Ο συντελεστής “beta” των ελληνικών μετοχών

Ο συντελεστής beta (beta coefficient) είναι ένας δείκτης που περιγράφει τη μεταβλητότητα μιας μετοχής ή ενός χαρτοφυλακίου σε σχέση με τη μεταβλητότητα της αγοράς. Ή, με πιο απλά λόγια, περιγράφει το πόσο μεταβάλλεται η τιμή μίας μετοχής ή η απόδοση ενός χαρτοφυλακίου, σε μία συγκεκριμένη μεταβολή της χρηματιστηριακής αγοράς. Ως “αγορά”, συνήθως εννοούμε τον βασικό χρηματιστηριακό δείκτη ενός χρηματιστηρίου, ενώ βέβαια ως “μεγέθη αναφοράς” μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλοι δείκτες ή ακόμη και τιμές βασικών μετοχών.

Κάποιος θα μπορούσε να δώσει και άλλους ορισμούς:

“Ο συντελεστής beta μετρά την “η ευαισθησία των αποδόσεων” μιας μετοχής σε σχέση με τις αποδόσεις κάποιου δείκτη της χρηματιστηριακής αγοράς”.
“Ο συντελεστής beta μετρά την “επιθετικότητα” μίας μετοχής, σε σχέση με τη μεταβολή ενός χρηματιστηριακού δείκτη”.
“Ο συντελεστής beta μετράει το επίπεδο κινδύνου μίας μετοχής μέσα σε μία χρηματιστηριακή αγορά”.

Πρόκειται για ένα πολύ χρήσιμο στοιχείο το οποίο οφείλουμε να γνωρίζουμε όταν επενδύουμε σε μία μετοχή, άσχετα από το βαθμό της χρηματιστηριακής μας εμπειρίας.

Ο επενδυτής που δεν έχει μεγάλη χρηματιστηριακή εμπειρία, ανάμεσα σε άλλα στατιστικά και θεμελιώδη στοιχεία, πρέπει να γνωρίζει τους συντελεστές beta των μετοχών, για να έχει μία άποψη για το τί πρέπει να περιμένει από την επένδυσή του. Από την άλλη πλευρά, ο έμπειρος  επενδυτής ο οποίος έμαθε εμπειρικά για την “επιθετικότητα” της κάθε μετοχής μέσα από την χρόνια ενασχόλησή του με το χρηματιστήριο, θα πρέπει να παρακολουθεί τις διαχρονικές μεταβολές του “beta” της κάθε μετοχής, αφού έτσι αποκτά μία αντικειμενική και “ποσοτική” γνώση για την εξέλιξη της χρηματιστηριακής της συμπεριφοράς.

Ο συντελεστής “beta” υπολογίζεται με έναν περίπλοκο τρόπο: μέσω της ανάλυσης της παλινδρόμησης (regression analysis) ανάμεσα στην απόδοση μιας επένδυσης και κάποιου χρηματιστηριακού ή άλλου δείκτη της αγοράς, για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Η κλίση της γραμμής παλινδρόμησης είναι το beta. Για τον υπολογισμό του απαιτούνται τιμές της μετοχής και του δείκτη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (τριών έως πέντε ετών). Επειδή η ανάλυση αυτή είναι δύσκολη για έναν ιδιώτη επενδυτή, οι τιμές του beta συνήθως λαμβάνονται από εξειδικευμένους φορείς.

Οι τιμές του beta, με απλά και κατανοητά λόγια, ερμηνεύονται ως εξής:

Beta μεγαλύτερο του 1 (beta > 1): Υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ της μετοχής και του δείκτη και η απόδοση της μετοχής είναι περισσότερο μεταβλητή σε σχέση με την απόδοση του δείκτη. Στην περίπτωση αυτή, λέμε ότι η μετοχή είναι περισσότερο “επιθετική” από το δείκτη. Για παράδειγμα, αν μία μετοχή έχει beta ίσο με 1,5, τότε θα πρέπει να αναμένουμε ότι, σε ένα μεσοχρόνιο διάστημα, για κάθε μεταβολή του Γενικού Δείκτη κατά 1%, η τιμή της μετοχής θα μεταβάλλεται κατά 1,5%. Δηλαδή, αν σε διάστημα 3 μηνών, ο δείκτης αυξηθεί κατά 10%, η μεταβολή της τιμής της μετοχής θα είναι περίπου 15%. Όμως, προσοχή! Όταν αναφερόμαστε σε μεταβολή, εννοούμε τις θετικές, αλλά και τις αρνητικές μεταβολές. Δηλαδή, η τιμή θα υποχωρήσει περισσότερο από το δείκτη σε περίπτωση πτωτικής φάσης της αγοράς.

Beta μικρότερο του 1 (beta < 1): Η τιμή της μετοχής κινείται λιγότερο “επιθετικά” σε σχέση με το χρηματιστηριακό δείκτη και η κάθε μεταβολή της είναι μικρότερη από τη μεταβολή του δείκτη. Για παράδειγμα, μία μετοχή με δείκτη beta 0,7, για κάθε μεταβολή του δείκτη ίση με 1%, αναμένεται να μεταβληθεί 0,7% προς την ίδια κατεύθυνση.

