EuroCapital: Είναι προστατευμένες οι αγορές; Είναι προστατευμένες οι αγορές; ================================================================================ EuroCapital on 11/02/2020 12:00 Σε ένα παγκόσμιο χρηματιστηριακό σύστημα το οποίο, στο μεγαλύτερο τμήμα του, βιώνει μία πρωτόγνωρη ανοδική πορεία επί σχεδόν 11 χρόνια, για το οποίο, επί χρόνια, οι κάθε είδους “κασσάνδρες” προφητεύουν την κατάρρευσή του, η πτώση, όταν έρθει, θα έρθει ξαφνικά και απρόβλεπτα. Αυτό το γνωρίζουμε, ή -έστω- μπορούμε να το κατανοήσουμε. Θα μπορούσε να είναι ο κορωναϊός nCoV2019, ο “μαύρος κύκνος” που, μέσα στο 2020, θα προκαλέσει την πτώση;   Τις πρώτες μέρες που ξέσπασε η επιδημία οι ανταποκρίσεις από την Κίνα και τα άρθρα “ειδικών” κατέκλυσαν τα διεθνή ΜΜΕ προειδοποιώντας για “καταστροφικές” συνέπειες από το ενδεχόμενο εξάπλωσης του ιού. Αντιδρώντας φυσιολογικά στις εξελίξεις αυτές, στο τρίτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου, οι αγορές αντέδρασαν αρνητικά και σημείωσαν έντονη υποχώρηση. Τις επόμενες μέρες κυκλοφόρησαν αντίθετες απόψεις και λόγια ενθάρρυνσης, με αποτέλεσμα οι αγορές να αντιδράσουν ανοδικά και μάλιστα, ειδικά για τις αγορές των ΗΠΑ, να πετύχουν νέα ανώτατα ιστορικά ρεκόρ, στις αρχές Φεβρουαρίου.   Όντως, καμία από τις επιδημίες των προηγούμενων δεκαετιών δεν προκάλεσε κάτι αρνητικό στις χρηματιστηριακές αγορές, δε διέκοψαν κάποια υφιστάμενη ανοδική τάση και ούτε επιτάχυναν κάποια υφιστάμενη πτωτική τάση. Υπάρχουν πλήθος στοιχείων που τα αποδεικνύουν. Παράλληλα, κατά τις προηγούμενες επιδημίες -μερικές από τις οποίες ήταν  εξαιρετικά σοβαρές- δε φαίνεται να διαταράχθηκε η πορεία της διεθνούς οικονομίας. Οι διαταραχές στην εξέλιξη του παγκόσμιου ΑΕΠ που εμφανίζονται στο διάγραμμα, οφείλονται σε συστημικά προβλήματα της διεθνούς οικονομίας και δε συσχετίζονται με τις επιδημίες ή τις πανδημίες που κατά καιρούς εμφανίστηκαν.     Είναι πολύ πιθανό το ίδιο να συμβεί και τώρα. Αυτή είναι η άποψη που δείχνουν να υιοθετούν οι χρηματιστηριακές αγορές και ενδεχομένως να είναι ορθή. Είναι όμως αρκετά πιθανό να μη συμβεί το ίδιο, καθώς -με βάση τα όσα γράφονται- ο ιός nCoV2019, έχει το, μοναδικό σε σχέση με παρόμοιους ιούς του παρελθόντος, χαρακτηριστικό να εκδηλώνει τα συμπτώματά του σε διάστημα 14 ημερών, αλλά να μπορεί να μεταδοθεί πριν την εκδήλωση των σύμπτωμάτων του. Αυτό το χαρακτηριστικό αναγκάζει τις αρχές της Κίνας, σε άλλες αντιδράσεις και άλλου είδους προστασία, σε σχέση με επιδημίες του παρελθόντος. Προς το παρόν, έχει τεθεί σε “καραντίνα” ολόκληρη η επαρχία Hubei και ένα τμήμα του πληθυσμού αυτής της περιοχής που αριθμεί γύρω στα 50 εκατομμύρια ανθρώπους. Μικρό νούμερο για τα κινεζικά δεδομένα θα υποθέσει κάποιος -η επαρχία Hubei συμμετέχει κατά 4,5% στο ΑΕΠ της Κίνας- όμως το πρόβλημα είναι ότι και η υπόλοιπη χώρα δε λειτουργεί κανονικά και η οικονομική δραστηριότητα έχει υποχωρήσει.  Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει εκτιμήσει ότι το 90% των οικονομικών ζημιών από τις επιδημίες προέρχεται από το φόβο των ανθρώπων να συνδεθούν με άλλους, γεγονός που οδηγεί σε κλείσιμο γραφείων και καταστημάτων. Είναι σαφές ότι τα προστατευτικά μέτρα που λαμβάνονται για την αποτροπή της εξάπλωσης του ιού, θα έχουν επιδράσεις στην οικονομική ανάπτυξη της Κίνας, η οποία, για το 2020, αναμενόταν να αναπτυχθεί με ρυθμό ανάμεσα στο 6,1% και 6,5% (για τους ρυθμούς ανάπτυξης της Κίνας, δείτε στις σελίδες 66-67). Βεβαίως, ένα μέρος των απωλειών του α’ και ίσως και του β’ τριμήνου, θα καλυφθεί στους επόμενους μήνες. Όμως, όχι όλο. Στο ΑΕΠ της Κίνας για το 2020, θα έχει παραμείνει μία “τρύπα”.   