Η Ευρώπη, η Ελλάδα και οι μετανάστες

Της Ευριδίκης Μπερσή, Ελένης Βαρβιτσιώτη

Την Κυριακή στις 2 το μεσημέρι, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ θα υποδεχθεί στις Βρυξέλλες τους πρωθυπουργούς, καγκελαρίους ή προέδρους δέκα χωρών (Γερμανίας, Αυστρίας, Ιταλίας, Ισπανίας, Ελλάδας, Βουλγαρίας, Γαλλίας, Μάλτας, Ολλανδίας, Βελγίου) για μία έκτακτη σύνοδο με αντικείμενο τον καθορισμό κοινής πολιτικής στο προσφυγικό. Σκοπός δεν είναι να κατανεμηθούν πιο δίκαια οι πρόσφυγες μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, ώστε να ανακουφιστούν οι δύο βασικές χώρες πρώτης υποδοχής, η Ιταλία και η Ελλάδα. Αντιθέτως, ο στόχος είναι να συνεννοηθούν μεταξύ τους οι χώρες για το πώς θα επιστρέφουν συντεταγμένα πρόσφυγες η μία στην άλλη, με τελευταία κομμάτια του ντόμινο, όπως όλα δείχνουν και πάλι την Ιταλία και την Ελλάδα.

«Θα δημιουργήσουμε έναν ευέλικτο κοινό μηχανισμό επιστροφών στα εσωτερικά σύνορα», αναφέρει το προσχέδιο του κοινού ανακοινωθέντος, που διέρρευσε στην εφημερίδα «Ζιντόιτσε» του Μονάχου. Το προσχέδιο προβλέπει εντατικότερους ελέγχους σε σταθμούς τρένων και λεωφορείων, καθώς και σε αεροδρόμια, αλλά και επιβολή ποινών σε όσους δεν μείνουν στη χώρα πρώτης καταγραφής. Επίσης, ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής και μετατροπή της EASO σε πανευρωπαϊκή υπηρεσία ασύλου.

Ο κατεπείγων χαρακτήρας της συνόδου υπαγορεύεται από τις αναγκαιότητες της εσωτερικής πολιτικής της Γερμανίας και την πίεση που ασκεί στην καγκελάριο Μέρκελ το βαυαρικό CSU, ενόψει των εκλογών του Οκτωβρίου στη Βαυαρία. Ο επικεφαλής του CSU και υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, Χορστ Ζεεχόφερ, έχει ανακοινώσει ότι αν δεν υπάρξει πρόοδος έως τα τέλη Ιουνίου, θα εφαρμόσει μονομερώς επιστροφή στην Αυστρία όσων περνούν τα γερμανικά σύνορα αν έχουν δώσει τα δακτυλικά τους αποτυπώματα σε άλλη χώρα-μέλος της Ζώνης Σένγκεν. Η κυβέρνηση της Αυστρίας είχε συμφωνήσει ότι θα αποδέχεται όσους επιστρέφονται με αυτό τον τρόπο και θα τους προωθεί η ίδια στις χώρες πρώτης καταγραφής.

Η Αγκελα Μέρκελ απάντησε στο τελεσίγραφο, ενημερώνοντας τον Ζεεχόφερ ότι σε αυτή την περίπτωση θα αποπεμφθεί από την κυβέρνηση, αλλά παράλληλα η καγκελάριος αναζητεί επειγόντως μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος σε συμφωνία με τον μέγιστο δυνατό αριθμό χωρών. Το πρόβλημα στην πρωτοβουλία αυτή δεν είναι μόνο οι φρενήρεις ρυθμοί με τους οποίους προωθείται, αλλά και τα αποκλίνοντα συμφέροντα μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών.

Χθες το απόγευμα, ο Ιταλός υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι ξέχασε τα περί «άξονα» με Αυστρία και Γερμανία στο μεταναστευτικό και υποστήριξε ότι η χώρα του δεν θα δεχθεί επιστροφές προσφύγων από τη Γερμανία. «Αντί να υποδεχθούμε, είμαστε έτοιμοι να δώσουμε» είπε ο Σαλβίνι, υποστηρίζοντας ότι «κάνουν λάθος όσοι στην Ε.Ε. θεωρούν ότι η Ιταλία μπορεί να παραμείνει καταυλισμός προσφύγων». Σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκε ο υπουργός Εσωτερικών της Αυστρίας, Χέρμπερτ Κικλ, ο οποίος ζήτησε να σταματήσουν κάποιες χώρες να κάνουν τα στραβά μάτια στη μετακίνηση μεταναστών μέσω του εδάφους τους.

Στη Ζώνη Σένγκεν ισχύει ο κανονισμός του Δουβλίνου ΙΙΙ, με βάση τον οποίο οι αιτούντες άσυλο ήδη επιστρέφονται στις χώρες στις οποίες έχουν υποβάλει την αίτησή τους, οι οποίες συνήθως συμπίπτουν με τις χώρες πρώτης εισόδου στην Ε.Ε. Ομως, κάθε περίπτωση εξετάζεται χωριστά, ως εκ τούτου όσοι τελικά επιστρέφονται π.χ. στην Ελλάδα με βάση τον κανονισμό του Δουβλίνου, έχουν περάσει πρώτα κάποιο χρονικό διάστημα στη Γερμανία. Δεν είναι σαφές με ποιον τρόπο οι ηγέτες σκοπεύουν να καταστήσουν τον μηχανισμό επιστροφών πιο «ευέλικτο».

