Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου του Χρέους: Σε τί αποσκοπεί τελικά;

Ξεκίνησαν χθες οι εργασίες της τριήμερης (6 έως 8 Μαίου) Διεθνούς Συνάντησης με θέμα “Χρέος και Λιτότητα: Από τον Παγκόσμιο Νότο στην Ευρώπη”, που διοργανώνει η “Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου επί του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους” (www.elegr.gr).

Τις εργασίες της Συνάντησης άνοιξε η ανεξάρτητη βουλευτής κα Σοφία Σακοράφα, η οποία -συνεπής με τη στάση της κατά τους τελευταίους μήνες- κάλεσε τον λαό “να αντισταθεί, να ανατρέψει, να δημιουργήσει”.

Η πρώτη ομάδα ομιλητών, αναφέρθηκαν στη θεματική ενότητα “Η πραγματικότητα της κρίσης στην Ελλάδα”.

Ο κ. Λεωνίδας Βατικιώτης (δημοσιογράφος και λέκτορας Πολιτικής Οικονομίας στο Varna Free University of Cyprus), αναφέρθηκε στις αιτίες της κρίσης του χρέους.
Κατά τον κ. Βατικιώτη, οι κυριότερες αιτίες είναι:
α) Η ύφεση και τα μέτρα αντιμετώπισής της κατά το 2008.
β) Ο εθισμός του ελληνικού κεφαλαίου σε άμεσες ενισχύσεις στο παρελθόν.
γ) Οι ιδιωτικοποιήσεις που έγιναν στο παρελθόν και που είχαν σαν αποτέλεσμα να χάσει το ελληνικό δημόσιο διάφορες πηγές εσόδων (π.χ. ο ΟΤΕ).
δ) Τα προγράμματα εξοπλισμών, τα οποία απορροφούν ένα πολύ υψηλό τμήμα του ΑΕΠ της χώρας (και σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με το μέσο όρο των άλλων χωρών της Ε.Ε.).
ε) Η χαμηλή φορολογία του κεφαλαίου.
στ) Η συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, μέσα από την οποία συντελέστηκε ο αποπροσανατολισμός της παραγωγής από τη γεωργία και τη βιομηχανία προς άλλες κατευθύνσεις.
ζ) Η ίδια η εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, η οποία -κατά τον ομιλητή- κατά τα έτη 1991-2011 ξεπέρασε τα 500 δισεκ. ευρώ και συνεπώς -όπως υποστήριξε- το χρέος το έχουμε ήδη ξεπληρώσει και συνεπώς δεν οφείλουμε κάτι σε κανέναν.

Ο κ. Βατικιώτης, υποστηρίζει ότι το μνημόνιο επιβλήθηκε κατ’ απαίτηση του ελληνικού κεφαλαίου, ότι αυτό είναι αντισυνταγματικό και ότι η χώρα θα πρέπει να αποχωρήσει άμεσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εκτίμησή μας είναι ότι η τοποθέτηση του κ. Βατικιώτη εμπεριέχει αρκετά λάθη και ανακρίβειες. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατό να μη συμπεριλαμβάνεται η υπερτροφικότητα ενός χαμηλής παραγωγικότητας δημόσιου τομέα, ανάμεσα στα κύρια αίτια για την εκδήλωση της κρίσης, ενώ βεβαίως δε μπορούμε να δεχθούμε ως ορθό τον υπολογισμό των δαπανών για την εξυπηρέτηση του χρέους που αναφέρει.

Στη συνέχεια, η κα Νάντια Βαλαβάνη (συγγραφέας και οικονομολόγος) υποστήριξε ότι, η χώρα κινδυνεύει να χάσει μία ολόκληρη γενιά, ενώ έχει καταλήξει να γίνει ένα “πειραματόζωο γερμανικών λύσεων”, ενώ εμφανίστηκε ως βεβαία για το ότι, η Κυβέρνηση προετοιμάζεται για αναδιάρθρωση του χρέους.
Η κα Βαλαβάνη υποστηρίζει ότι “η μόνη λύση είναι η μονομερής αναστολή των πληρωμών του χρέους”, είναι υπέρ της εθνικοποίησης των τραπεζών, της απαλλαγής από το Μνημόνιο και της ύπαρξης ενός είδους “εσωτερικής σεισάχθειας”. Τέλος, κατέληξε στην ανάγκη απομάκρυνσης της σημερινής Κυβέρνησης και της κινητοποίησης των λαϊκών μαζών.

