EuroCapital: Ο δείκτης που, κατά το 2021, μπορεί να αναταράξει τα πάντα!

Ο δείκτης που, κατά το 2021, μπορεί να
αναταράξει τα πάντα!
================================================================================
Γιάννης Σιάτρας on 24/12/2020 11:25
 
Όταν κάποια μέρα, μετά από μερικούς μήνες,
λήξουν οριστικά τα περιοριστικά μέτρα
κυκλοφορίας, που -λόγω της πανδημίας-
εφαρμόστηκαν σε όλα σχεδόν τα κράτη, ο
κόσμος θα ξεχυθεί έξω στους δρόμους για να
γιορτάσει τη νίκη της ανθρωπότητας
εναντίον του φονικού ιού και την επιστροφή
στην κανονικότητα.
 
Κανονικότητα σημαίνει την ελεύθερη
κυκλοφορία των ανθρώπων, την επαφή μεταξύ
τους, την κανονική λειτουργία των
καταστημάτων, της βιομηχανίας, του τομέα
της εστίασης, των δημοσίων υπηρεσιών και
των σχολείων. Κανονικότητα σημαίνει να
κυκλοφορούν οι άνθρωποι στην αγορά, να
μπαίνουν ελεύθερα στα καταστήματα και να
ψωνίζουν. Σε εκείνο ακριβώς το σημείο, θα
σχηματιστούν οι συνθήκες για τη δημιουργία
του νέου κινδύνου που, υπό προϋποθέσεις, θα
μπορούσε να απειλήσει σοβαρά τις αγορές και
να προκαλέσει μία νέα μεγάλη βλάβη, στις
χρηματοοικονομικές αγορές, στις οικονομίες
και τις κοινωνίες.
 
Όταν βγουν οι καταναλωτές έξω στην αγορά,
επί μήνες στερημένοι από τις καταναλωτικές
τους συνήθειες και ανάγκες, αλλά και με τους
τραπεζικούς τους λογαριασμούς
μεγαλύτερους (το φαινόμενο της αύξησης των
υπολοίπων των τραπεζικών λογαριασμών
παρατηρήθηκε σε όλο το κόσμο κατά τη
διάρκεια της πανδημίας και οφείλεται στη
δραματική μείωση των δαπανών των
καταναλωτών), θα αρχίσουν να καταναλώνουν,
με μεγαλύτερους ρυθμούς απ’ ότι συνήθως.
 
Από την άλλη πλευρά, από την πλευρά της
προσφοράς, θα υπάρξουν ελλείψεις σε πολλά
αγαθά. Ήδη, το φαινόμενο αυτό το βιώσαμε, εν
μέσω πανδημίας και περιοριστικών μέτρων,
στα τσιπάκια και σε άλλα εξαρτήματα
ηλεκτρονικών υπολογιστών (εδώ). Η έλλειψη θα
προκύψει τόσο λόγω ανεπαρκούς παραγωγής,
αφού πολλά εργοστάσια της εφοδιαστικής
αλυσίδας δε λειτούργησαν ομαλά κατά τους
τελευταίους μήνες, όσο και λόγω της μεγάλης
ζήτησης που θα υπάρξει, ενώ από την άλλη
πλευρά, οι έμποροι θα είναι διστακτικοί -ή
δε θα έχουν την οικονομική δυνατότητα- να
γεμίσουν τα ράφια και τις αποθήκες τους με
προϊόντα.
 
 
Η εξέλιξη αυτή, είναι πολύ πιθανό, να
οδηγήσει σε μία μικρή αύξηση του
πληθωρισμού. Βεβαίως, ο πληθωρισμός δείχνει
να έχει “πεθάνει” κατά το διάστημα αυτό.
Την άποψη αυτή δείχνουν να συμμερίζονται
σήμερα όλοι οι οικονομολόγοι, χωρίς καμία
εξαίρεση -βέβαια, όταν όλοι οι
οικονομολόγοι συμφωνούν σε κάτι, είναι από
μόνο του ανησυχητικό στοιχείο. Όμως, μία
μικρή, έστω και -αρχικά- προσωρινή και
ασήμαντη, αύξηση των δεικτών πληθωρισμού,
ίσως αποτελέσει την απαρχή ευρύτερων
τάσεων. Άλλωστε, η ιστορία του πληθωρισμού
έχει δείξει ότι, αυτός, πάντα ξεκινά σε
στιγμές ευφορίας (εδώ) -ενώ ερευνητές της
ιστορίας της εξέλιξης των τιμών στην
τελευταία χιλιετία, έχουν επισημάνει
περιπτώσεις αύξησης των τιμών πολλών
προϊόντων, μετά τη λήξη πανδημιών,
συμπεριλαμβανομένης και της πανδημίας του
1918-1920.
 
