Αρχική | Άποψη | Η Άποψη των ΜΜΕ | Αποψη: Η αρχή Miller Lite

Αποψη: Η αρχή Miller Lite

Μέγεθος γραμμάτων: Decrease font Enlarge font
Αποψη: Η αρχή Miller Lite

Του ΜΠΟΜΠ ΤΡΑΑ*

Η ​​ζυθοποιία Miller έχει το αρχηγείο της στο Μιλγουόκι των ΗΠΑ. Το 1987 οι υπεύθυνοι της εταιρείας, έχοντας διαπιστώσει πως η κατανάλωση μπίρας ενδέχεται να οδηγήσει στην πρόσληψη βάρους μεταξύ άλλων παρενεργειών, παρουσίασαν εμπορική καμπάνια με το εξής σλόγκαν: «Εχει υπέροχη γεύση, σε φουσκώνει λιγότερο».

Η διαφήμιση αναφερόταν σε μια νέα μπίρα που είχε παρουσιάσει η εταιρεία και την οποία ονόμαζε «Miller Lite». Στην αρχή είχα νομίσει πως υπήρχε τυπογραφικό λάθος στη λέξη «light» (ελαφρύ), αλλά στην πραγματικότητα το σλόγκαν υπονοούσε πως ήταν δυνατόν να μην πάρει κανείς βάρος καταναλώνοντας μπίρα.

Το διαφημιστικό τμήμα της Miller είχε επινοήσει μια νέα λέξη και έκτοτε η έννοια «lite» αντί για «light» συνέχισε να χρησιμοποιείται συχνά. Σε διάφορα λεξικά η έννοια της λέξης «lite» προσδιορίζεται ως άτυπη παραλλαγή του «light», χρησιμοποιείται συνήθως ως επίρρημα και σημαίνει πως κάτι «περιέχει λιγότερη ποσότητα ενός συστατικού» ή πως «είναι λιγότερο περίπλοκο». Υποθέτω πως αυτό αναφέρεται στις θερμίδες.

Σύμφωνα με το λεξικό Merriam Webster, η λέξη «lite» προσδιορίζει κάτι που είναι «περιορισμένο ή δεν έχει ουσία και υπόσταση». Η διαφημιστική καμπάνια μιας ζυθοποιίας έχει στόχο την πώληση περισσότερης μπίρας και την αποδοχή ορισμένων παρενεργειών. Η συμμετοχή στην πολιτική αφορά στην προώθηση μιας άποψης και στην εκλογή σε δημόσιο αξίωμα, προσπάθεια που συχνά περιλαμβάνει παρενέργειες. Περιέργως, λοιπόν, οι διαφημίσεις μπίρας και η πολιτική έχουν ορισμένα κοινά σημεία.

Στη διάρκεια των ετών, έχω δει πολλούς εξαιρετικούς πολιτικούς που εκλαμβάνουν πολύ σοβαρά την απίστευτα δύσκολη αποστολή τους, να αλλάζουν άποψη προς όφελος του κοινού καλού και να εξηγούν εύληπτα στην κοινή γνώμη τι θέλουν να πετύχουν ενώ αναλύουν ποιες θα είναι οι δυσκολίες που θα παρουσιαστούν. Ατυχώς, όμως, έχω δει και τραγικές περιπτώσεις πολιτικών που ασπάζονται σταθερά την αρχή Miller Lite. Αντιλαμβάνονται την πολιτική ως προσπάθεια να ανακαλύψουν τι θα θέλατε να ακούσετε και στη συνέχεια μεταδίδουν ρητά ή υπαινικτικά μηνύματα πως γνωρίζουν πως θα θέλατε να ακούσετε (ορισμένες φορές χωρίς να τα πιστεύουν αναγκαστικά ούτε οι ίδιοι). Στη συνέχεια ζητούν την ψήφο σας και μιλούν στο Κοινοβούλιο για την πολιτική όλη ημέρα με περισπούδαστο ύφος, χωρίς να λένε ουσιαστικά τίποτε ή να δεσμεύονται για οτιδήποτε, λες και η πολιτική «έχει υπέροχη γεύση, σε φουσκώνει λιγότερο». Είχα κάποτε έναν εφιάλτη όπου οι πολιτικοί μιλούσαν τόσο γρήγορα ώστε πλέον δεν μπορούσα να αντιληφθώ τι έλεγαν. Θεωρώ πως οι κάτοχοι αυτής της τέχνης είναι «πολιτικοί Miller Lite».

