμα ανοικτά.

Ειδικά στο ασφαλιστικό, που βρέθηκε εκ νέου στο επίκεντρο της προεκλογικής αντιπαράθεσης, τα δύο κόμματα που διεκδικούν την εξουσία θεωρούν πως τα χωρίζουν ιδεολογικές και δομικές διαφορές, με τη βασική να επικεντρώνεται στο εάν στο σύστημα θα ενταχθούν περαιτέρω κεφαλαιοποιητικά στοιχεία, στην επικουρική ασφάλιση. Από την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται υπέρμαχος του αναδιανεμητικού συστήματος και της δημόσιας υποχρεωτικής επικουρικής ασφάλισης, κατακεραυνώνοντας τη μετάβαση σε ένα κεφαλαιοποιητικό μοντέλο με την εμπλοκή και του ιδιωτικού τομέα, που υποστηρίζει με σθένος η Ν.Δ. Να σημειωθεί, βέβαια, ότι η επικουρική ασφάλιση δεν βρίσκεται υπό την «εγγύηση του κράτους», καθώς απαγορεύεται η χρηματοδότηση του ΕΤΕΑΕΠ από το Δημόσιο και τα ελλείμματά του καλύπτονται εκ των έσω...

Και τα δύο κόμματα γνωρίζουν ότι η... εξίσωση δεν είναι εύκολη, καθώς εμπλέκονται παράγοντες όπως το ύψος των ήδη καταβαλλόμενων αλλά και των νέων συντάξεων (παροχές), των εσόδων (εισφορές), αλλά και η δημοσιονομική επάρκεια του συστήματος, με δεδομένη τη δέσμευση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για διατήρηση της δαπάνης κάτω από το 16,2% του ΑΕΠ, έως το 2060. Και βέβαια, εμπλέκονται και παράγοντες όπως το δημογραφικό που ταλανίζει το σύνολο των χωρών της Ε.Ε. ανεξάρτητα από το εάν εφαρμόζουν αναδιανεμητικά ή κεφαλαιοποιητικά συστήματα και το οποίο, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον των συντάξεων.

Πάντως, η αποστολή του νέου υπουργού Εργασίας, από την πρώτη κιόλας ημέρα ανάληψης των καθηκόντων του, δεν θα είναι εύκολη για έναν ακόμη λόγο: Θα κληθεί να αντιμετωπίσει ανοικτά μέτωπα, τα οποία ενδεχομένως να τινάξουν κάθε προγραμματισμό στον αέρα, με άμεσες δημοσιονομικές, κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Πρόκειται για μια σειρά από οργανωτικά, οικονομικά και θεσμικά θέματα, που ακουμπούν, σχεδόν στο σύνολό τους, τους 2,6 εκατ. συνταξιούχους και τους 3,5 εκατ. εργαζομένους. Κρίσιμες δικαστικές αποφάσεις που εκκρεμούν σε ανώτατο βαθμό, «ουρές», υποχρεώσεις και αστοχίες του νόμου Κατρούγκαλου, καθώς και δύσκολες ασκήσεις ισορροπίας στον ΕΦΚΑ συνθέτουν τη δύσκολη αποστολή της νέας πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου.

Ο εδώ και τρία χρόνια ψηφισμένος νόμος Κατρούγκαλου κρίνεται στα δικαστήρια, με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας να έχει ήδη καθυστερήσει σημαντικά. Το δημοσιονομικό κόστος μιας πιθανώς αρνητικής απόφασης, μαζί με τα αναδρομικά που διεκδικούνται, ενδέχεται να ξεπεράσει και τα 15 δισ. ευρώ...

Ταυτόχρονα, στον ΕΦΚΑ έχουν αρχίσει να φαίνονται οι συνέπειες τόσο των σημαντικών αλλαγών που έχουν επέλθει κατά τη διάρκεια της κρίσης στις εργασιακές σχέσεις και καθορίζουν σημαντικά την πορεία των εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές, όσο και των τελευταίων παρεμβάσεων της απερχόμενης κυβέρνησης, με άμεσες δημοσιονομικές συνέπειες στο ύψος των συνταξιοδοτικών δαπανών. Στο 4μηνο Ιανουαρίου - Απριλίου τα έσοδα εμφανίζουν πτώση, και οι ειδικοί εκτιμούν ότι εάν η κατάσταση δεν αντιστραφεί από τη ρύθμιση οφειλών, το έτος θα κλείσει με έλλειμμα κοντά στα 700 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα, η Ν.Δ. ως αντιπολίτευση έχει κατά καιρούς υποστηρίξει ότι το όποιο πλεόνασμα στηρίζεται στη στάση πληρωμών για τις εκκρεμείς συντάξεις. Στην πράξη, εκτιμά ότι το υπερταμείο εμφανίζει ένα πλασματικό πλεόνασμα και την ίδια στιγμή ναρκοθετεί την πορεία της νέας κυβέρνησης. Η πραγματική εικόνα των οικονομικών του ΕΦΚΑ θα... λύσει ή θα δέσει τα χέρια του νέου υπουργού για μια σειρά αποφάσεων, όπως για παράδειγμα τη μείωση των εισφορών, που περιλαμβάνει στο πρόγραμμά της η Ν.Δ.

Επίσης, θα απαντήσει και στο ερώτημα, εάν η απερχόμενη κυβέρνηση δεν προχωρούσε στην έκδοση νέων συντάξεων προκειμένου να περιορίσει το πραγματικό έλλειμμα. Σύμφωνα πάντως με τα τελευταία στοιχεία του ΕΦΚΑ, στις 31 Μαΐου 2019 οι εκκρεμότητες στο Ταμείο ανέρχονταν σε 104.718, χωρίς σε αυτές να συγκαταλέγονται και οι αιτήσεις δημοσίων υπαλλήλων και εργαζομένων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και στους δήμους. Μαζί με αυτές αλλά και τις εκκρεμότητες στο ΕΤΕΑΕΠ, οι υποχρεώσεις ξεπερνούν τις 250.000.

Μια πραγματική εικόνα για τη δημοσιονομική και κοινωνικοασφαλιστική ισορροπία του συστήματος θα αναδειχθεί από την εκπόνηση νέας αναλογιστικής μελέτης, στην οποία θα πρέπει να συμπεριληφθούν η ακύρωση των περικοπών στις προσωπικές διαφορές, η θεσμοθέτηση μιας μόνιμης 13ης παροχής, που ονομάστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ 13η σύνταξη, καθώς και η διπλή παρέμβαση στις συντάξεις χηρείας. Βάσει της παλαιάς μελέτης άλλωστε, ο σημαντικός περιορισμός της συνταξιοδοτικής δαπάνης στο 10,6% του ΑΕΠ το 2070, από 17,3% το 2016, επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο με τον εγκλωβισμό των νέων συνταξιούχων σε ένα σπιράλ φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού...

Πηγή: www.kathimerini.gr