Θα πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα τους
δείκτες του πληθωρισμού -και θα πρέπει να
προσέχουμε την εξέλιξή τους μετά από την
άνοιξη. Κυρίως όμως, θα πρέπει να προσέχουμε
τους δείκτες πληθωρισμού των ΗΠΑ και τις
συνεδριάσεις της κεντρικής τράπεζας (FED) των
ΗΠΑ.
 
Τί θα μπορούσε να συμβεί;
 
Πριν δούμε τί θα μπορούσε να συμβεί, θα
πρέπει να δούμε το περιβάλλον στο
νομισματικό τομέα σήμερα: Μηδενικά
επιτόκια, βουνά δημοσίου χρέους,
εκτυπωτικές μηχανές που δουλεύουν στο φουλ,
στα υπόγεια των κεντρικών τραπεζών, αύξηση
του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών, αύξηση
του ιδιωτικού χρέους, πλημμυρίδα από
ομολογιακές εκδόσεις επιχειρήσεων.
Από την άλλη πλευρά, έχουμε κράτη με
τεράστια -και λόγω της πανδημίας-
δημοσιονομικά ελλείμματα, επιχειρήσεις που
βίωσαν μεγάλες μειώσεις στις πωλήσεις τους,
νοικοκυριά που είτε δεν πλήρωσαν τις δόσεις
του 2020, είτε τις ανέβαλλαν και γενικά,
έχουμε ένα περιβάλλον μειωμένων εσόδων και
συνεπώς, περιορισμένης δυνατότητας
εξυπηρέτησης των χρεών τους.
 
Μία αύξηση του πληθωρισμού, εφ’ όσον τελικά
αυτός πλησιάσει στο “στόχο” του 2,0% που
έχει θέσει η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ
(σήμερα κυμαίνεται μεταξύ του 1,2% και του 1,5% -
εδώ), ενδεχομένως θα αρχίσει τη συζήτηση για
αύξηση των επιτοκίων, από τα σημερινά
μηδενικά επίπεδα.
 
 
Στο περιβάλλον αυτό, μία μικρή αύξηση των
επιτοκίων θα μπορούσε να προκαλέσει
δυσεπίλυτα προβλήματα στους πλέον
αδύναμους. Και ας έχουμε υπόψη μας ότι, αν οι
“αδύναμοι” αρχίσουν να έχουν σοβαρά
προβλήματα, είναι απλά θέμα χρόνου, να
αρχίσουν να έχουν δυσεπίλυτα προβλήματα
και οι “δυνατοί”. Και εκεί θα υπάρξει ένα
πολύ σοβαρό πρόβλημα.
Βεβαίως, γνωρίζουμε ότι, μία αύξηση των
επιτοκίων θα έχει επιδράσεις σε πολλούς
ακόμη τομείς: οι νομισματικές ισοτιμίες, οι
τιμές εμπορευμάτων, η εξέλιξη των εμπορικών
ισοζυγίων, βρίσκονται στην κορυφή μιας
μεγάλης λίστας επιδράσεων και αλυσιδωτών
εξελίξεων.
Γιατί ο πληθωρισμός των ΗΠΑ;
 
Για πολλούς λόγους. Κατ’ αρχάς επειδή το
δολάριο εξακολουθεί να είναι το  κυριότερο
αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο (σε ποσοστό
πάνω από το 60%), είναι το νόμισμα του
διεθνούς δανεισμού, είναι το νομισματικό
σημείο αναφοράς, επειδή η FED εξακολουθεί να
είναι αυτή που ξεκινά τις τάσεις στη
νομισματική πολιτική, αλλά και επειδή, ο
πληθωρισμός στις ΗΠΑ -για συγκεκριμένους
λόγους- πάντα βρισκόταν σε υψηλότερο
επίπεδο σε σχέση με την Ευρώπη, τη δεύτερη
πιο σημαντική, νομισματική, περιοχή του
κόσμου.
 
