EuroCapital: Τζέιμι Ντάιμον: Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο Τζέιμι Ντάιμον: Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλό δρόμο ================================================================================ - on 25/11/2019 12:20 Συνέντευξη στον Αλέξη Παπαχελά Ο κ. Ντάιμον θεωρείται ο σημαντικότερος τραπεζίτης στις ΗΠΑ. Συνομιλητής προέδρων, πρωθυπουργών και ισχυρών επιχειρηματιών σε όλο τον πλανήτη είναι σήμερα πρόεδρος και CEO της μεγαλύτερης αμερικανικής τράπεζας, της JP Morgan Chase. Είναι, επίσης, ο επικεφαλής ενός κλειστού κλαμπ στο οποίο συμμετέχουν μεγάλοι επιχειρηματίες, του Business Roundtable. Πρόσφατα συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη τον οποίο χαρακτηρίζει «πολύ αξιόλογο». Την εκτίμηση ότι η Ελλάδα βρίσκεται στον σωστό δρόμο για να ανακάμψει οικονομικά, να γίνει ισχυρότερη και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις εξέφρασε στην «Κ» ο Ελληνοαμερικανός Τζέιμι Ντάιμον. «Το επενδυτικό κλίμα είναι απρόσμενα καλό (στην Ελλάδα), παρότι οι περισσότεροι επενδυτές αγνοούν την πραγματικότητα. Η Ελλάδα έχει περάσει από πολλά, ενώ συντελέστηκαν πάμπολλες αλλαγές. Αν δείτε το πλεόνασμα και το φορολογικό θα διαπιστώσετε ότι τα πράγματα αλλάζουν σταδιακά προς το καλύτερο. Ο υπόλοιπος κόσμος αρχίζει να το συνειδητοποιεί κι αυτό φαίνεται ήδη από τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Ντάιμον, προσθέτοντας ότι αυτά που χρειάζεται τώρα η χώρα είναι ο περιορισμός της γραφειοκρατίας, ο εξορθολογισμός των νόμων, η εκλογίκευση της φορολογίας και η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τη διαχείριση ξένων επενδύσεων. Ο κ. Ντάιμον θεωρεί ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε μία περίοδο επιβράδυνσης λόγω της αβεβαιότητας των επιχειρήσεων γύρω από το διεθνές εμπόριο, αλλά πιστεύει ότι η σημερινή κατάσταση δεν θα οδηγήσει σε παγκόσμια ύφεση, αφού ισχυρές οικονομίες του πλανήτη όπως η αμερικανική αλλά και οι ευρωπαϊκές συνεχίζουν να αναπτύσσονται, ενώ ελπίζει ότι ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας θα κοπάσει και θα φέρει δικαιότερες για όλους λύσεις. – Ας ξεκινήσουμε από την Ελλάδα. Ξέρω ότι συναντηθήκατε πρόσφατα με τον πρωθυπουργό. Πώς βλέπετε το επενδυτικό κλίμα αυτή τη στιγμή; – Πράγματι, συναντήθηκα με τον πρωθυπουργό. Το επενδυτικό κλίμα είναι απρόσμενα καλό, παρότι οι περισσότεροι επενδυτές αγνοούν αυτή την πραγματικότητα. Η Ελλάδα έχει περάσει από πολλά, ενώ συντελέστηκαν πάμπολλες αλλαγές. Αν δείτε το πλεόνασμα και το φορολογικό, θα διαπιστώσετε ότι τα πράγματα αλλάζουν σταδιακά προς το καλύτερο. Ο υπόλοιπος κόσμος αρχίζει να το συνειδητοποιεί. Αυτό φαίνεται ήδη στα χαμηλά επιτόκια δανεισμού. Πιστεύω ότι ο πρωθυπουργός σας είναι πολύ αξιόλογος. Αν η χώρα σας ακολουθήσει τη σωστή οδό, θα δείτε την Ελλάδα να ανακάμπτει και να γίνεται ολοένα και ισχυρότερη. Βρίσκεστε ήδη στον δρόμο αυτό, που είναι το δυσκολότερο πράγμα στην πολιτική. Οι πολίτες πρέπει να απολαύσουν τους καρπούς των προσπαθειών αυτών. Είδαμε πολλούς πρωθυπουργούς να πράττουν το σωστό, την ώρα που οι πολίτες δεν το συνειδητοποιούσαν και ήθελαν να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό. Αναγκαία καθίστανται τώρα ο περιορισμός της γραφειοκρατίας, ο εξορθολογισμός