Ακολούθηκε ο κ. Άρις Καζάκος (καθηγητής Εργατικού Δικαίου στο ΑΠΘ) ο οποίος, μεταξύ των άλλων, ανέφερε ότι η Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου είναι ένας τρόπος για να φωτίσουμε τις αιτίες και τις χρήσεις των χρημάτων που κατέληξαν να σχηματίσουν το δημόσιο χρέος.
Παράλληλα ασχολήθηκε με την κριτική που είχε ασκηθεί στο ντοκυμαντέρ που κυκλοφόρησε κατά τον τελευταίο μήνα με τον τίτλο “Χρεοκρατία” (δείτε σχολιασμό), σχετικά με την  έννοια του “απεχθούς” χρέους, στην οποία βασίστηκε η θέση των δημιουργών του.
Ο κ. Καζάκος, επιχείρησε να διορθώσει το χαρακτηρισμό του χρέους από “απεχθές” όπως αναφέρεται στην ταινία, σε “επαχθές”. Και στη συνέχεια ανέφερε ότι η Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου, θα πρέπει να ερευνήσει και να αποφανθεί εάν μπορεί ένα χρέος, το οποίο αναλήφθηκε από μία δυτικού τύπου δημοκρατία, να χαρακτηρισθεί ως “επαχθές”.
Και αμέσως μετά -χωρίς να αναμένει την κρίση της Επιτροπής, όπως ο ίδιος πρότεινε- αναρωτήθηκε “εάν είναι δυνατό να μην είναι “επαχθές” ένα χρέος, τη στιγμή που όλες οι προμήθειες του Κράτους γίνονται με μίζες, ή όταν αγοράζουμε υποβρύχια που γέρνουν”. Και με τα επιχειρήματα αυτά, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι “το χρέος μπορεί να είναι παράνομο ή επαχθές, ακόμη και σε μία δημοκρατία δυτικού τύπου”.

Βεβαίως, τα επιχειρήματα του κ. Καζάκου, δεν αντέχουν σε μία καλόπιστη κριτική. Κατ’ αρχάς, υπενθυμίζουμε ότι η ταινία “Χρεοκρατία” βάσισε τα επιχειρήματά της πάνω στην έννοια του “απεχθούς χρέους”, ο οποίος αποτελεί την ακριβή μετάφραση του διεθνούς όρους “odious debt”. Όμως, καθώς, επί των επιχειρημάτων της ταινίας, υπήρξε μεγάλη και λογική κριτική, αποφασίστηκε η ...αλλαγή του όρου, από “απεχθές” σε “επαχθές” χρέος.
Αλλά, ακόμη και μέσα από τη νέα οπτική, ο κ. Καζάκος βιάζεται και δεν αφήνει την Επιτροπή να ερευνήσει και καταλήγει εύκολα σε συμπεράσματα, χρησιμοποιώντας μερικά λογικά (και εξοργιστικά) παραδείγματα και παραλείποντας μία μεγάλη σειρά των αιτιών της δημιουργίας του δημόσιου χρέους, ή ακόμη μη αναφερόμενος στην αρρωστημένη πολιτική νοοτροπία που γεννά αυτά τα φαινόμενα.

Ακολούθησε ο κ. Χρήστος Παπαθεοδώρου (αναπλ. καθηγητής Κοινωνικής Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης), ο οποίος ανέφερε ότι “η κρίση επιδεινώνει τις συνθήκες διαβίωσης και τη φτώχεια”, ενώ επισήμανε ότι “η κρίση ενδυνάμωσε τον φιλελευθερισμό”.
Με τη χρήση ενδιαφερόντων στατιστικών στοιχείων και πινάκων, υποστήριξε ότι η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο δείκτη φτώχειας στην Ευρωζώνη και τον 3ο ή 4ο υψηλότερο στην Ευρώπη των 27, με ποσοστό φτωχών το 21% του πληθυσμού, ανέφερε ότι “καθώς περικόπτονται οι κοινωνικές αναδιανεμητικές δαπάνες στην Ελλάδα και την Πορτογαλία, θα αυξηθεί δυσανάλογα το ποσοστό του πληθυσμού που ζει σε συνθήκες φτώχειας”. Τέλος, ανέφερε ότι, “η αύξηση της φτώχειας δεν έρχεται μόνο με την αύξηση της ανεργίας, αλλά και με την επιδείνωση των συνθηκών απασχόλησης και των αμοιβών”, ενώ αποκάλυψε ότι, το 60% των ατόμων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ελλάδα, είναι εργαζόμενοι και το 25% είναι συνταξιούχοι.