Ετσι φθάνουμε στο σημαντικό ερώτημα σε τι συνίσταται η «άσκηση καλής πολιτικής». Μπορούμε να προσδιορίσουμε την έννοια; Αν δεν μπορούμε, τότε έπρεπε να πάψουμε να προσποιούμαστε ότι υπάρχει καλή και κακή πολιτική. Ολα θα γίνουν τζογάρισμα και απλώς θα δούμε τις συνέπειες στη συνέχεια. Ελπίζω πως οι αναγνώστες θα μου επιτρέψουν να αφιερώσω ορισμένα λόγια στο παρόν «Σημείωμα προς συζήτηση» για το πώς αντιλαμβάνομαι εγώ την άσκηση καλής πολιτικής. Θα τολμήσω να περιγράψω ορισμένες σκέψεις μου, αλλά βέβαια οι αναγνώστες ενδέχεται να έχουν τις δικές τους και σίγουρα θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις δικές μου ιδέες.

Πρώτον, ας περιορίσουμε το πεδίο στην «άσκηση οικονομικής πολιτικής» διότι είναι εκεί όπου έχω κάποια πείρα. Σε κάθε χώρα οι άνθρωποι-κλειδιά είναι ο υπουργός των Οικονομικών και ο κεντρικός τραπεζίτης. Φυσικά υπάρχουν και άλλοι πολιτικοί των οποίων το έργο είναι ζωτικής σημασίας, ιδιαίτερα στη Δικαιοσύνη, στις εξωτερικές σχέσεις και σε άλλους τομείς, οπότε και αυτοί οι πολιτικοί πρέπει να σκεφτούν έντονα σε τι συνίσταται η «άσκηση καλής πολιτικής». Αλλά θα περιοριστώ στο πεδίο της άσκησης οικονομικής πολιτικής. Μπορούμε να εξετάσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά που πιστεύω πως θα μπορούσαν ίσως να βελτιώσουν την άσκηση πολιτικής.

1. Πρέπει να τίθενται ορισμένοι φιλόδοξοι στόχοι

Αν επιθυμεί κανείς να πάει κάπου, πρέπει να γνωρίζει πού θέλει να πάει, σε διαφορετική περίπτωση είναι εξαιρετικά δύσκολο να γνωρίζει αν έχει φθάσει στον προορισμό του και υπάρχει ο κίνδυνος απλώς να κάνει κύκλους χωρίς να φθάσει ποτέ. Με άλλα λόγια, «ο στόχος πρέπει να είναι σαφής». Οσοι πολιτικοί δυσκολεύονται να εξηγήσουν με συνοχή και χρησιμοποιώντας εύληπτους όρους, προς τα πού θέλουν να κατευθύνουν τη χώρα ή ποιοι είναι οι βασικοί τους στόχοι αν αναλάβουν τη διακυβέρνηση, ίσως να είναι μπερδεμένοι και ίσως να μην είναι οι αποτελεσματικότεροι των πολιτικών.

Για παράδειγμα, στο προηγούμενο «Σημείωμα» μιλήσαμε για τον δυνητικό ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ, και για ποιους λόγους είναι η παραγωγικότητα της εργασίας το σημαντικότερο στοιχείο που θα μπορούσε να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων μιας χώρας. Είχα προτείνει έναν φιλόδοξο στόχο για τη μεταβολή της παραγωγικότητας της εργασίας, δηλαδή να αυξηθεί στο 1,5% τον χρόνο για μια μακρά χρονική περίοδο. Σε αυτή την περίπτωση, ο υπουργός Οικονομικών έπρεπε να εξηγήσει με σαφήνεια τις συνέπειες: Ποιες είναι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τα άλλα μέτρα που θα εφαρμόσει η κυβέρνηση και σε ποιο χρονικό πλαίσιο, ώστε να πετύχει αυτό τον στόχο; Κατά την άποψή μου, άλλοι εξαιρετικοί και φιλόδοξοι στόχοι είναι: Ποιος είναι ο βιώσιμος στόχος που προτείνει η κυβέρνηση για δημοσιονομικό ισοζύγιο και με ποιον τρόπο θα το πετύχει; Και τα επακόλουθα προκύπτουν μόνα τους: Με ποιον τρόπο θα επιτευχθούν οι στόχοι; Ποια τα επακόλουθα για τον μέσο πολίτη; Ποιες οι επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος; ή ακόμη καλύτερα, στην καθαρή αξία της δημόσιας περιουσίας;

