Αρχική | Ειδήσεις | Βιβλία - Μελέτες | Ποιά θα είναι η περίοδος εφαρμογής των έκτακτων μέτρων στην οικονομία;

Ποιά θα είναι η περίοδος εφαρμογής των έκτακτων μέτρων στην οικονομία;

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font

Μετά από 9 μήνες αδιάκοπης ανόδου στις χρηματιστηριακές αγορές σε όλο το κόσμο και σημαντικής βελτίωσης πολλών μακροοικονομικών δεικτών, πολλοί κατέληξαν να πιστεύουν ότι τα προβλήματα της διετίας 2008-2009 έχουν ξεπερασθεί.

Όμως, αποδεικνύεται ότι δεν είναι έτσι.
Το ζήτημα του δημοσίου χρέους μίας σειράς ευρωπαϊκών -και όχι μόνον- χωρών, αναδεικνύεται στο μεγαλύτερο πρόβλημα των αγορών, στη νέα, μετά την ύφεση εποχή. Και όχι μόνον για τις αγορές της Ευρώπης. Αλλά για το σύνολο των χρηματοοικονομικών αγορών σε όλο το κόσμο (κυρίως βέβαια τον "δυτικό" κόσμο). Αποδείξεις αυτού, κατά τις τελευταίες εβδομάδες βλέπουμε πολύ τακτικά, όχι μόνον στις χρηματιστηριακές αγορές, αλλά στο σύνολο των χρηματοοικονομικών αγορών όλου του κόσμου.

Το πρόβλημα του χρέους των (τέως) δυτικών χωρών, έχει οδηγήσει στην αύξηση της έρευνας γύρω από το ζήτημα αυτό και συνεπώς, υπάρχουν περισσότερα δεδομένα τα οποία μας βοηθούν στον προβληματισμό και στη χάραξη μίας πιο σωστής μεσομακροχρόνιας επενδυτικής στρατηγικής.

Πρόσφατα διαβάσαμε μία πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη της Danske Research (*), με τίτλο "Το χρέος, σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι" (Debt on a dangerous path). Η μελέτη αυτή αναγνωρίζει ότι το πρόβλημα του δημόσιου χρέους των κρατών είναι πάρα πολύ σοβαρό και παράλληλα ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπρόσθετα, εξετάζει την εξέλιξη του χρέους σε συγκεκριμένες ευρωπαϊκές χώρες κατά την περίοδο 2010 - 2020, εξετάζοντας διάφορα "σενάρια": α) ποιά θα είναι η εξέλιξη του χρέους εάν οι συγκεκριμένες χώρες δεν πάρουν κανένα απολύτως μέτρο οικονομικής πολιτικής και β) τί μέτρα θα πρέπει να πάρουν οι κυβερνήσεις των χωρών, για να φθάσουν, έως το 2020, το χρέος τους στο όριο του 60% που επιτάσσει η Συνθήκη του Μάαστριχτ γ)
τί μέτρα θα πρέπει να πάρουν οι κυβερνήσεις των χωρών, για να φθάσουν, έως το 2020, το χρέος τους στο όριο του 100% του ΑΕΠ και δ) τί μέτρα θα πρέπει να πάρουν οι κυβερνήσεις των χωρών, για να παραμείνει, έως το 2020, το χρέος τους στα σημερινά επίπεδα.

Κατ' αρχάς, στον Πίνακα 1 εμφανίζεται το επίπεδο του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημοσίου χρέους, ως ποσοστό του ΑΕΠ για μία ομάδα ευρωπαϊκών χωρών, για την περίοδο 2007 - 2011, σύμφωνα με τα στοιχεία και τις προβλέψεις της Eurostat.



Σημειώνεται ότι κατά την περίοδο 2000-2007, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες πέτυχαν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ η διαφορά των επιτοκίων των ομολόγων τους ήταν αμελητέα και συνεπώς, αμελητέα ήταν και τα spreads των ομολόγων μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου αυτής (πράγματι, το spread των ελληνικών έναντι των γερμανικών ομολόγων κατά το 2003 έφθανε μόλις στις 8 μονάδες βάσης, ή στο 0,08%).
Η κατάσταση δείχνει να μεταβάλλεται μετά την τελευταία χρηματοοικονομική κρίση. Η πτώση των ρυθμών ανάπτυξης και η συσσώρευση χρέους σε μία σειρά από χώρες (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα), προκαλεί την αύξηση του spread, σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι εξελίξεις να είναι αβέβαιες και προβληματικές.