Τελευταίος πήρε το λόγο ο κ. Νότης Μαριάς (αναπλ. καθηγητής Ευρωπαϊκών Θεσμών στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης), οποίος στην εισαγωγή του υποστήριξε ότι “χρειάζεται διαφορετική διανομή του παραγόμενου πλούτου της χώρας και ότι αυτό δε μπορεί να αλλάξει, όσο η χώρα βρίσκεται στους μηχανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης” (ΣΣ: αποτελεί απορίας άξιο, το πώς ένας καθηγητής που είναι ριζικά αντίθετος στην ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διδάσκει το μάθημα των “Ευρωπαϊκών Θεσμών” σε νέα παιδιά).
Στη συνέχεια, υποστήριξε ότι η χώρα πρέπει να αποβάλει το Μνημόνιο και να προχωρήσει σε στάση πληρωμών, η οποία θα βασίζεται πάνω στην αρχή του “επονείδιστου χρέους”.(*)
Ο κ. Μαριάς, όπως ανέφερε, βασίζει το επιχείρημά του, σε ένα άρθρο που διάβασε στην εφημερίδα “Κέρδος” της 9/10/2010, όπου αναφέρεται ότι “οι Ευρωπαίοι γνώριζαν ότι κάποια μέρα η Ελλάδα θα πρέπει να αντιμετωπίσει τη δημοσιονομική κρίση που την έπληξε στις αρχές του χρόνου”.
Για το λόγο αυτό, δηλαδή επειδή οι Ευρωπαίοι γνώριζαν ότι με τον τρόπο που η Ελλάδα διαχειρίζεται τα οικονομικά της, το χρέος είναι “επονείδιστο” και συνεπώς δε θα πρέπει να αποπληρωθεί.

Στη συνέχεια της χθεσινής πρώτης μέρας, έγινε συζήτηση με θέμα “Το χρέος στην Ευρώπη - Βασικοί παράγοντες και τρέχουσα πολιτική”, όπου μίλησαν προσκεκλημένοι από άλλες χώρες της Ευρώπης.

Πηγαίνοντας να παρακολουθήσω τις εργασίες της Συνάντησης, πίστευα ότι θα παρακολουθούσα μία συζήτηση η οποία θα είχε ως ζητούμενο, αυτό ακριβώς με το οποίο υποστηρίζουν ότι ασχολούνται οι οργανωτές της εκδήλωσης. Δηλαδή, την αναζήτηση των αιτιών της υπερχρέωσης της χώρας, τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αντιμετώπισης του σημερινού προβλήματος, τον καταλογισμό ευθυνών, εάν υπάρχουν τέτοιες, αλλά και την αναζήτηση τρόπων μέσα από τους οποίους θα μπορούσε να αποφύγει στο μέλλον η χώρα, μία επανάληψη των όσων έγιναν.

Δε με ικανοποίησαν τα όσα άκουσα. Άκουσα ανθρώπους που δεν πήγαν να αναζητήσουν, αλλά να εκφράσουν τις ήδη σχηματισμένες απόψεις τους και να επιβάλουν -και είμαι βέβαιος ότι θα επιβάλουν στο τέλος- τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις τους, ως “συμπεράσματα της Συνάντησης”.

Τα επιχειρήματα των επιστημόνων που παρουσίασαν τις θέσεις τους, είναι -δυστυχώς- σαθρά. Έτσι ώστε τελικά, αντί να γίνει ένα forum προβληματισμού και αναζήτησης, η όλη υπόθεση να καταλήξει σε μία ιδιότυπη και επίπλαστη “νομιμοποίηση” μίας κίνησης, η οποία μάλλον έχει πολιτικές σκοπιμότητες και όχι εθνικές.

Το να μην πληρώσει το χρέος της η Ελλάδα, επειδή είναι επαχθές (αλήθεια, ποιό χρέος δεν είναι επαχθές), ή επειδή ο κ. Γιούνγκερ (ή και άλλοι μαζί μ’ αυτόν) διέβλεπαν την κακή πορεία της χώρας μας, δε νομίζω ότι μπορεί να πείσει κάποιον που βλέπει το θέμα ουδέτερα και καλοπροαίρετα.

Το να μην πληρώσει το χρέος η χώρα μας επειδή αυτό είναι απεχθές (odious) θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση συζήτησης. Όμως, η διεθνής θεωρία και βιβλιογραφία, αναγνωρίζουν (χωρίς αυτό να έχει κάποια νομικά παραδεκτή βάση) ως “απεχθή” τα χρέη που δημιουργήθηκαν από δικτατορικά και τυραννικά καθεστώτα και τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν για το προσωπικό όφελος των δικτατόρων ή των τυράννων.