Βεβαίως όμως, οι αγορές δε θα περιμένουν να
εξελιχθεί η “αλυσίδα” των προβλημάτων. Οι
αγορές, θα αντιδράσουν άμεσα, μερικά
δευτερόλεπτα από τη δημοσιοποίηση ενός
δείκτη πληθωρισμού που θα δείχνει ότι η
καμπύλη ξεφεύγει, ανοδικά, από την τάση της.
 
Αν για το ζήτημα αυτό υπάρξει μεγάλη
συζήτηση, τότε η αρχική αντίδραση ίσως
είναι μεγάλη -αν και μερικοί θα ισχυριστούν
ότι, αν το ζήτημα πάρει μεγάλη έκταση πριν
την εμφάνιση του φαινομένου, τότε πολλοί θα
έχουν προετοιμαστεί γι’ αυτό και τότε οι
επιδράσεις θα είναι μικρότερες. Όμως, δε
νομίζουμε ότι, για κάτι τέτοιο μπορεί να
υπάρξει μεγάλη προετοιμασία, ώστε οι
επιδράσεις από μία αύξηση των επιτοκίων να
είναι μικρότερες.
Τα κράτη, δε δείχνουν να αναδιαρθρώνουν το
δανεισμό τους προς δάνεια με μακροχρόνια
λήξη, αλλά θέλοντας να εκμεεταλλευθούν τα
πολύ χαμηλά επιτόκια, επιμένουν στις
βραχυπρόθεσμες εκδόσεις. Οι τράπεζες δεν
αναδιάρθρωσαν τα δανειακά τους
χαρτοφυλάκια, μέσω προγραμμάτων
μακροχρόνιας αναδιάρθρωσης προς τους
πελάτες τους, ώστε να “κλειδώσουν” αυτοί,
χαμηλότερα μακροχρόνια επιτόκια. Και αν
κάποια χρηματιστηριακά χαρτοφυλάκια
αγοράζουν προϊόντα “προφύλαξης” (hedging) από
μία πτώση, αφ’ ενός μεν αυτά αποτελούν
μικρό ποσοστό του συνόλου, όμως, πόση
προφύλαξη μπορεί κάποιος να αγοράσει, πριν
αυτή αρχίσει να γίνεται μη συμφέρουσα για
τις αποδόσεις των χαρτοφυλακίων;
 
Ποιό είναι το μέγεθος που θα μας κάνει να
φοβηθούμε;
 
Αναφέραμε ότι ο στόχος της νομισματικής
πολιτικής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ
(FED), για τον πληθωρισμό, είναι το 2,0%. Τώρα, το
πώς υπολογίστηκε αυτό ή εάν είναι σωστό,
είναι άλλο ζήτημα. Πάντως, με βάση τις
διακηρύξεις της FED (τις οποίες
επαναλαμβάνει και η ΕΚΤ, αν και με μικρότερη
ένταση και ενθουσιασμό), εάν ο πληθωρισμός
προσεγγίσει το 2,0% θα διακόψει τα
προγράμματα νομισματικής χαλάρωσης (Quantitative
Easing - QE).
Και βεβαίως, σε αντίθεση με την Ευρώπη, για
τις ΗΠΑ, δεν είναι μακριά η εποχή που ο
πληθωρισμός βρισκόταν πάνω από το 2,0%. Η
τελευταία τιμή πάνω από το όριο αυτό
καταγράφηκε τον Μάρτιο του 2020, με 2,3%. Ο
αμέσως προηγούμενος μήνας, ο Φεβρουάριος,
είχε καταγράψει 2,5%.
Συνεπώς, αν κάποια στιγμή τον Μάρτιο (είναι
συχνές οι περιπτώσεις που -για διάφορους
λόγους- τον Μάρτιο καταγράφεται ο
υψηλότερος ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού στις
ΗΠΑ), ή σε κάποιον άλλο μήνα του έτους,
υπάρξει ένδειξη κοντά στο 2,0% ή και
επαναληφθεί ή αυξηθεί η ένδειξη αυτή στον
επόμενο μήνα, τότε ο “στόχος” του
πληθωρισμού της FED θα έχει επιτευχθεί και
πολλά ζητήματα γύρω από την πολιτική της
ποσοτικής χαλάρωσης (QE) είναι πιθανόν να
αναθεωρηθούν.
 