των νόμων, η εκλογίκευση της φορολογίας και η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τη διαχείριση των ξένων επενδύσεων. Η κυβέρνηση, από τη μεριά της, οφείλει να μοιράσει τα οφέλη αυτά στους Ελληνες πολίτες. Ακόμη και η Αργεντινή, η οποία πέρασε μεγάλες δυσκολίες, φιλοξένησε τεχνολογικό κέντρο δυναμικότητας 3.000 ανθρώπων. Ξέρω, επίσης, ότι η Ελλάδα εκπαιδεύει άξιους επιστήμονες. Τέτοια στελέχη μπορούν να προσελκύσουν ξένες εταιρείες, πρόθυμες να δημιουργήσουν τέτοια τεχνολογικά κέντρα. Πάντα υπάρχουν ευκαιρίες, εφόσον η κυβέρνηση και οι πολίτες τις εκμεταλλευθούν. – Πολιτική και κοινωνική αναταραχή συγκλονίζει τον σύγχρονο κόσμο. Από τη Χιλή μέχρι τη Βρετανία και το Χονγκ Κονγκ. Πώς εξηγείτε το φαινόμενο αυτό; Υπάρχουν κάποια βαθύτερα αίτια; – Εκτιμώ πως ναι. Ο κόσμος βίωσε την οικονομική κρίση, ενώ τα κρίσιμα προβλήματα, όπως η εισοδηματική ανισότητα, παραμένουν άλυτα. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ η ανάπτυξη καθυστέρησε, ενώ οι ωφελημένοι από αυτή δεν ήταν αρκετοί. Αυτό έδωσε τροφή στον εθνικιστικό και στον αριστερό λαϊκισμό, που υποσχέθηκαν να προσφέρουν λύσεις σε κάποια από τα προβλήματα αυτά. Σπεύδουμε, λοιπόν, να κατηγορήσουμε άλλοτε τη μετανάστευση και άλλοτε την τεχνολογία. Πιστεύω, όμως, ότι το πρόβλημα είναι κατεξοχήν πολιτικό, ενώ οι κυβερνήσεις μας θα έπρεπε να εκπονούν πολιτικές ευνοϊκότερες προς τους πολίτες και τις χώρες μας. – Γνωρίζω ότι σας ενδιαφέρει η πολιτική με την ευρεία έννοια. Πιστεύετε ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών; – Πιστεύω ότι ο ιδιωτικός τομέας οφείλει να προσπαθήσει. Αν κοιτάξετε τις λύσεις, θα διαπιστώσετε ότι δεν μπορεί να προέλθουν αποκλειστικά από τον κρατικό τομέα. Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να βοηθήσει, όπου μπορεί, συνεργαζόμενος με την κοινωνία των πολιτών, τα σχολεία, τα νοσοκομεία και τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Αυτό που χρειαζόμαστε, όμως, επειγόντως είναι θέσεις εργασίας. Οι επιχειρήσεις δημιουργούν το 85% των θέσεων εργασίας στον κόσμο, ενώ διάφορα μέρη του κόσμου χρειάζονται διαφορετικές εργασιακές ειδικότητες. Αυτές μπορεί να είναι ο προγραμματισμός υπολογιστών σε ένα μέρος του κόσμου και η ηλεκτροσυγκόλληση σε άλλο. Οι επιχειρήσεις βοηθούν στη δημιουργία υποδομών, ενώ με τη συμβολή λογικών ρυθμιστικών κανόνων, καθίσταται δυνατή η ίδρυση νέων μικρών επιχειρήσεων χάρη στη συνεργασία μεταξύ ιδιωτών και κράτους. Το πρότυπο αυτό, όμως, δεν λειτουργεί σωστά όταν επιχειρήσεις, κράτος και κοινωνία των πολιτών βρίσκονται σε διαρκή αντιπαράθεση. – Μου έκαναν εντύπωση τα σχέδιά σας για επενδύσεις σε υποβαθμισμένες συνοικίες του Παρισιού. Πώς αποφασίσατε να τις πραγματοποιήσετε; – Υπάρχουν παντού υποβαθμισμένες αστικές ζώνες. Οταν μίλησα για πρώτη φορά για προγράμματα στις φτωχογειτονιές του Παρισιού, οι περισσότεροι συνομιλητές μου εξέφρασαν την έκπληξή τους ότι το Παρίσι έχει τέτοιες συνοικίες. Τα προβλήματά τους, όμως, είναι τα ίδια όπως και αλλού. Τα παιδιά στις γειτονιές αυτές δεν διαθέτουν τα αναγκαία εκπαιδευτικά εφόδια, που θα τους επέτρεπαν να εισέλθουν στην αγορά εργασίας. Αυτό που κάνουμε στο Παρίσι είναι να εκπαιδεύουμε παιδιά να κατασκευάζουν πράγματα με τα χέρια τους, από έπιπλα μέχρι άλλα χρηστικά