Υποθέσεις εργασίας

Το ζητούμενο της μελέτης είναι η εξέλιξη του δημοσίου χρέους, μέσα από διάφορα σενάρια οικονομικής πολιτικής. Όμως, για να γίνουν οι διάφορες υποθέσεις και να εξετασθούν τα διάφορα "σενάρια" θα πρέπει να προσδιορισθούν ορισμένες "υποθέσεις εργασίας". Αυτές είναι:  α) Ως ρυθμοί ανάπτυξης για την περίοδο 2010-2014, χρησιμοποιούνται οι προβλέψεις του ΔΝΤ, που διατυπώθηκαν τον Οκτώβριο του 2009, β) Ως επιτόκιο των 5ετών γερμανικών ομολόγων για την περίοδο 2010-2013 χρησιμοποιούνται τα προθεσμιακά επιτόκια που ίσχυαν το Δεκέμβριο του 2009. Για την περίοδο μετά το 2013, χρησιμοποιείται το ποσοστό του 4,25%. γ) Για να βρεθεί το επιτόκιο των ομολόγων (κόστος αναχρηματοδότησης του χρέους) των άλλων χωρών, χρησιμοποιείται το spread που είχε το 5ετές ομόλογο κάθε χώρας σε σχέση με το γερμανικό στις 16 Δεκεμβρίου 2009. Γίνεται η υπόθεση ότι το spread αυτό διατηρείται ως το 2020.

Βεβαίως, τα αποτελέσματα που δίνουν οι "μηχανιστικές" προβλέψεις, δεν είναι αυτά που όντως θα συμβούν έως το 2020. Είναι βέβαιο ότι οι οικονομικές εξελίξεις και η διαρκής επιδείνωση της κατάστασης προκαλεί πολιτικές και κοινωνικές ζυμώσεις που τελικά οδηγούν σε μεταβολή της πολιτικής. Οι μεταβολές αυτές, κατά τη διάρκεια της περιόδου 2010 - 2020 θα προκαλέσουν μείωση των spreads και ενδεχόμενα και μείωση του χρέους που χρησιμοποιείται ως βάση για τον υπολογισμό του χρέους του κάθε φορά επομένου έτους.

Όμως, παρ' όλα αυτά, οι "μηχανιστικές" προβλέψεις μας δίνουν μία αρκετά ικανοποιητική πρόβλεψη των εξελίξεων και μπορούν άνετα να χρησιμοποιηθούν ως βάση για περαιτέρω προβληματισμό και χάραξη στρατηγικής.
Και βεβαίως, μπορούν να μας βοηθήσουν να εκτιμήσουμε το διάστημα που η οικονομία της χώρας θα βρίσκεται κάτω από την ισχύ "έκτακτων μέτρων".


Σενάριο 1: Εξέλιξη του δημόσιου χρέους έως το 2020, εάν δε ληφθεί κανένα μέτρο οικονομικής πολιτικής.

Η εξέλιξη του δημόσιου χρέους κατά τη δεκαετία 2010 - 2020 των εξεταζόμενων κρατών εμφανίζεται στον Πίνακα 2.



Όπως διακρίνουμε, στην περίπτωση που ισχύσουν οι παραπάνω (αρκετά ρεαλιστικές) υποθέσεις εργασίας, τότε, εάν οι Κυβερνήσεις των χωρών δε μεταβάλουν τη σημερινή πολιτική τους, τότε κατά το 2020, το δημόσιο χρέος (της Γενικής Κυβέρνησης) για τη μέν Ελλάδα θα έχει φθάσει στο 237% του ΑΕΠ, για την Ιρλανδία στο 215%, για την Πορτογαλία στο 151% και για την Ισπανία στο 143%.

Σενάριο 2: Τί μέτρα απαιτούνται για την πτώση του δημόσιου χρέους στο 60% του ΑΕΠ έως το 2020.

