Πού πηγαίνει η βαθιά κρίση στην Ελλάδα

Από το Γιώργο Μαντέλα.   Δύο κρίσιμα μηνύματα περνούν σήμερα, μέσα από «Το Βήμα», ο Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι, πρόεδρος της Societe Generale και πρώην εκτελεστικός διευθυντής της ΕΚΤ, και ο Ντάνιελ Γκρος, διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Πολιτικών Σπουδών. Λέει ο πρώτος: «Η αναδιάρθρωση και η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος στην Ελλάδα είναι καθοριστικής σημασίας για μια ανάκαμψη που θα έχει διάρκεια. Μέχρι να εφαρμοστεί πλήρως, η οικονομία θα παραμείνει εύθραυστη». Και συμπληρώνει ο δεύτερος: «Η κρίση η οποία έπληξε και την Ελλάδα ήταν βαθιά. Δυστυχώς, όμως, δεν οδήγησε στην αναμενόμενη αλλαγή νοοτροπιών και στην υιοθέτηση αλλαγών στο βάθος που είναι αναγκαίο για την αλλαγή πορείας».

Μηνύματα ξεκάθαρα, που θα αναλυθούν αύριο βράδυ, σε εκδήλωση που διοργανώνει το Harvard Business School - Club of Greece, στην αίθουσα «Καρατζάς» της ΕΤΕ, και στην οποία θα είναι ομιλητές. Στη συζήτηση, που θα συντονίζει ο διεθνής επενδυτής και πρόεδρος του HBS-Club of Greece Στέλιος Ζαβός, θα συμμετέχουν ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης και ο πρέσβης της Γερμανίας στην Ελλάδα Γενς Πλότνερ. «Το Βήμα» απηύθυνε στους κ.κ. Σμάγκι και Γκρος πέντε κοινές ερωτήσεις εν όψει της εκδήλωσης και ιδού οι απαντήσεις.

Λορέντζο Σμάγκι: Καθοριστική η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών

1. Η Ελλάδα διήνυσε πολύ δύσκολες στιγμές τα τελευταία χρόνια. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι για αυτό ευθύνεται η αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική, αλλά κατά την άποψή μου η πιστωτική κρίση που προκλήθηκε από τον αδύναμο τραπεζικό τομέα υπήρξε ακόμη πιο σοβαρή. Η αναδιάρθρωση του χρέους υπονόμευσε δραματικά την υγεία των τραπεζών και εξασθένισε την ικανότητά τους να χρηματοδοτήσουν την οικονομία. Η αναδιάρθρωση και η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος είναι καθοριστικής σημασίας για μια ανάκαμψη που θα έχει διάρκεια. Μέχρι να εφαρμοστεί πλήρως, η οικονομία θα παραμείνει εύθραυστη.

2. Εάν η Ελλάδα πράξει αυτά που πρέπει και εφαρμόσει το πρόγραμμα πριν από την προβλεπόμενη λήξη του, αντί να περιμένει την τελευταία στιγμή - όπως συνέβη συχνά στο παρελθόν, δημιουργώντας τεράστια αβεβαιότητα - μπορεί να εξέλθει από το πρόγραμμα και να δημιουργήσει μια θετική αυτοεκπληρούμενη δυναμική. Αυτό όμως εξαρτάται από την Ελλάδα. Οι Ελληνες πρέπει να αποφύγουν τη λογική του εξιλαστήριου θύματος και τη σκέψη ότι το μέλλον τους εξαρτάται από τους άλλους, ιδίως από τη Γερμανία. Το μέλλον τους εξαρτάται από τους ίδιους και, αν πράξουν σωστά, οι Ευρωπαίοι θα αναλάβουν τον ρόλο που τους αναλογεί.

3. Ηδη το έπραξαν, επεκτείνοντας τις προθεσμίες λήξης και μειώνοντας την πληρωμή των τόκων. Η αναλογία των πληρωμών των τόκων σε σχέση με το χρέος προς το ΑΕΠ είναι τώρα χαμηλότερη από ό,τι στην Ιταλία ή στην Πορτογαλία. Μπορούν να γίνουν περισσότερα, και είμαι σίγουρος ότι θα γίνουν, εάν υπάρχει ευελιξία να χρησιμοποιηθούν όλες οι παράμετροι και εάν το πρόγραμμα εξελιχθεί καλά.