Κάποιοι θα αντιτάξουν ότι, τόσο καιρό, η
αύξηση του πληθωρισμού ήταν μία επιθυμητή
κατάσταση. Σωστά, όμως αυτό συνέβαινε στο
παρελθόν. Πριν τα “έκτακτα” προγράμματα
ποσοτικής χαλάρωσης (QE) γίνουν “σταθερά και
μόνιμα”. Τώρα, τα προγράμματα αυτά
λειτουργούν όπως λειτουργεί η δόση στον
εξαρτημένο από εθιστικές ουσίες. Πρέπει να
δίδονται συνέχεια. Όταν διακοπούν, ο
εξαρτημένος κινδυνεύει. Το ίδιο και με τις
αγορές. Όταν σταματήσουν τα “σταθερά και
μόνιμα” προγράμματα των ενέσεων με
αμύθητες ποσότητες χρήματος, οι αγορές θα
νιώσουν το σύνδρομο της στέρησης. Και εκεί,
ίσως υπάρξει πρόβλημα.
 
Το ενδεχόμενο διακοπής των προγραμμάτων QE,
τρομάζει τις αγορές. Ακόμη και αν δεν
αρχίσει η “μείωση του ενεργητικού των
κεντρικών τραπεζών”, δηλαδή η απόσυρση των
“βουνών” του χρήματος που δημιουργήθηκε
και διανεμήθηκε όλα αυτά τα χρόνια και
μόνον η διακοπή της παροχής της -τακτικής
πλέον- δόσης στις “ναρκομανείς”
χρηματοοικονομικές αγορές, θα τις οδηγήσει
σε κατάρρευση.
 
Όμως, δε θα φτάσουμε ως εκεί. Τουλάχιστον
προς το παρόν. Είναι βέβαιο ότι, το διεθνές
χρηματοοικονομικό σύστημα θα βγει από τον
τεχνητό “αναπνευστήρα” της νομισματικής
χαλάρωσης, με μικρά βήματα και με προσοχή.
Όμως, όταν θα γίνει αυτό, θα υπάρξει μεγάλη
επιφύλαξη και νευρικότητα.
Πότε θα γίνει η διακοπή του QE;
 
Είναι ακόμη νωρίς για να γνωρίζουμε. Δε
γνωρίζουμε την εξέλιξη του πληθωρισμού.
Υποψιαζόμαστε -αυτό κάνει το παρόν άρθρο:
διατυπώνει μίαν υποψία- ότι, υπό όρους, θα
μπορούσε να υπάρξει μία αύξηση του
πληθωρισμού εντός του 2021. Πόση θα είναι αυτή
και αν αυτή θα διαρκέσει και θα συνεχιστεί,
είναι ακόμη άγνωστο.
Το πιο πιθανό είναι να μη διαρκέσει.
Άλλωστε, οι συνθήκες που οδήγησαν στον
“θάνατο” του πληθωρισμού, δεν έχουν ακόμη
εξαλειφθεί -έχουμε αναφερθεί συχνά σ’
αυτές, όμως στο επόμενο τεύχος του ΧΡΗΜΑ &
ΑΓΟΡΑ, θα κάνουμε μια ανασκόπηση,
εξετάζοντας και τα πιθανά σενάρια στο
μέλλον.
Μπορεί όμως και να διαρκέσει. Βέβαια, σε
κάθε περίπτωση, ακόμη και στις πιο
“ακραίες” περιπτώσεις, δεν περιμένουμε να
υπάρξει κάποια αναζωπύρωση του
πληθωρισμού, προς τα ποσοστά που βιώσαμε σε
παλαιότερες δεκαετίες.
 
Βεβαίως, το ζήτημα της “ποσοτικής
χαλάρωσης”, πάντα ανησυχεί και τους
ιθύνοντες, αλλά και τις αγορές. Σήμερα,
“κουκουλώνεται” από την έλλειψη του
πληθωρισμού. Όμως, όλοι γνωρίζουν ότι, όταν
θα επιτόκια θα αρχίσουν και πάλι να
αυξάνονται, θα δημιουργήσει έναν εφιάλτη
για όλους.
 
 
Για μια πιο αναλυτική ματιά στο φαινόμενο
που οι οικονομολόγοι ονομάζουν “Keynesian supply
shock”, κάποιος ας διαβάσει τη μελέτη "Macroeconomic
Implications of COVID-19: Can Negative Supply Shocks Cause Demand Shortages?",
εδώ.
 
Γιάννης Σιάτρας