Εάν υποθέσουμε ότι οι Κυβερνήσεις αφυπνίζονται (και οι εξελίξεις δείχνουν ότι όντως αφυπνίζονται και κινητοποιούνται) και λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα οικονομικής πολιτικής, πόση θα πρέπει να είναι η κατ' έτος μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά το διάστημα 2011 έως το 2015, για να μπορέσει να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης του δημόσιου χρέους στο 60% όπως επιτάσσει η Συνθήκη του Μάαστριχτ; Η μελέτη υποθέτει ότι εάν εφαρμοσθεί "σκληρή" πολιτική περικοπών δαπανών έως και το 2015, τότε το μέγεθος του δημοσίου χρέους σαν ποσοστό του ΑΕΠ θα αρχίσει να υποχωρεί και εάν εφαρμοσθεί σταθερή οικονομική πολιτική στη συνέχεια, το χρέος θα μπορέσει να φθάσει στο 60% έως το τέλος του 2020.

Αυτό εμφανίζεται στο παρακάτω διάγραμμα, ενώ στον Πίνακα 3 εμφανίζεται η εξέλιξη του δημοσίου χρέους κατά τη διάρκεια της δεκαετίας.





Όπως παρατηρούμε, για την Ελλάδα υπολογίζεται ότι θα απαιτηθεί μία μείωση των κυβερνητικών δαπανών κατά 4% του ΑΕΠ κατ' έτος, έως το 2015. Όμως, κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται ούτε από το Πρόγραμμα Σταθερότητας, το οποίο ακόμη και στην περίπτωση που αποδειχθεί πετυχημένο, θα αδυνατεί να δώσει λύση στο πρόβλημα της μείωσης του δημοσίου χρέους. Και ο λόγος είναι ότι η "αποκοπή" 4% του ΑΕΠ από το έλλειμμα και στη συνέχεια (έως το 2015) η δημιουργία πλεονάσματος ύψους 4% είναι κάτι αν όχι ανέφικτο, εξαιρετικά δύσκολο. Και για το λόγο αυτό, η μελέτη της Daske Research εκτιμά ότι, λόγω των δυσκολιών  η Ελλάδα δε θα είναι σε θέση να πληροί τα κριτήρια του Μάαστριχτ και του Συμφώνου Σταθερότητας, ούτε και κατά το 2020, δηλαδή 20 χρόνια μετά την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ.


Σενάριο 3:
Τί μέτρα απαιτούνται για την πτώση του δημόσιου χρέους στο 100% του ΑΕΠ έως το 2020.

Η επίτευξη του στόχου για ύπαρξη δημοσίου χρέους ύψους 100% του ΑΕΠ, είναι για τις περισσότερες χώρες μία ρεαλιστική και όχι ιδιαίτερα δύσκολη υπόθεση. Δεν είναι όμως για την Ελλάδα ή την Ιρλανδία, αφού όπως μας δείχνει το παρακάτω διάγραμμα, ακόμη και για την επίτευξη του στόχου αυτού, για τη μεν Ελλάδα θα πρέπει να υπάρξει ένα "σφίξιμο" της οικονομικής πολιτικής (μείωση του ελλείμματος ή δημιουργία πλεονάσματος) κατά 3,1% ανά έτος και για την Ιρλανδία 2,7% ανά έτος για την περίοδο 2011 - 2015.

Το παρακάτω διάγραμμα μας δείχνει το μέγεθος των μέτρων που θα πρέπει να λάβει κάθε χώρα για την επίτευξη δημόσιου χρέους 100% του ΑΕΠ έως το 2020, ενώ ο Πίνακας 4 μας δείχνει την
εξέλιξη του δημοσίου χρέους κατά τη διάρκεια της δεκαετίας.

 





Σενάριο 4: Τί μέτρα απαιτούνται για τη σταθεροποίηση του χρέους έως το 2020.

Ένας τελευταίος "στόχος" είναι η προσπάθεια σταθεροποίησης του χρέους, κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, έτσι ώστε να αποφευχθεί η περίπτωση της δημιουργίας του "φαινόμενου της χιονοστιβάδας", όπως περιγράφεται στο "σενάριο 1", η οποία οδηγεί κάποια χώρα σε κυριολεκτική καταστροφή.