Beta ίσο με τη μονάδα (beta = 1): Στις περισσότερες περιπτώσεις σημαίνει ότι η απόδοση ενός χρεογράφου θα έχει την ίδια μεταβλητότητα με τις αποδόσεις της αγοράς.

Beta ίσο με μηδέν (beta = 0):Η συσχέτιση μετοχής και δείκτη είναι μηδενική και οι τιμές κινούνται ανεξάρτητα.

Beta μικρότερο του μηδέν (beta < 0): Αρνητικό beta σημαίνει ότι η απόδοση της επένδυσης κινείται αντίθετα από αυτή της αγοράς (η συσχέτιση των αποδόσεων είναι αρνητική). Για παράδειγμα, από πολλούς υποστηρίζεται ότι ο χρυσός και τα πολύτιμα μέταλλα έχουν αρνητικό beta καθώς οι επενδυτές καταφεύγουν σε αυτά όταν η αγορά κινείται αρνητικά.

Από την πλευρά μας, κάνουμε χρήση του συντελεστή beta, στις τοποθετήσεις μας στο χαρτοφυλάκιό μας, στα πλαίσια της  λειτουργίας του “απόλυτου συστήματος συναλλαγών”. Όταν το σύστημα παράγει “σήμα εισόδου”, τοποθετούμαστε σε τέσσερις “επιθετικές” μετοχές, με στόχο να πετύχουμε μεγαλύτερη απόδοση κατά τη διάρκεια της ανοδικής φάσης. Παράλληλα, καθώς το σύστημα παράγει έγκαιρα “σήμα εξόδου” στην πτωτική φάση, ρευστοποιούμε άμεσα τις μετοχές, γνωρίζοντας ότι θα υποχωρήσουν περισσότερο από το Γενικό Δείκτη, έτσι ώστε, μέσα στη διάρκεια των ετών και στην αλληλουχία μίας σειράς ανοδικών και πτωτικών φάσεων, να  πετύχουμε πολύ μεγαλύτερη απόδοση σε σχέση με το δείκτη. Παράλληλα όμως, παρακολουθούμε και την εξέλιξη της “επιθετικότητας” (δηλαδή του beta) των μετοχών.

Στην παρούσα φάση, οι μετοχές που έχουμε στο χαρτοφυλάκιό μας έχουν τα ακόλουθα beta (στην παρένθεση αναφέρεται το ποσοστό συμμετοχής της κάθε μετοχής στο χαρτοφυλάκιο): ΑΛΦΑ (31,46%) = 1,76, ΕΧΑΕ (22,92%) = 1,32, ΜΥΤΙΛ (22,33%) = 1,49, ΦΡΛΚ (23,29%) = 1,49. Με βάση τις τιμές αυτές και τη συγκεκριμένη στάθμιση των μετοχών στο χαρτοφυλάκιο, το συνολικό beta του χαρτοφυλακίου υπολογίζεται σε 1,54. Αυτό χαρακτηρίζει το χαρτοφυλάκιο ως “επιθετικό”.

Πρέπει να γνωρίζουμε:

- Οι τραπεζικές μετοχές ανέκαθεν είχαν υψηλό beta. Αυτό συνέβαινε επειδή οι τραπεζικές μετοχές είχαν πάντα υψηλή εμπορευσιμότητα, αλλά και έβγαιναν διαρκώς πολλές ειδήσεις γι’ αυτές. Η επιθετικότητά τους αυξήθηκε κατά την περίοδο της κρίσης, όταν αυτές κατέληξαν να αποτελούν ένα μέρος του προβλήματος της χώρας. Φέτος, για πρώτη φορά μετά από χρόνια, παρατηρούμε ότι οι τιμές του beta μειώνονται, κάτι που ενδεχομένως σημαίνει και επιστροφή των τραπεζών στην ομαλότητα.

- Κατά καιρούς, διάφοροι επιχειρηματικοί κλάδοι, για διάφορους λόγους, αποκτούν επενδυτικό ενδιαφέρον. Αυτό συνήθως σημαίνει άνοδο των τιμών των μετοχών που συμμετέχουν στον κλάδο, αύξηση της εμπορευσιμότητάς τους, αύξηση των διακυμάνσεων και εισαγωγή νέων εταιριών του κλάδου αυτού στο Χρηματιστήριο (κάτι αντίστοιχο γίνεται -και θα ενταθεί στο προσεχές μέλλον- στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας στο Χρηματιστήριο της Αθήνας). Στις περιπτώσεις αυτές παρατηρείται αύξηση της τιμής του beta στις μετοχές του κλάδου. To beta μειώνεται όταν “ξεφουσκώνει” το ενδιαφέρον για τους κλάδους, ενώ στο μεταξύ πολλές εταιρίες του κλάδου έχουν αποχωρήσει από το Χρηματιστήριο (παραδείγματα αποτελούν οι κλάδοι των κατασκευαστικών εταιριών και της πληροφορικής, στις δύο προηγούμενες δεκαετίες).