Το συμπέρασμα είναι πως οι κυβερνήσεις πρέπει να περιγράφουν με μεγάλη σαφήνεια τους λόγους για τους οποίους ακολουθούν μια συγκεκριμένη πολιτική και να την ασπάζονται εξίσου σαφώς. Αυτοί οι λόγοι πρέπει να αντανακλούν τις προτιμήσεις του πληθυσμού και αυτό να επιβεβαιώνεται μέσω του δημοσίου διαλόγου. Οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να διστάζουν να ασκούν ηγεσία και να διαχειρίζονται τη διαδικασία.

2. Η οικονομική πολιτική πρέπει να βασίζεται σε δεδομένα

Οι φιλόδοξοι στόχοι πρέπει να αξιολογούνται και να παρακολουθούνται σε συνεπή τρόπο. Δεν είναι δυνατόν να αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος που έχει τεθεί (θα αισθανόσασταν κατάπληξη αν γνωρίζατε πόσο συχνά έχω δει να γίνεται κάτι τέτοιο χωρίς να το γνωρίζει η κοινή γνώμη). Οι στόχοι δεν είναι δυνατόν να είναι τόσο πολύπλοκοι ώστε να παρουσιάζονται μόνο μέσω ενός μοντέλου. Αντιθέτως, έπρεπε να είναι απλοί ώστε να γίνονται κατανοητοί και να είναι εύκολη η παρακολούθησή τους. Ορισμένες φορές εμφανίζεται μια καλύτερη τεχνολογία ή κάποια καινοτομία που πραγματικά αξίζει να οδηγήσει σε τροποποίηση ή επικαιροποίηση στόχου. Επίσης όλοι υποπίπτουν σε λάθη ορισμένες φορές, ακόμη και οι καλύτεροι. Αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα. Το να μη το συζητάει κανείς και να μην κάνει διορθώσεις είναι το πραγματικό πρόβλημα. Κοντολογίς, αν και δεν θα έπρεπε να αλλάζουν αυθαίρετα οι στόχοι, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις (όχι συχνές) όπου ο υπουργός Οικονομικών πρέπει να κάνει ορισμένες προσαρμογές, οπότε πρέπει να το συζητήσει και να το εξηγήσει στην κοινή γνώμη με μεγάλη σαφήνεια. Επίσης, δεδομένου του πόσο σημαντικοί είναι, καλό θα ήταν να μην τίθενται υπερβολικά πολλοί στόχοι, διότι το σύστημα θα γίνει υπερβολικά πολύπλοκο και δεν θα υπάρχει εσωτερική συνέπεια. Είναι πολύ πιο δύσκολη η επίτευξη όλων των στόχων ταυτόχρονα από το να θέτει κανείς προτεραιότητες και να επικεντρώνεται στην επίτευξή τους. Πράγμα που δεν σημαίνει πως οι άλλοι στόχοι είναι ασήμαντοι. Σημαίνει πως πρέπει να αντιμετωπίζονται οι στόχοι με σαφή σειρά, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί κανείς την επίτευξή τους και να έχει σαφή άποψη η κοινή γνώμη.

3. Πρέπει να εξηγεί κανείς τι κάνει

Η επικοινωνία είναι τα πάντα και δεν γίνεται να πλαστογραφηθεί. Η κοινή γνώμη δεν εμπιστεύεται τους ηγέτες της ή αν φοβάται τον κυβερνητικό μηχανισμό, ή γενικότερα το πολιτικό σύστημα, διότι φοβάται πως θα υποστεί αντίποινα αν εκφράσει διαφορετικές ιδέες, τότε υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Επίσης, πρέπει να καταπολεμηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η ιδέα πως οι πράξεις των κυβερνήσεων είναι «εμπιστευτικές». Οχι, οι κυβερνήσεις δεν δραστηριοποιούνται επί της ουσίας στο πεδίο του «εμπιστευτικού», αλλά στο πεδίο της άσκησης πολιτικής (στις εξαιρέσεις περιλαμβάνονται θέματα ασφαλείας και η αποφυγή επηρεασμού των αγορών). Η κυβέρνηση δεν είναι ιδιωτική εταιρεία και δεν πρέπει να εργάζεται προς το συμφέρον μιας ιδιωτικής εταιρείας. Αποστολή της κυβέρνησης είναι να ενισχύει το κοινό συμφέρον και τίποτε άλλο. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να εμπλακεί κανείς σε ουσιαστική και ανοιχτή συζήτηση για το τι είναι στην πραγματικότητα το «κοινό συμφέρον» και πώς μπορεί κανείς να το αναγνωρίσει. Αναρωτηθείτε: Εμπιστευόμαστε την κυβέρνηση; Είμαστε σίγουροι πως η κυβέρνηση θα διαχειριστεί αποτελεσματικά τα συμφέροντά μας σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς; Είναι η κυβέρνηση αξιόπιστη; Αν έχετε αμφιβολίες για οποιοδήποτε από τα παραπάνω, τότε η επικοινωνία έχει πάει κάπου στραβά (ενδεχομένως δικαιολογημένα, αν και για ατυχείς λόγους. Ποιος κρύβει τι;).