Βλέπουμε ότι ακόμη και στην περίπτωση αυτή, για την Ελλάδα θα απαιτηθούν ανά έτος
έως το 2015, οικονομικά μέτρα που θα μειώνουν το έλλειμμα κατά 2,2% ή που θα δημιουργούν ισόποσο πλεόνασμα, μόλις το έλλειμμα μηδενισθεί. Με βάση το σενάριο αυτό το χρέος να σταθεροποιηθεί κατά το 2015 στα επίπεδα του 142% του ΑΕΠ (από το 109% που βρίσκεται σήμερα).
 
Διαπιστώνουμε δηλαδή ότι, ακόμη και το σενάριο της σταθεροποίησης έως το 2015 του ήδη υψηλότατου χρέους της χώρας (και μάλιστα σε επίπεδο πολύ υψηλότερο από το φετινό), απαιτεί μέτρα τα οποία επιβάλλουν τη δημιουργία πλεονάσματος, μετά τη λήξη του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης της χώρας και υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι αυτό θα είναι πετυχημένο.

Στα πλαίσια αυτού του σεναρίου, ο παρακάτω Πίνακας μας δείχνει την εξέλιξη του δημοσίου χρέους έως το 2020.

 

 

Συμπεράσματα

Έχουμε ήδη χαρακτηρίσει το Πρόγραμμα Σταθερότητας που "εγκρίθηκε" σήμερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (η οποία άλλωστε δεν είχε άλλη επιλογή απ' αυτό που έκανε, δηλαδή να το εγκρίνει με επιφυλάξεις) ως ιδιαίτερα φιλόδοξο και μάλλον ως ανεφάρμοστο.
Είναι βέβαιο ότι καθ' οδόν θα απαιτηθεί η λήψη επιπρόσθετων μέτρων. Όμως, όπως βλέπουμε από τη μελέτη, η οποία μπορεί να είναι "μηχανιστική" και να βασίζεται σε "σταθερές" υποθέσεις εργασίας αλλά δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, ακόμη και εάν επιτύχει το Πρόγραμμα Σταθερότητας, το καλύτερο που θα έχει πετύχει η χώρα είναι να σταθεροποιήσει το χρέος στα επίπεδα του 2010. Πράγμα το οποίο βεβαίως δεν είναι αρκετό, αφού το πρόβλημα του τεράστιου χρέους θα βαραίνει πάντα και ανελέητα την οικονομία.
Εάν παράλληλα λάβουμε υπ' όψη μας ότι η μελέτη δε λαμβάνει υπ' όψη της κάποιο έκτακτο γεγονός (και στα πλαίσια μίας δεκαετίας πάντα υπάρχουν έκτακτα γεγονότα, όπως σεισμοί, άλλες φυσικές καταστροφές, μία διεθνής οικονομική ύφεση, ή ακόμη και ένα "θερμό"επεισόδιο με την Τουρκία) που θα μπορούσαν να ανατρέψουν προς το χειρότερο τις εξελίξεις, τότε αντιλαμβανόμαστε πόσο δύσκολη και εύθραυστη είναι πραγματικά η κατάσταση.

Ας έχουμε υπ' όψη μας τα στοιχεία και τα πιθανά (πλην όμως ρεαλιστικά) σενάρια. Και ας τα έχουμε ως οδηγό για τον προγραμματισμό μας. Όχι μόνον για τον επενδυτικό προγραμματισμό, αλλά για το σύνολο της οικονομικής μας δραστηριότητας. Και βεβαίως -κάτι που κανένας δεν τολμά να θίξει- ας προετοιμασθούμε για αρκετά ακόμη "πρωθυπουργικά διαγγέλματα" σαν αυτό που είδαμε χθες.

Αφού, κατά τα φαινόμενα, η περίοδος εφαρμογής "έκτακτων μέτρων" στην ελληνική οικονομία, θα είναι τουλάχιστον 5ετής.



(*) Η Danske Research είναι θυγατρική εταιρία της Danske Bank της Δανίας.


Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text