Η Ευρώπη μπορεί να τα καταφέρει

Σ​​χεδόν παντού στην ευρωπαϊκή ήπειρο οι αμφιβολίες ως προς την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης να αναλαμβάνει δράση είναι πασιφανείς: σε πολλές χώρες έχουν ενδυναμωθεί τα λαϊκίστικα κόμματα, τα οποία προωθούν την απομάκρυνση από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την επιστροφή στην εθνική κυριαρχία. Χτίζονται φράχτες εκεί όπου πριν από 26 χρόνια γκρεμίζονταν τα τείχη που διαιρούσαν την Ευρώπη. Είναι αλήθεια ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει συχνά χάσμα ανάμεσα στις προσδοκίες και στην πραγματικότητα όσον αφορά τη συλλογική δράση, με αποτέλεσμα η αποδοχή του οράματος για ενοποίηση να έχει δεχθεί πλήγμα. Ιδιαίτερα σε σχέση με την προσφυγική κρίση, η Ε.Ε. μέχρι στιγμής δεν έχει κάνει όλα όσα είναι απαραίτητα. Είναι αυτός όμως επαρκής λόγος ώστε να υποστηρίζουμε την απομάκρυνση από την ενοποίηση;

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην καρδιά της Ευρώπης, οι οποίες υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, καθιστούν σαφές ότι η δράση σε εθνικό επίπεδο δεν είναι αρκετή από μόνη της για να δώσει λύσεις. Ενόψει της διεθνούς τρομοκρατίας, των συγκρούσεων στις περιοχές που γειτνιάζουν άμεσα με την Ευρώπη και οδηγούν σε αστάθεια και ανθρώπινη δυστυχία, καθώς και των προσφυγικών κυμάτων που δέχεται η Ευρώπη, ένα είναι σίγουρο: κανένα κράτος-μέλος δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις μόνο του. Από την άλλη, τι εννοούμε όταν λέμε λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο;

Στο προσφυγικό ζήτημα βλέπουμε ότι, παρά τις ενίοτε αντικρουόμενες θέσεις των κρατών-μελών, η οργάνωση της φύλαξης των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο με εκχώρηση αυξημένων αρμοδιοτήτων στην Ε.Ε. αποτελεί την πιο αποτελεσματική λύση. Η προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ως εκ τούτου η ίδια η Ε.Ε. δεν μπορούν πλέον να βασίζονται μόνο στην ευθύνη των επιμέρους και εν μέρει εξασθενημένων εθνικών αρχών. Η συμφωνία της 18ης Μαρτίου ανάμεσα στην Ε.Ε. και την Τουρκία αποτελεί απόδειξη ότι πλέον ο μοναδικός τρόπος για να επιτύχουμε αξιόπιστες λύσεις είναι η κοινή δράση ως Ε.Ε. και σε συνεργασία με τις σημαντικές γειτονικές χώρες. Βεβαίως, η υλοποίηση της συμφωνίας που υπεγράφη με την Τουρκία έχει σημαντικά προβλήματα στην εφαρμογή της που εξαρτώνται από την πολιτική βούληση της τουρκικής ηγεσίας. Η Αγκυρα καλείται να εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα προς όφελος όλων. Ωστόσο, πέρα από αυτά, απαιτούνται επιπλέον βήματα: η αναθεώρηση του συστήματος του Δουβλίνου με δίκαιη κατανομή των αιτούντων άσυλο μεταξύ των κρατών-μελών αποτελεί επείγουσα ανάγκη. Για τους πρόσφυγες θα πρέπει να ισχύουν οι ίδιες αρχές, υποχρεώσεις και κανόνες σε ολόκληρη την Ευρώπη. Συνεπώς, η λύση μπορεί να βρεθεί αποκλειστικά στο πλαίσιο της ανάπτυξης ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου. Ενα πράγμα είναι σαφές: εάν θέλουμε η Ευρώπη να είναι και να παραμείνει ένας σημαντικός παίκτης στον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο, οφείλουμε να ασχοληθούμε σε βάθος χρόνου με το προσφυγικό και με το μεταναστευτικό ζήτημα, ανεξάρτητα από τη σύρραξη στη Συρία.

