Αρχική | Άποψη | Η Άποψη των ΜΜΕ | Τελικά τι άλλαξε;

Τελικά τι άλλαξε;

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Τελικά τι άλλαξε;

Από τον Στάθη Καλυβά.   Ε​​χουν περάσει οκτώ χρόνια από τότε που η Ελλάδα μπήκε στο μνημόνιο. Αναρωτιέμαι συχνά τι, τελικά, άλλαξε μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια. Iσως η απάντηση να φαίνεται προφανής και το ερώτημα ανούσιο. Αν το ψάξουμε όμως λίγο παραπάνω, το ερώτημα αποδεικνύεται πολύ πιο σύνθετο.

Η πλέον χτυπητή αλλαγή από το 2010 και μετά αφορά το επίπεδο διαβίωσης, που γνώρισε μεγάλη πτώση. Ακόμα όμως και αυτό το προφανές δεδομένο έχει πολλαπλές διαστάσεις. Το επίπεδο διαβίωσης έχει επιστρέψει εκεί που ήταν χοντρικά το 2004. Τότε, όμως, δεν ήμαστε τόσο δυστυχείς όσο σήμερα. Επομένως, δεν είναι μόνο το αντικειμενικό και υλικό στοιχείο της οικονομικής ύφεσης που μετράει, αλλά και το ψυχολογικό στοιχείο της πτώσης. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως αυτό που άλλαξε είναι η εθνική μας ψυχολογία, που μετακινήθηκε από την αισιοδοξία μιας εξηκονταετίας μεγέθυνσης, χοντρικά μεταξύ 1950 και 2010, στην κατήφεια, την απαισιοδοξία και τη μιζέρια της τελευταίας οκταετίας. Το συλλογικό αυτό αίσθημα κινδυνεύει να μετατραπεί σε μόνιμο χαρακτηριστικό, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην αυτοεκπληρούμενη προφητεία του τέλματος.

Μια μεγάλη αλλαγή που πολλοί φοβήθηκαν αλλά που δεν πραγματοποιήθηκε ήταν η κατάρρευση της κοινωνίας σε καθεστώς εμφύλιων σπαραγμών και αυταρχικών ενεργειών. Πολλοί ήταν επίσης αυτοί που προέβλεψαν (και διαψεύσθηκαν) πως ενδεχόμενη αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ θα άνοιγε διάπλατα τις πύλες της εξουσίας στη Χρυσή Αυγή. Αντιθέτως, οι δημοκρατικοί θεσμοί αποδείχθηκαν ανθεκτικοί και η παταγώδης αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να ιδωθεί ως τίμημα της ενίσχυσής τους. Οσο για τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις, θεωρούνται συχνά πως απέτυχαν, όμως η αλήθεια είναι πως έγιναν πολλές δομικές αλλαγές, τα αποτελέσματα των οποίων θα φανούν αργότερα.

Σε σχέση με τις αξίες, η κοινωνία υπέστη τα κλασικά στάδια του σοκ, από την αγανάκτηση στην αποδοχή. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν κατακτήθηκε η αυτογνωσία. Πολλοί θα ισχυριστούν πως όχι. Αν κρίνει, όμως, κάποιος από τα δημοσκοπικά στοιχεία πρόσφατων ερευνών, φαίνεται πως έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές υπόγειες μετατοπίσεις που δυσκολεύονται ακόμη να βρουν πολιτική έκφραση, καθώς η οδυνηρή διάψευση της ελπίδας που καλλιέργησε ο ΣΥΡΙΖΑ δικαιολογημένα παρήγε γενικευμένη καχυποψία. Θα σημειώσω πάντως δύο σημαντικές αλλαγές, που συνήθως περνούν απαρατήρητες.