Όλα αυτά είναι -τουλάχιστον ακόμη- εκτιμήσεις. Καθώς ουδείς μπορεί να διαβεβαιώσει για τη μελλοντική εξέλιξη της εξάπλωσης του ιού, ουδείς μπορεί να είναι βέβαιος για το τί θα συμβεί. Αν η εξάπλωση του nCoV2019 ακολουθήσει το μοντέλο εξάπλωσης προηγούμενων ιών που εξετάστηκαν στο παρελθόν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τότε ο αριθμός των ατόμων που θα έχουν προσβληθεί από τον ιό θα αυξηθεί σημαντικά στις επόμενες 8 εβδομάδες, ενώ ο ρυθμός εξάπλωσης θα μειωθεί όσο θα εισερχόμαστε στους μήνες της άνοιξης. Στην περίοδο αυτή, οι περιορισμοί θα μειωθούν, οι άνθρωποι θα αρχίσουν και πάλι να ταξιδεύουν και οι καταναλωτές να δαπανούν, δημιουργώντας το περιβάλλον για μία αναπήδηση της δραστηριότητας και της ανάπτυξης κατά το β’ τρίμηνο του έτους, όπως ακριβώς είχε συμβεί και κατά το 2003, με το “επεισόδιο” του ιού SARS. Όσο πιο έντονη είναι η πτώση κατά το α’ τρίμηνο, τόσο πιο έντονη θα είναι η αναπήδηση στα τρίμηνα που θα ακολουθήσουν.     Για να θυμηθούμε, στην περίπτωση του SARS (άνοιξη του 2003), καταγράφηκαν 7.742 άτομα που προσβλήθηκαν από τον ιό και 916 θάνατοι. Είναι αξιοσημείωτο ότι, στην Ευρώπη προσβλήθηκαν μόλις 32 άτομα και καταγράφηκε ένας θάνατος, ενώ στις ΗΠΑ προσβλήθηκαν 33 άτομα, χωρίς να καταγραφεί κάποιος θάνατος (δείτε εδώ). Από τη μέχρι σήμερα εξέλιξη του nCoV2019, φαίνεται ότι καταγράφονται περισσότερα προσβαλλόμενα άτομα (κάτι που εξηγείται από τον τρόπο μετάδοσης του νέου ιού), αλλά πολύ λιγότεροι θάνατοι.   Πόσο θα επιδράσει η επιβράδυνση -της οποίας το μέγεθος ακόμη δεν γνωρίζουμε- της  οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας, στην παγκόσμια ανάπτυξη; Ήδη κυκλοφόρησαν μελέτες που υπολογίζουν την επιβράδυνση αυτή σε ποσοστό από 0,3% έως 0,5% (εδώ), ενώ άλλες μελέτες υπολογίζουν -ενδεχομένως με υπερβολή- την απώλεια του παγκόσμιου ΑΕΠ στο 2,5%. Ουδείς μπορεί να εγγυηθεί την αξιοπιστία των μελετών αυτών, όμως, αν παρατηρήσουμε το διάγραμμα της μακροχρόνιας ανάπτυξης της διεθνούς οικονομίας, θα διαπιστώσουμε ότι, με βάση το παρελθόν, οι ετήσιες διακυμάνσεις -πλην του 2008- συνήθως είναι ομαλές, παρά το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των ετών αυτών οι “δύσκολες” καταστάσεις που εμφανίστηκαν στο διεθνές προσκήνιο ήταν πολλές και συχνά μεγαλύτερης έντασης και οξύτητας από τη σημερινή.   Δείτε το διάγραμμα εδώ.   Ενώ είναι αδύνατο να προβλεφθεί η έκταση που ένας ιός μπορεί να εξαπλωθεί και να έχει μεγαλύτερες συνέπειες από τις προηγούμενες επιδημίες, η ιστορία δείχνει ότι η παγκόσμια οικονομία και οι αγορές έχουν σχετικά ανοσία στις επιπτώσεις των επιδημιών του παρελθόντος. Ένας βασικός λόγος είναι ότι οι παγκόσμιες οργανώσεις υγείας είναι έτοιμες και αποτελεσματικές όταν κινητοποιηθούν. Ο συνδυασμός αυτών των προσπαθειών με ευρεία ενημέρωση του κοινού και υιοθέτηση αποτελεσματικών μέτρων ασφαλείας περιορίζει τελικά την εξάπλωση του ιού και τον οικονομικό του αντίκτυπο.   Κατά τα φαινόμενα, η παγκόσμια οικονομία δε θα απειληθεί σημαντικά από τον καινούργιο ιό που -και αυτή τη φορά- έρχεται από την Κίνα. Όμως, είναι σαφές ότι ο “μαύρος κύκνος” κάποια στιγμή θα εμφανιστεί στην παγκόσμια οικονομία και θα οδηγήσει σε μία μεγάλη αναστάτωση και σε μεγάλες διακυμάνσεις τις χρηματοοικονομικές αγορές. Ο “μαύρος κύκνος” και αυτή τη φορά θα συσχετίζεται με το χρέος που συσσωρεύεται -όλες οι μεγάλες χρηματοοικονομικές κρίσεις της ιστορίας είχαν να κάνουν με χρέος που, σε κάποια στιγμή, δε μπορούσε να αποπληρωθεί. Όμως, η εξέλιξη αυτή δείχνει να αργεί αρκετά. Όσο ο πληθωρισμός δε συνιστά απειλή για τις παγκόσμιες οικονομίες και όσο τα επιτόκια παραμένουν σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, η “βόμβα” του χρέους θα συνεχίσει να μεγεθύνεται, αλλά θα λείπει ο πυροκροτητής που θα μπορούσε να την κάνει να εκραγεί.Αυτό μας λέει το παρελθόν. Όμως, πέραν από το να διδάσκει, το παρελθόν έχει την τάση να επαναλαμβάνεται. Επιστροφή στα περιεχόμενα Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ)  Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)