- Οι μετοχές υψηλής κεφαλαιοποίησης, συνήθως έχουν χαμηλό beta. Αυτό εξηγείται επειδή οι μετοχές αυτές συνήθως προσελκύουν μακροχρόνια επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία δε μετακινούνται στις μικρές ή μεσαίες διακυμάνσεις της αγοράς, ενώ συνήθως, οι μετοχές αυτές σπάνια γίνονται αντικείμενα “βραχυχρόνιας συναλλακτικής κερδοσκοπίας”.

- Ως συνέχεια της παραπάνω παρατηρήσης, οι μετοχές που συμμετέχουν σε δείκτες, έχουν χαμηλότερο beta, επειδή στις μετοχές αυτές τοποθετούνται κεφάλαια παθητικής διαχείρισης που μιμούνται και ακολουθούν τους δείκτες. Για το λόγο αυτό, οι μετοχές αυτές έχουν χαμηλότερες διακυμάνσεις.

- Οι μετοχές μικρών εταιριών, οι ιδιοκτήτες των οποίων συμμετέχουν -ή και επιδιώκουν- την κερδοσκοπία επί των μετοχών της εταιρίας τους, ή οι μετοχές εταιριών που γίνονται στόχοι κερδοσκοπίας, συνήθως έχουν υψηλότερο beta.

- Οι μετοχές με υψηλή μερισματική απόδοση (συνήθως μετοχές μεγάλων εταιριών υψηλής κεφαλαιοποίησης) συνήθως έχουν χαμηλό beta, για το λόγο ότι προσελκύουν σταθερά μακροχρόνια επενδυτικά κεφάλαια τα οποία τοποθετούνται για το μέρισμα.

- Ο συντελεστής beta είναι κάτι οποίο οφείλουν να λαμβάνουν υπ’ όψη τους όσοι ασχολούνται με παράγωγα επί μετοχών, αφού λόγω της μόχλευσης που δημιουργείται, οι διακυμάνσεις των μετοχών επηρεάζουν έντονα την αξία της επένδυσής τους.

- Beta δεν έχουν μόνον οι μετοχές. Μπορούν να έχουν και οι δείκτες μίας χρηματιστηριακής αγοράς, σε σχέση με τον δείκτη μίας άλλης αγοράς. Πολλοί επενδυτές υπολογίζουν το beta ενός δείκτη σε συνάρτηση με το δείκτη Dow Jones, αφού ο συγκεκριμένος δείκτης έχει μικρές διακυμάνσεις. Έτσι, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι η αγορά της Αθήνας, της Ρωσίας, της Τουρκίας και άλλων χωρών με μη ικανοποιητικά ανεπτυγμένες οικονομίες ή με θεσμική ανεπάρκεια, έχουν υψηλό “beta” σε σχέση με το δείκτη Dow Jones, ενώ οι αγγλοσαξωνικές αγορές (Λονδίνο, Καναδάς, Αυστραλία κλπ) έχουν χαμηλότερο beta.

Καθώς σταδιακά εμπλουτίζουμε την ύλη του περιοδικού με σταθερή ύλη και σταθερούς πίνακες στατιστικών στοιχείων, στο εξής, σε κάθε τεύχος θα δημοσιεύουμε πίνακα με τις τιμές του beta της κάθε μετοχής. Όμως, σταδιακά θέλουμε να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο πώς μεταβάλλονται οι τιμές του beta της κάθε μετοχής μέσα στο χρόνο, αφού με τον τρόπο αυτόν ανιχνεύουμε την αλλαγή στη συμπεριφορά της κάθε μετοχής. Και αυτό έχει σημασία, αφού η συμπεριφορά μεταβάλλεται ανάλογα με την εξέλιξη του μεγέθους της εταιρίας, την εμπορευσιμότητα, την τάση της κερδοφορίας, ή τις γενικές ή ειδικές συγκυρίες του κλάδου της ή και της ευρύτερης οικονομίας. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα διαχρονικής μεταβολής, είναι η μείωση της τιμής του beta των τραπεζικών μετοχών στην παρούσα φάση, σε σχέση με τα δύο προηγούμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει μία θεμελιώδη μεταβολή στην αντίληψη των επενδυτών για τον κίνδυνο που εμπεριέχουν οι τραπεζικές μετοχές και μία σταδιακή εξομάλυνση της λειτουργίας του.

Οι τιμές beta που θα δημοσιεύουμε κάθε μήνα θα έχουν υπολογιστεί με βάση τις μηνιαίες τιμές της κάθε μετοχής για διάστημα τριών ετών. Οι πίνακες με τη διαχρονική εξέλιξη της τιμής του beta, θα δημοσιεύονται σε ειδικό link, διαθέσιμο σε όλους τους συνδρομητές του ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ.

Επιστροφή στα περιεχόμενα

Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη εδώ.