αντικείμενα. Περισσότερα από 5.000 παιδιά αποφοιτούν κάθε χρόνο, ενώ 90% από αυτά εξασφαλίζουν καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Το ερχόμενο διάστημα φιλοδοξούμε οι απόφοιτοί μας να φθάσουν τις 10.000 τον χρόνο. Πρόκειται για καλό παράδειγμα εστιασμένης προσπάθειας για δημιουργία θέσεων εργασίας σε υποβαθμισμένη συνοικία. – Σκέφτεστε να δημιουργήσετε κάτι στην Ελλάδα, όπως κάνατε στη Γαλλία και αλλού; – Οχι, αλλά ό,τι κάνουμε γύρω από την κατάρτιση και την αστική ανάπλαση γίνεται σε όλο τον κόσμο. Είμαι, λοιπόν, σίγουρος ότι κάνουμε κάτι και στην Ελλάδα, χωρίς να είμαι σίγουρος για τις λεπτομέρειες. Ελπίζω να ταξιδέψω σύντομα στην Ελλάδα για να βοηθήσω με όποιον τρόπο μπορώ. Ξέρετε, μέρος της δουλειάς μας είναι να ευνοούμε την ανάκαμψη χωρών του κόσμου, βοηθώντας τις επιχειρήσεις τους και ενημερώνοντας τον κόσμο για την Ελλάδα, ευνοώντας την εισροή ξένων επενδύσεων και προωθώντας τις ελληνικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Θα υπάρξουν πολλές τέτοιες ευκαιρίες και ελπίζω ότι θα μπορέσω να βοηθήσω τους Ελληνες με τον τρόπο αυτό. Περήφανος για την καταγωγή μου – Εχετε ελληνική καταγωγή, δεν είναι έτσι; Θα θέλατε να μας μιλήσετε λίγο γι’ αυτό; – Είναι αλήθεια. Εχω ελληνική καταγωγή και είμαι υπερήφανος γι’ αυτό. Τρεις από τους προγόνους μου μετανάστευσαν στις ΗΠΑ στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Πολύ θα ήθελα να ζούσε ο παππούς μου για να δει τον εγγονό του να γίνεται πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της JP Morgan Chase. Φανταστείτε το! Ο παππούς μου ήλθε στις ΗΠΑ, άρχισε να εργάζεται λαντζέρης προτού προσληφθεί σε μικρή τράπεζα, για να γίνει τελικά χρηματιστής. Η ιστορία της οικογένειάς μας δεν είναι παρά μία από τις πολλές στη χώρα αυτή. Θέλω επίσης να συγχαρώ την «Καθημερινή» για την 100ή επέτειο από την πρώτη της κυκλοφορία. Γνωρίζω πόσο έγκυρη είναι η εφημερίδα σας και πόσο σημαντική είναι η ελευθερία του Τύπου. Αναγκαία η ξεκάθαρη αμερικανική εξωτερική πολιτική «Δεν ανησυχώ για όσα συμβαίνουν με την Κίνα», λέει ο Τζέιμι Ντάιμον στον Αλέξη Παπαχελά. – Πολλά ακούγονται για επερχόμενη παγκόσμια ύφεση και κυρίως αμερικανική ύφεση. Το θεωρείτε πιθανό; – Δεν το πιστεύω. Εκτιμώ ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης είναι υπαρκτή. Το βλέπουμε στην Κίνα, παρότι η χώρα όπως και η Ινδία εμφανίζουν αναπτυξιακούς ρυθμούς της τάξεως του 5%. Ο ευρωπαϊκός αναπτυξιακός ρυθμός ξεπερνά ελάχιστα το 1%. Η Ιαπωνία επιβραδύνεται, όπως και η Γερμανία. Η ανάπτυξη στις ΗΠΑ κυμαίνεται στο 2%, πράγμα που σημαίνει ότι και οι ΗΠΑ βιώνουν επιβράδυνση του αναπτυξιακού τους ρυθμού. Ο Αμερικανός καταναλωτής, όμως, συνεχίζει να απολαμβάνει σημαντική αγοραστική ισχύ. Τα λογιστικά μεγέθη τους παραμένουν ρωμαλέα, αλλά η επιχειρηματική εμπιστοσύνη υποχωρεί, όπως και οι επιχειρηματικές επενδύσεις στις ΗΠΑ. Πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στην αβεβαιότητα γύρω από το διεθνές εμπόριο, η οποία προκάλεσε συρρίκνωση των επιχειρηματικών δαπανών και της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Εκτιμώ, όμως, ότι πρόκειται απλώς για επιβράδυνση. Δεν σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε καθοδική πορεία. – Ανησυχείτε, όμως, για το ενδεχόμενο εμπορικού