4. Ρώτα την κοινή γνώμη

Γνωρίζω περιπτώσεις όπου πολίτες τηλεφωνούσαν σε υπουργείο ρωτώντας για συγκεκριμένο ζήτημα και στο υπουργείο δεν σήκωναν το τηλέφωνο. Αυτή η τακτική δεν ενισχύει την εμπιστοσύνη, αντιθέτως την καταστρέφει. Το πολιτικό σύστημα υπάρχει για να υπηρετεί τον λαό, ο λαός δεν υπάρχει για να υπηρετεί τους πολιτικούς. Επίσης, στο ίδιο θέμα: πρέπει να δημοσιεύει κανείς δεδομένα σε απλούς και ευκολονόητους πίνακες. Είδα κάποτε μια κυβέρνηση να δημοσιεύει σε ιστότοπό της ορισμένα δημοσιονομικά στοιχεία που ήταν κάπως ευαίσθητα. Εντός δύο εβδομάδων, οι θιγόμενες ομάδες απάντησαν πως είναι λανθασμένος ο πίνακας διότι περιλαμβάνει ανακριβή δεδομένα – το πρόβλημα υποτιμήθηκε και η αντίδραση της κοινής γνώμης έπεισε την κυβέρνηση πως η παρατήρηση ήταν πολύτιμη. Κοντολογίς, υπάρχουν τόσο πολλοί πολίτες που γνωρίζουν συγκεκριμένα θέματα, ώστε θα ήταν εξαιρετικά πολύτιμο για μια κυβέρνηση να έρχεται σε επαφή μαζί τους ώστε να ελέγχει κατά πόσο διαθέτει τις σωστές πληροφορίες. Πρέπει η κυβέρνηση να ρωτάει την κοινή γνώμη και να καλωσορίζει τις απαντήσεις των πολιτών. Πρόκειται για δύσκολη δουλειά, αλλά αποδίδει μακροπρόθεσμα.

5. Πρέπει να είναι κανείς προσεκτικός με τις προσδοκίες, καθώς και μετριόφρων

Η διατύπωση υπερβολικών υποσχέσεων είναι κλασική στην πολιτική. Ωστόσο, περιλαμβάνει ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Και αυτό είναι πως το κόστος των λαθών δεν είναι συμμετρικό. Τι εννοώ; Εχω δει κυβερνήσεις που είχαν υποσχεθεί πως θα επέλυαν γρήγορα τα προβλήματα, πως η οικονομία θα αναπτυσσόταν με υψηλό ρυθμό και πως η απασχόληση θα ανέκαμπτε τάχιστα. Επίσης, αφού αυτές οι κυβερνήσεις είχαν καταφέρει με κάποιον τρόπο να πείσουν τον ίδιο τους τον εαυτό με τη ρητορική τους, είχαν αρχίσει να δανείζονται αφειδώς ώστε να υποστηρίξουν ή ακόμη και να «σπρώξουν» τη θαυματουργή ανάκαμψη. Ακόμη χειρότερα είναι πως τμήμα της κοινής γνώμης είχε πιστέψει αυτές τις κυβερνήσεις κινούμενο ανάλογα οικονομικά. Η στρατηγική της προώθησης μεγάλων προσδοκιών (ώστε να εκλεγεί κανείς) καταλήγει συχνά σε δάκρυα έπειτα από λίγα χρόνια. Τα δάκρυα δεν τα χύνουν σχεδόν ποτέ οι πολιτικοί. Φανταστείτε τώρα την αντίθετη κατάσταση: Ενας πολιτικός συνιστά επιφυλακτικότητα και επαναφέρει με προσοχή την οικονομία σε καλή κατάσταση θέτοντας λογικούς, διαφανείς στόχους που είναι φιλόδοξοι αλλά και ρεαλιστικοί και εξηγεί πειστικά στην κοινή γνώμη γιατί αξίζει να δοκιμάσει κανείς αυτές τις πολιτικές επιλογές, αν και δεν είναι εγγυημένο το αποτέλεσμα. Στην πρώτη περίπτωση, οι πολιτικοί υποσχέθηκαν υπερβολικά πράγματα και ακολούθησε κρίση. Στη δεύτερη περίπτωση, επικράτησε επιφυλακτικότητα και ίσως να προκύψει περιθώριο για θετικές εκπλήξεις. Αν, λοιπόν, προκύψει θετική έκπληξη, μπορεί να πανηγυρίσει κανείς και να αισθανθεί μεγαλύτερη εμπιστοσύνη. Συνεπώς, το κόστος αυτών των δύο λαθών δεν είναι συμμετρικό – η ύβρις προκαλεί καταστροφές. Η μετριοφροσύνη ενισχύει την εμπιστοσύνη. Τι από τα δύο προτιμάτε;