Αντιρρήσεις Τουσκ

Η έκτακτη σύνοδος της Κυριακής αποφασίστηκε παρά τις αντιρρήσεις του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος υποστήριξε ότι το ζήτημα θα απασχολήσει τη Σύνοδο Κορυφής της 28ης-29ης Ιουνίου, στην οποία θα λάβουν μέρος όλες οι χώρες της Ε.Ε. Εν τω μεταξύ, στο διάλειμμα πυρετωδών διαβουλεύσεων, η Αγκελα Μέρκελ τίμησε χθες την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, με μια επίσκεψη στο μνημείο των Γερμανών που έγιναν πρόσφυγες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ανταλλάγματα και ενίσχυση θα ζητήσει η Αθήνα στη σύνοδο για το προσφυγικό

ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ - ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ. Ανταλλάγματα για το δυσανάλογο φορτίο που σηκώνει, αναμένεται να ζητήσει η Αθήνα στην έκτακτη μίνι σύνοδο που συγκάλεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το προσφυγικό. Ολα τα κράτη–μέλη συμφωνούν ότι πρέπει να αναθεωρηθεί το Δουβλίνο ΙΙ, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος της θητείας αυτής της Επιτροπής, δηλαδή τον Μάιο του 2019. Μέχρι τότε, όμως, δεν υπάρχει σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών για το πώς θα αντιμετωπιστεί το θέμα, γι’ αυτό και ο στόχος της συνάντησης είναι να βρεθεί μια ενδιάμεση συμφωνία και να μη μείνει η Ευρώπη όμηρος της έλλειψης ολοκληρωμένης συμφωνίας αναθεώρησης του Δουβλίνου.

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν στην «Κ» ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ στην προχθεσινή συνάντησή της με τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν ήρθε σε μία κατ’ αρχήν συμφωνία, που προβλέπει ότι από την πλευρά της θα συναινέσει όσο το δυνατόν περισσότερο με τις γαλλικές προτάσεις για την εμβάθυνση της Ευρωζώνης, με αντάλλαγμα την υποστήριξη του Παρισιού για τις μεταρρυθμίσεις στο μεταναστευτικό.

Ανάμεσα σε αυτά που θα συζητηθούν την Κυριακή συγκαταλέγονται ένα πολύ πιο εκτεταμένο σύστημα ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., επιτάχυνση της διαδικασίας που θα αποφασίζει ποιος έχει δικαίωμα ασύλου και ποιος όχι, και σημαντική αναβάθμιση της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής. Ενεργό ρόλο στην οργάνωση της μίνι αυτής συνόδου θα διαδραματίσει ο αρμόδιος επίτροπος για τα θέματα μετανάστευσης Δ. Αβραμόπουλος, ο οποίος σήμερα θα παρουσιάσει σε συνέντευξη Τύπου τον σκοπό της συνόδου.

Ενα από τα προβλήματα που θα κληθούν να λύσουν οι ηγέτες την Κυριακή είναι οι δευτερογενείς κινήσεις των προσφύγων που έχουν λάβει άσυλο σε ένα κράτος–μέλος, π.χ. Ελλάδα, και μετακινούνται σε άλλο, π.χ. Γερμανία. Για να λυθεί αυτό το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν αποκλείεται να υπάρξουν διμερείς συμφωνίες ανάμεσα στις χώρες πρώτης υποδοχής και στις χώρες στις οποίες στη συνέχεια μετακινούνται οι πρόσφυγες.

Η Ελλάδα σε αυτή την περίπτωση μπορεί να βρεθεί να διαπραγματεύεται με τη Γερμανία από πλεονεκτική θέση, καθώς μεγάλο μέρος των προσφύγων που βρίσκονται σε άλλα κράτη–μέλη έχουν λάβει άσυλο στη χώρα. Γι’ αυτό δεν θα αποτελέσει έκπληξη αν καταφέρει η Ελλάδα να λάβει περαιτέρω χρηματοδότηση ή άλλα ανταλλάγματα.

Η Αθήνα στη μίνι σύνοδο προσέρχεται με τα δύο πάγια αιτήματά της κατά τα τελευταία χρόνια: Να υπάρξει στα συμπεράσματα συγκεκριμένη αναφορά σε αναθεώρηση του κοινού συστήματος ασύλου προς μια περισσότερο προοδευτική κατεύθυνση και, δεύτερον, να δοθεί ενίσχυση στις χώρες πρώτης υποδοχής σε υλικοτεχνικά μέσα και σε προσωπικό, προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εξέτασης των αιτημάτων χορήγησης ασύλου. Την ίδια στιγμή, η ελληνική πλευρά εμφανίζεται έτοιμη να συμπαραταχθεί με τους εταίρους στην εφαρμογή μιας περισσότερο δυναμικής πολιτικής επιστροφών στις χώρες καταγωγής για τους παράνομους μετανάστες.

Πολιτική πίεση

Οι εκτιμήσεις της Αθήνας είναι ότι η συζήτηση ανακινείται τη δεδομένη συγκυρία από την πολιτική πίεση που δέχεται η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ και όχι διότι αίφνης έχει επιδεινωθεί το πρόβλημα. Αναμένει προς τούτο ότι θα ασκηθούν πιέσεις για επιστροφή παράνομων μεταναστών στις χώρες πρώτης εισόδου, άρα και στην Ελλάδα. Οσον αφορά την κατάσταση στη χώρα μας, ο αρμόδιος υφυπουργός Γιάννης Μπαλάφας εκτίμησε χθες ότι δεν πρόκειται να βελτιωθεί ώς το τέλος του χρόνου, αλλά και ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ασφαλής εκτίμηση για την εξέλιξη των ροών, που μπορούν ανά πάσα στιγμή να ενισχυθούν.

Πηγή: kathimerini.gr

26