Θα μπορούσα να δεχθώ ότι, μέσα από φιλικές συνεννοήσεις και διακανονισμούς, είναι ανάγκη για την Ελλάδα να μην πληρώσει ένα μέρος του χρέους της, όχι επειδή για το χρέος ήξερε ο κ. Γιούγκερ ή επειδή κάποια πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα το επιθυμούν, αλλά επειδή η χώρα πραγματικά δε μπορεί να το διαχειριστεί και δε μπορεί να το αποπληρώσει, καθώς επίσης και επειδή είναι δίκαιο, για τους ιδιώτες επενδυτές (κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων) που έκαναν λανθασμένες εκτιμήσεις και επενδυτικές επιλογές να επωμισθούν και αυτοί ένα μέρος των ευθυνών τους και των ζημιών από την όλη εξέλιξη. Όμως, αυτό είναι διαφορετικό και αποτελεί μία οικονομική πραγματικότητα και όχι μία επαναστατική πολιτική επιλογή.

Αλλά έστω και εάν αποδεχθούμε αυτή την “επαναστατική επιλογή” και η χώρα, με τα έωλα επιχειρήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, αποφασίζει να αρνηθεί την πληρωμή του χρέους και παράλληλα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως προέτρεψαν οι ομιλητές, τότε ποιά θα είναι η μοίρα της χώρας, την επόμενη μέρα; Πού και πώς θα σταθεί; Πώς θα λειτουργήσει; Από πού θα παίρνει πρώτες ύλες; Από πού θα εισάγει καύσιμα και τρόφιμα;

Είχα την καλή πρόθεση (κάποιοι μπορεί να το θεωρήσουν ως και αφέλεια) να συμμετάσχω σε μία ομάδα εργασίας η οποία θα εξέταζε τον τρόπο συσσώρευσης του σημερινού χρέους. Έτσι ώστε να το κατατάξουμε χρονικά, αλλά και ανάλογα με τον τρόπο χρήσης των χρημάτων αυτών. Ενδεχόμενα να αναζητήσουμε και ευθύνες (πολιτικές και ποινικές) για τις σπατάλες και τις καταχρήσεις.

Κυρίως όμως, ήθελα να συζητήσουμε και να βρούμε τρόπους ελέγχου του πολιτικού συστήματος στο μέλλον από καταχρήσεις και σπάταλες πρακτικές και κυρίως, διασφαλίσεις ότι η ίδια κατάσταση δε θα επαναληφθεί.

Όμως, βρέθηκα σε ένα αμφιθέατρο, όπου κάποιοι αποπειράθηκαν (και δυστυχώς σε κάποιο βαθμό το πέτυχαν) να χειραγωγήσουν ένα κοινό, το οποίο καθώς δε γνωρίζει καλά αυτά τα θέματα και το οποίο, ταλαιπωρημένο από την κρίση, κάπου επιθυμεί να αναλάβει δράση και να “ξεσπάσει”.

Επιστρέφοντας αργά το βράδυ, προσπαθούσα να κατανοήσω τη σκοπιμότητα των προσπαθειών επίτευξης αυτού του “ουτοπικού” στόχου της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου (αφού βεβαίως όλοι γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα δε μπορεί (με το “έτσι θέλω”) να “αποκηρύξει” το χρέος που δημιούργησαν οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις της).
Εξυπηρετεί άραγε κάποιες πολιτικές σκοπιμότητες; Ίσως να εξυπηρετεί.
Εξυπηρετεί τους στόχους κάποιου διεθνούς κινήματος; Ίσως.
Μου ήρθαν όμως στο μυαλό και κάποια λόγια που άκουσα από “συνωμοσιολόγο” φίλο μου, ότι δήθεν όλα αυτά, γίνονται για να υπάρξει ένα “ανάχωμα” στην οργή της κοινωνίας. Να γίνονται δηλαδή εκδηλώσεις και επιτροπές, να γίνεται θόρυβος, δήθεν να ψάχνουν κάποιοι, να περνάει ο χρόνος και το πράγμα να καταλαγιάζει...

Όμως, ευτυχώς που εγώ δεν πιστεύω σε τέτοιες ευφάνταστες χοντράδες...


(*) επονείδιστος: (λεξικό Μπαμπινιώτη) αυτός που προκαλεί όνειδος, ντροπή, αυτός που επισύρει την κατακραυγή, την απόρριψη ή τον στιγματισμό. ΣΥΝ. επαίσχυντος, αισχρός, εξευτελιστικός, επιλήψιμος, αξιοκαταφρόνητος.