Οι πολλαπλές κρίσεις στην άμεση γειτονιά μας δείχνουν ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να εκφράζεται με ενιαία φωνή όσον αφορά την εξωτερική της πολιτική και να φροντίζει η ίδια για την εσωτερική και εξωτερική της ασφάλεια.

Προς αυτή την κατεύθυνση, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στις ιδιαίτερα σημαντικές διαδικασίες εκδημοκρατισμού στις γειτονικές χώρες της Ανατολής και του Νότου. Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να αποβλέπουμε σε έναν κοινό οικονομικό χώρο με τους γείτονές μας. Χρειαζόμαστε επίσης μια φιλόδοξη ευρωπαϊκή στρατηγική ασφαλείας που θα προσφέρει όραμα για τον ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο, καθώς και αισθητή πρόοδο σε σχέση με την καλύτερη ενοποίηση των εθνικών ενόπλων δυνάμεων, με στόχο να είμαστε σε θέση να αναλαμβάνουμε κοινή στρατιωτική δράση. Τα συγκεκριμένα βήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά από οικονομική άποψη, αλλά και αναγκαία για την αντιμετώπιση των κοινών απειλών. Στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών είναι εξίσου σημαντική με τη στενότερη συνεργασία ανάμεσα στις αστυνομικές και τις δικαστικές αρχές. Σε αυτό το πλαίσιο η δημιουργία μιας Κοινής Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Πληροφοριών μοιάζει πλέον απολύτως αναγκαία.

Οι Ευρωπαίοι πολίτες δικαίως προσδοκούν ότι η Ε.Ε. θα αναλάβει δράση σε αυτούς τους τομείς με μεγαλύτερη ταχύτητα και ευελιξία. Θα πρέπει όμως, κατ’ αρχάς, να επιταχυνθεί η διαδικασία λήψης των αποφάσεων, με την επέκταση της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία και στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας, λαμβάνοντας όμως πάντα υπ’ όψιν τα ζητήματα εθνικής ασφαλείας εκάστου κράτους-μέλους. Μόνο έτσι θα μπορέσει η Ε.Ε. να δράσει πιο αποτελεσματικά ως ενιαίο σύνολο, χωρίς να χρειάζεται να βασίζεται πάντα στις «συμμαχίες των προθύμων».

Δεύτερον, η Ε.Ε. θα πρέπει να είναι σε θέση να στηρίζεται σε ίδιους πόρους, προκειμένου να ανταποκρίνεται με μεγαλύτερη ευελιξία στην αποφυγή μελλοντικών κρίσεων και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων.

Μακροπρόθεσμα, ωστόσο, η Ε.Ε. δεν πρέπει να αρκεστεί στη διαχείριση κρίσεων – αντίθετα, πρέπει να μάθει να τις προλαμβάνει, κυρίως όταν αφορούν τον άμεσο γεωστρατηγικό της περίγυρο, να αποτελέσει πρωταγωνιστή στη διαμόρφωση των παγκόσμιων εξελίξεων και να αναδειχθεί σε ηγετική δύναμη της περιοχής. Η Ε.Ε. πρέπει να περάσει πλέον από την κατηγορία της soft power σε εκείνη της power – απλά και ξεκάθαρα.

Βασική προϋπόθεση γι’ αυτό αποτελεί η ενότητα εντός της ίδιας της Ε.Ε.: η διάσπαση της Ευρώπης που βιώνουμε σήμερα ανάμεσα σε Ανατολή και σε Δύση, ανάμεσα σε Βορρά και σε Νότο, αποτελεί κίνδυνο για όλους μας. Επιπλέον, στην Ευρώπη του 21ου αιώνα η παραμονή της Μεγάλης Βρετανίας στην Ε.Ε. είναι νευραλγικής σημασίας. Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε τις κοινές αξίες που κρατούν ενωμένη την Ευρώπη: τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ελευθερία, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη και την ειρήνη. Δεν αξίζει λοιπόν να σπαταλάμε την ενέργειά μας σε εκείνα που μας χωρίζουν· αντιθέτως, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να κάνουμε και πάλι ελκυστικό το όραμα για ένα «κοινό πεπρωμένο» της Ευρώπης. Για εμάς δεν τίθεται αμφιβολία ότι η Ευρώπη μπορεί να τα καταφέρει.

Πηγή: kathimerini.gr

19