4. Δεν βλέπω να υπάρχει ενδιαφέρον για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και ως εκ τούτου από την ΕΕ. Μπορούμε να δούμε από τη βρετανική εμπειρία πόσο περίπλοκο είναι ένα τέτοιο εγχείρημα. Γιατί να θέλει η Ελλάδα να εισέλθει σε τέτοιο χάος;

5. Δεν είναι ποτέ καλό να εξειδικεύεται κανείς σε έναν κλάδο, καλύτερα να βρίσκονται μέθοδοι διαφοροποίησης και να αποφεύγεται η υπερβολική εξάρτηση από έναν τομέα. Δεν υπάρχει κανένας λόγος η Ελλάδα να μην αποτελέσει πόλο έλξης για επενδύσεις, όπως ακριβώς αποτελούν άλλες χώρες της περιοχής.

Ντάνιελ Γκρος: Η οικονομία δεν απελευθερώθηκε από το Δημόσιο

1. Η κρίση η οποία έπληξε και την Ελλάδα ήταν βαθιά. Δυστυχώς, όμως, δεν οδήγησε στην αναμενόμενη αλλαγή νοοτροπιών και στην υιοθέτηση αλλαγών στο βάθος που είναι αναγκαίο για την αλλαγή πορείας. Οι προϋπολογισμοί ισοσκελίζονται υπό την πίεση των δανειστών, αλλά αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει σε απατηλά συμπεράσματα. Γιατί η οικονομία δεν απελευθερώθηκε και το Δημόσιο δεν έγινε πιο αποτελεσματικό. Γι' αυτό και δεν βλέπουμε την ανάκαμψη που όλοι ήλπιζαν και περίμεναν. Σιγά-σιγά η ύφεση δίνει τη θέση της σε μια ισχνή ανάκαμψη, η οποία, όπως καταλαβαίνετε, δεν είναι αρκετή για να κερδηθεί ουσιαστικά το έδαφος που έχει χαθεί από την αρχή της κρίσης.

2. Η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί στη Γερμανία θα είναι ακόμα λιγότερο πρόθυμη να μειώσει την ονομαστική αξία του ελληνικού χρέους. Θα είναι πιο αυστηρή από την απερχόμενη στις εκκλήσεις και στις απαιτήσεις της η Ελλάδα να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις δεσμεύσεις της έναντι όλων των κριτηρίων επίδοσης που θέτει το πρόγραμμα. Πάντως, πέραν των ανωτέρω δύο τομέων, δεν νομίζω πως η Γερμανία θα επηρεάσει περαιτέρω τη γενικότερη πολιτική της Ευρώπης έναντι της Ελλάδας.

3. Οχι. Η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει στο Βερολίνο δεν πρόκειται να αποδεχθεί κάτι τέτοιο.

4. Αυτή τη στιγμή ένα Grexit δεν θα είχε κανένα νόημα. Οι μισθοί στην Ελλάδα έχουν μειωθεί πολύ και τα capital controls κάνουν τη μαζική διαρροή κεφαλαίων προς το εξωτερικό αδύνατη. Το μυστήριο είναι γιατί οι εξαγωγές δεν απογειώνονται, με τους μισθούς τόσο χαμηλά.

5. Πιστεύω πως ο τουρισμός και υπηρεσίες όπως η Υγεία είναι αυτά που θα δώσουν ώθηση στην ελληνική οικονομία. Δεν βλέπω πώς μπορεί η Ελλάδα να καταστεί επενδυτικός κόμβος, όταν οι πολίτες της δεν έχουν τη δυνατότητα να αποταμιεύουν και όταν το νομικό πλαίσιο της χώρας δεν είναι ακριβώς «φιλικό προς τις επενδύσεις» ή στοιχειωδώς αποδοτικό προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι πέντε ερωτήσεις

1. Με βάση τη μακρά ευρωπαϊκή εμπειρία σας, πώς βλέπετε την εξέλιξη της Ελλάδας; Kαι κυρίως ποια είναι η θέση σας σχετικά με τις ελληνικές τράπεζες;

2. Πιστεύετε ότι το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών θα επηρεάσει την Ελλάδα και την έξοδο από το πρόγραμμα για τη χώρα τον Αύγουστο του 2018;

3. Η θέση του ΔΝΤ σχετικά με το ελληνικό χρέος είναι αρκετά ξεκάθαρη. Πιστεύετε ότι οι Ευρωπαίοι θα δεχθούν να μειώσουν το ελληνικό χρέος;

4. Πιστεύετε ότι έχει ξεπεραστεί το σενάριο της εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη (Grexit);

5. Νομίζετε ότι σε δέκα χρόνια η Ελλάδα θα είναι περισσότερο τουριστικός παρά επενδυτικός κόμβος για τον Νότο της Ευρώπης;