Η πρώτη έχει σχέση με τη φορολογία. Παρά τις επιμέρους αδικίες, υπερβολές και την προβληματική εφαρμογή τους σε μια ιδιαίτερα αρνητική συγκυρία, τόσο η εισαγωγή του ΕΝΦΙΑ όσο και η μείωση του αφορολογήτου είναι μέτρα που εναρμονίζουν τη φορολογική πραγματικότητα της χώρας με διεθνείς πρακτικές. Πέρα από τη δημοσιονομική τους λειτουργία, κομίζουν και μία επιπλέον διάσταση: όπως έχουν δείξει πρόσφατες έρευνες, τα φορολογικά μέτρα (αντίθετα από άλλες δημοσιονομικές πολιτικές) συμβάλλουν στην καλλιέργεια μιας αντίληψης πολιτικής λογοδοσίας. Είναι πολύ πιο δύσκολο να αποδεχθεί κανείς τους κάθε Καρανίκες όταν γνωρίζει πως νέμονται απευθείας τα χρήματα των φορολογουμένων απ’ ό,τι αν έχει την πολυτέλεια να αγνοεί την προέλευση των πόρων, όπως την παλιά καλή εποχή της ευμάρειας με δανεικά.

Η δεύτερη αλλαγή είναι η αλλαγή των προσδοκιών, κυρίως των νέων. Παλαιότερα, ένα μεγάλο τμήμα είχε στόχο την απασχόληση στο Δημόσιο – κάτι αδύνατο πλέον. Με την ιδιωτική οικονομία στην εντατική όμως, η εναλλακτική είναι η υποαπασχόληση, η ανεργία ή η μετανάστευση στο εξωτερικό. Και εδώ, βέβαια, τα πράγματα έχουν δύο όψεις. Η ύπαρξη της εύκολης διεξόδου που ήταν η απασχόληση στο Δημόσιο είχε τεράστιο «κόστος ευκαιρίας», καθώς ικανοί άνθρωποι ωθούνταν σε μη παραγωγικές κατευθύνσεις. Συγκριτικά, ακόμη και η μετανάστευση συνιστά μια θετική εξέλιξη γιατί δημιουργεί νέες δεξιότητες που κάποια στιγμή θα αποδειχθούν χρήσιμες για τη χώρα. Αλλά και στο εσωτερικό, η αλλαγή αυτή αναγκάζει χιλιάδες ανθρώπους να αναζητήσουν παραγωγικές δυνατότητες, που τελικά θα ωφελήσουν την οικονομία.

Και στην πολιτική τα πράγματα έχουν δύο όψεις. Από μια άποψη φαίνεται πως άλλαξαν τα πάντα. Αν κάποιος έπεφτε για ύπνο την παραμονή των εκλογών του 2009 και ξυπνούσε σήμερα, δεν θα μπορούσε να πιστέψει τα μάτια του. Το πανίσχυρο ΠΑΣΟΚ, ο ηγεμόνας της μεταπολίτευσης, έχει γίνει κάτι σαν την ΕΔΗΚ του Ζίγδη, ενώ το περιθωριακό κόμμα του Αλαβάνου βρίσκεται στη κυβέρνηση. Μπορεί όμως κάποιος να ισχυριστεί και το αντίθετο. Δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ μια μετάλλαξη του βαθέος ΠΑΣΟΚ; Και δεν επέστρεψε το κομματικό σύστημα στον μισητό δικομματισμό, με τη μόνη διαφορά πως όσοι τότε τον κατακεραύνωναν τώρα τον αποδέχονται; Μήπως έχουν δίκιο οι κυνικοί που ισχυρίζονται πως τα πράγματα πρέπει να αλλάζουν ώστε να παραμένουν τα ίδια;

Η αλήθεια βρίσκεται στη μέση. Πολλά παρέμειναν τα ίδια, αλλά και πολλά άλλαξαν· και αυτό είναι και καλό και κακό. Καλό στον βαθμό που φθάσαμε πολύ κοντά σε πολύ χειρότερες εκδοχές που αποφύγαμε, και κακό στον βαθμό που σπαταλήσαμε σημαντικές ευκαιρίες για θετικές αλλαγές. Δεν έχουμε, όμως, ακόμη φθάσει στο τέλος. Προς το παρόν, ας κρατήσουμε στα συν τις βαθύτερες, υπόγειες και θετικές αλλαγές, που έχουν μεγαλύτερες μακροπρόθεσμες συνέπειες από τις επιφανειακές αναταράξεις.


Πηγή: kathimerini.gr

22

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή

Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text