6. Να θέτετε μακροπρόθεσμους και ισορροπημένους στόχους

Η καλή πολιτική είναι ισορροπημένη και μακροπρόθεσμη, πολύ περισσότερο από τη θητεία μιας κυβέρνησης, γεγονός που απαιτεί την ύπαρξη ισχυρών θεσμικών οργανισμών. Η κακή πολιτική υποκύπτει σε αντιπαραθέσεις. Οταν ασκεί κανείς ισορροπημένο πολιτική με μακροπρόθεσμο ορίζοντα δείχνει πως τον ενδιαφέρει το ευρύ κοινό συμφέρον. Η βραχυπρόθεσμη πολιτική και η άσκησή της προς όφελος ειδικών συμφερόντων είναι ιδιωτική πολιτική, όχι πολιτική υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, και πρέπει να ασκείται με ιδιωτικό χρήμα, όχι με δημόσιο.

Οπότε, κατά την άποψή μου, υπάρχουν έξι στοιχεία που συμβάλλουν στην άσκηση καλής πολιτικής: καθορισμός λίγων, σαφών, φιλόδοξων και μετρήσιμων στόχων. Χρήση δεδομένων ώστε να παρακολουθείται η πρόοδος και όχι συχνή αλλαγή τους. Πρέπει να εξηγείται πιο είναι το σχέδιο. Πρέπει να ενθαρρύνεται η συμμετοχή της κοινής γνώμης. Πρέπει να είναι κανείς μετριόφρων. Πρέπει να σκέφτεται μακροπρόθεσμα και να διατηρεί την ισορροπία. Θαυμάζω πολύ πολιτικούς που τα παίρνουν όλα αυτά στα σοβαρά και προσπαθούν να ακολουθούν αρχές.

Αλλωστε, η δουλειά τους είναι δύσκολη: οι ευθύνες είναι τεράστιες, η πίεση διαλύει τα νεύρα, η πραγματικότητα είναι σύνθετη και μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, οπότε κανείς πρέπει να διαθέτει γερές βάσεις ώστε να μην παρασυρθεί στη λήθη. Κανείς πρέπει πάντα να είναι επικεντρωμένος στο «ποιο είναι το σωστό» και να μαθαίνει από τα λάθη του. Ετσι προοδεύουν οι χώρες και δημιουργούν ισορροπημένες και ανθρώπινες κοινωνίες.
Ορισμένοι αναγνώστες ενδέχεται να έχουν διαφορετικές εμπειρίες.

*Ο αρθρογράφος είναι ανεξάρτητος οικονομολόγος.


Πηγή: http://www.kathimerini.gr

Διαβάστε το άρθρο από την πηγή

Εγγραφή RSS για αυτά τα σχόλια Σχόλια (0)

συνολικά: | προβολή:

Σχολιάστε το άρθρο comment

Παρακαλώ εισάγετε τον κωδικό που βλέπετε στην εικόνα:

Eshop
  • email Αποστολή άρθρου
  • print Εμφάνιση εκτύπωσης
  • Plain text Προβολή ώς Plain Text