Η Τουρκία ακολουθεί το γνώριμο μονοπάτι των αναδυόμενων αγορών

Του Noah Smith - Bloomberg

Την προηγούμενη εβδομάδα πήγα στην Τουρκία για έναν γάμο και όχι για να παρακολουθήσω μια οικονομική καταστροφή που ξεδιπλώνεται. Αλλά όπως ήρθαν τα πράγματα, κατέληξα να κάνω το δεύτερο. Όταν έφτασα η αξία της τουρκικής λίρας έναντι του αμερικανικού δολαρίου υποχωρούσε κατά περισσότερο από 20%:

Προφίλ της κρίσης

Η ισοτιμία της τουρκικής λίρας με το δολάριο

Αυτό σίγουρα με βοήθησε να αγοράσω αναμνηστικά για τους φίλους μου πίσω στις ΗΠΑ. Και θα είναι καλό για την τουριστική βιομηχανία της Τουρκίας, καθώς και για τους εξαγωγείς αγαθών όπως τα αυτοκίνητα και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Αλλά συνολικά, είναι άσχημα νέα για την Τουρκία. Η χώρα έχει δανειστεί πολλά χρήματα από ξένους:

Όλα καλά, μέχρι που έρχεται ο λογαριασμός

Το ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, των οποίων η κυβέρνηση και εταιρείες εκδίδουν ομόλογα εκφρασμένα σε εθνικό νόμισμα, μεγάλο μέρος του δανεισμού της Τουρκίας γίνεται σε ξένο νόμισμα. Όταν η λίρα πέφτει έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, αυτό καθιστά πιο δαπανηρή την αποπληρωμή των δανείων σε δολάρια. Το Bloomberg News μετέδωσε πρόσφατα ότι τουλάχιστον 16 δισ. δολάρια τουρκικών ομολόγων που αποτιμώνται σε ξένο νόμισμα ωριμάζουν επόμενο έτος:

Ομολογιακό τείχος εν όψει

Το μεγαλύτερο μέρος της ωρίμανσης ομολόγων αναμένεται στο α' εξάμηνο του 2019 (ομόλογα τουλάχιστον 100 εκατ. δολ. την ώρα της έκδοσης)

Όπως σημείωσε ο Paul Krugman, αυτό μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε ένα καθοδικό σπιράλ. Μην μπορώντας να αποπληρώσουν το χρέος τους σε δολάρια ή ευρώ, οι τουρκικές εταιρείες θα χρεοκοπήσουν ή κατ ελάχιστον θα μειώσουν τις επενδύσεις, πλήττοντας την οικονομία και αναγκάζοντας περισσότερους ανθρώπους να μεταφέρουν τα χρήματά τους εκτός Τουρκίας. Αυτό θα στείλει το τουρκικό νόμισμα χαμηλότερα, προκαλώντας ακόμη περισσότερα κύματα χρεοκοπιών ή ακόμη και μεγαλύτερη επιβράδυνση.

Αυτή είναι η περιγραφή ενός τύπου κρίσης που απαντάται συχνά στις αναδυόμενες αγορές. Θυμίζει αυτό που συνέβη στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Ανατολικής Ευρώπης στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του '80, του '90 και του  '00. Η ίδια η Τουρκία υπέστη αυτό το είδος επεισοδίου το 2000-01. Η ειρωνεία είναι ότι η καταστροφή αυτή ήταν που βοήθησε το σημερινό καθεστώς να αναλάβει την εξουσία.

Το πώς ακριβώς συμβαίνουν αυτές οι κρίσεις είναι ένα μυστήριο. Οι οικονομολόγοι έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν τις ξαφνικές εκροές κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές ως συντονισμένες επιθέσεις από κερδοσκόπους νομισμάτων ως συμπεριφορά αγέλης ή ως ποικιλία άλλων φαινομένων. Αυτές οι ξαφνικές, καταστροφικές κατρακύλες μπορούν να προκληθούν από φαινομενικά ήσσονος σημασίας γεγονότα - για παράδειγμα, η λίρα της Τουρκίας βυθίστηκε μετά τις απειλές του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ότι θα επιβάλει δασμούς εις βάρος της χώρας στο πλαίσιο της κλιμάκωσης της διαμάχης για τη φυλάκιση ενός Αμερικανού πάστορα. Ο Tραμπ εκτοξεύει απειλές για δασμούς εναντίον πολλών χωρών και συχνά τις παίρνει πίσω σε σύντομο χρονικό διάστημα - η Τουρκία απλώς έτυχε να βρίσκεται σε σημείο όπου ένα ασταθές, αναξιόπιστο σήμα κατάφερε να την ωθήσει στην επικίνδυνη ζώνη.

Το πιο σημαντικό ερώτημα είναι γιατί η οικονομία της Τουρκίας ήταν τόσο ευάλωτη. Εκ πρώτης όψεως, η οικονομία της Τουρκίας φαίνεται να τα πηγαίνει μια χαρά υπό τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός από το 2003 έως το 2014. Το κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας έχει υπερδιπλασιαστεί σε όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης από τότε που ο Ερντογάν έγινε πρωθυπουργός:

Μια ιστορία ανάπτυξης

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Τουρκίας σε σταθερές τιμές, λίρες

Πηγή:Capital.gr