πολέμου; – Δεν ανησυχώ για όσα συμβαίνουν με την Κίνα. Θα επιθυμούσα μια ειρηνική έκβαση, ενώ θεωρώ ότι πολλά από τα προβλήματα είναι υπαρκτά και πρέπει να αντιμετωπισθούν με σοβαρότητα. Τα προβλήματα αυτά, στο μεταξύ, δεν αφορούν μόνο την εμπορική διένεξη μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Ορισμένα από τα προβλήματα αυτά αφορούν τις σχέσεις Ευρώπης - Κίνας και Ιαπωνίας - Κίνας. Πώς καταπιάνεται, όμως, κάποιος να τα λύσει; Κάποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι οι εμπορικοί δασμοί είναι αποτελεσματικοί, ενώ άλλος μπορεί να το αμφισβητήσει. Τα ζητήματα αυτά πρέπει να γίνουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και να επιλυθούν σύντομα. Αυτή τη στιγμή, οι πιθανότητες ευρείας συμφωνίας είναι ελάχιστες. Υπάρχει, όμως, ελπίδα για μικρότερες επιμέρους συμφωνίες. Παρότι τίποτα δεν είναι βέβαιο, ελπίζω ότι αυτό θα συμβεί, καθώς θα είναι καλύτερο για όλον τον κόσμο, πριν την αναμενόμενη επιλεκτική αποσύνδεση. Οι κανόνες της αγοράς, όταν είναι δίκαιοι για όλους, θα οδηγήσουν σε λύση, ενώ τα κράτη μπορούν και αυτά να επιβάλλουν τη δικαιοσύνη στις εμπορικές σχέσεις. – Η παρούσα πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ χαρακτηρίζεται από οξεία πόλωση. Πιστεύετε ότι αυτό θα επηρεάσει μακροπρόθεσμα το κύρος των ΗΠΑ; – Ελπίζω πως όχι. Αν παρατηρήσετε την αμερικανική πολιτική σκηνή, αλλά και τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις, θα διαπιστώσετε ότι η πόλωση και οι εναλλαγές είναι αναπόφευκτες. Η κατάσταση θυμίζει ακορντεόν, με περιοδικότητα 5, 10, 15 και 20 ετών. Η πολιτική ηγεσία στις ΗΠΑ παραμένει, όμως, κρίσιμης σημασίας, ενώ αισθάνομαι ότι έχουμε προκαλέσει σύγχυση σε πολλούς συμμάχους μας. Πρέπει τώρα να διαλύσουμε τη σύγχυση αυτή και να είμαστε ξεκάθαροι. Πολλά από τα παράπονα είναι απολύτως δικαιολογημένα, όπως αυτά με στόχο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και το ΝΑΤΟ. Γι’ αυτό είναι αναγκαία η σταθερότητα και η ξεκάθαρη αμερικανική εξωτερική πολιτική. – Κάποια στιγμή εξετάσατε το ενδεχόμενο να διεκδικήσετε την προεδρία. Γιατί δεν το κάνατε; Γιατί οι άξιοι και ταλαντούχοι αποφεύγουν να εμπλακούν με την πολιτική στις μέρες μας; – Είχα πει μόνο ότι σκεφτόμουν το ενδεχόμενο. Είχα μια συζήτηση γύρω από το θέμα και αποφάσισα να εγκαταλείψω την προσπάθεια. Πιστεύω ότι θα ήταν αντάξιο του Δον Κιχώτη να προσπαθήσω κάτι τέτοιο. Μπορεί να πιστεύετε ότι ένας διευθύνων σύμβουλος θα μπορούσε να το κάνει, καθώς υπάρχουν κάποια κοινά στοιχεία μεταξύ ενός CEO και ενός πολιτικού. Θεωρώ, όμως, ότι οι διαφορές τους είναι ακόμη περισσότερες. Τα στελέχη επιχειρήσεων δεν είναι συνηθισμένα να διαπραγματεύονται με συνδικαλιστές. Οι περισσότεροι επιτυχημένοι πολιτικοί έχουν μακρά εμπειρία στο «ρινγκ» και έχουν οξύνει τις ικανότητές τους αυτές. Δεν πιστεύω, λοιπόν, ότι κάτι τέτοιο ταιριάζει σε επιχειρηματίες. Την ίδια ώρα, καταστρέφουμε τους πολιτικούς μας κάνοντας αφόρητη τη ζωή τους, και αυτό όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά σε όλον τον κόσμο. Οι οικογένειές τους υποφέρουν ως αποτέλεσμα αυτού. Δεν μπορώ, λοιπόν, να καταλάβω γιατί το κάνουν. Προσωπικά αγαπώ πολύ αυτό που κάνω και πιστεύω ότι μπορώ να κάνω πολλά καλά από τη θέση στην οποία βρίσκομαι. Πηγή: www.kathimerini.gr