EuroCapital: Επισημάνσεις Επισημάνσεις ================================================================================ EuroCapital on 14/09/2021 11:20 Η αύξηση του ΑΕΠ κατά το 2ο τρίμηνο του 2021, υπήρξε θεαματική και μεγαλύτερη από την αναμενόμενη. Αυτό, μας οδήγησε σε θετική αναθεώρηση της εκτίμησής μας για το ΑΕΠ του συνόλου του 2021, σε αύξηση 7,0%. Δηλαδή, εκτιμούμε ότι, το ΑΕΠ, θα φτάσει στα € 178.013 εκατομμύρια (τρέχουσες τιμές), έναντι € 166.368 εκατομμυρίων, κατά το 2020. Στην πράξη, με την αναμενόμενη βελτίωση κατά το 2021, το ΑΕΠ θα πλησιάσει αρκετά στο ΑΕΠ του 2019, “διαγράφοντας” έτσι τη ζημιά του 2020. Όμως, οι ζημιές σε σχέση με το παρελθόν υφίστανται και εξακολουθούν να τρέχουν και να αυξάνονται. Αν υπολογίσουμε ότι, το ΑΕΠ κατά το 2008 είχε φτάσει στα € 250 δισεκατομμύρια (αν υπολογιστεί με τις “σταθερές τιμές” του 2015 που χρησιμοποιούνται σήμερα από τη στατιστική υπηρεσία, τότε ίσως ήταν και υψηλότερο), τότε, στο τέλος του 2021, το οποίο θεωρείται ως “καλή χρονιά”, θα υπάρχει μία απώλεια ΑΕΠ κοντά στα € 72 δισ. ευρώ. Η απώλεια αυτή αφορά μόνο σε ένα έτος. Αν υπολογίσουμε πόσο ΑΕΠ “χάθηκε” στα χρόνια μεταξύ του 2008 και του 2021, λόγω της κρίσης που προκάλεσε ο υπερβολικός δανεισμός στη χώρα μας, τότε προκύπτει ότι, το “χαμένο” ΑΕΠ των 13 ετών, φτάνει συνολικά στα € 754,9 δισεκατομμύρια. Δεν πρόκειται ούτε για αστείο, ούτε για ευφυολόγημα, ούτε και για παιχνίδι με τους αριθμούς. Πρόκειται για την πραγματικότητα. Αν η χώρα, από το 2008 έως σήμερα, είχε μηδενική ανάπτυξη, τότε θα είχε παράξει συνολικά € 754,9 δισεκατομμύρια περισσότερα. Η σημερινή της εικόνα, αλλά και η τύχη της -και των κατοίκων της- θα ήταν διαφορετική. Αυτό είναι το κόστος της κακής λειτουργίας του πολιτικού συστήματος και της δημόσιας διοίκησης της χώρας. ****   Όμως, για να καλυφθεί το “χαμένο έδαφος” θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με επιτυχία και να ξεπεραστούν μία σωρεία ζητημάτων τα οποία εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν την οικονομία μας ως “προβληματική”: Το υπέρογκο χρέος, το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων, η υψηλή ανεργία, η υψηλή φορολόγηση, oι περιορισμένες επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, η έλλειψη συντονισμού στα μεγάλα έργα, οι αγκυλώσεις του συστήματος υγείας, το αυξανόμενο ποσοστό φτώχειας και -κυρίως- η γήρανση και η μείωση του πληθυσμού. Τα προβλήματα αυτά είναι επείγοντα, λειτουργούν ως “ωρολογιακές βόμβες”, αποτελούν ισχυρό ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη και απειλούν να ξαναθέσουν την οικονομία σε ύφεση.   **** Η χρηματιστηριακή αγορά δείχνει ότι, ακόμη, δε μπορεί να κινηθεί “άνετα” σε επίπεδα πάνω από τις 900 μονάδες. Κατά την άποψή μας, αυτό δεν οφείλεται στην εξέλιξη της οικονομίας ή στα θεμελιώδη μεγέθη των επιχειρήσεων, αλλά στην αδυναμία προσέλκυσης επενδυτών, κάτι που, τόσο για τους εγχώριους, όσο κυρίως για τους διεθνείς επενδυτές, είναι συνέπεια του κακού παρελθόντος της χώρας και της ίδιας της χρηματιστηριακής αγοράς. Μικρή αξία συναλλαγών, πολύ λίγες διαπραγματευόμενες εταιρίες και κακή θεσμική φήμη, είναι μερικά από τα προβλήματα που αποτρέπουν τη ροή κεφαλαίων προς το Χρηματιστήριο της Αθήνας. Βέβαια, σταδιακά, ο Γενικός Δείκτης θα κινηθεί και θα σταθεροποιηθεί πάνω από τις 900 μονάδες και θα τις ξεπεράσει και θα κατευθυνθεί προς ψηλότερα επίπεδα, ακόμη και χωρίς τη βοήθεια πολλών νέων κεφαλαίων. Απλά, θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος. Και βέβαια, επειδή πάντα κάποιοι “οσμίζονται” την ευκαιρία του κέρδους, σε κάποια -όχι πολύ μακρινή στιγμή στο μέλλον- ακόμη και αν τα παραπάνω υπάρχοντα προβλήματα δεν έχουν επιλυθεί, θα παραβλεφθούν ή θα ξεχαστούν και μία μεγάλη ποσότητα “νέου χρήματος” θα εισρεύσει στην αγορά. **** Καταλύτης των εξελίξεων φέτος είναι η ταχεία ανάκαμψη των μεγεθών του ΑΕΠ, μετά τις εντυπωσιακές απώλειες του 2020. Καταλύτης των εξελίξεων στο 2022 θα είναι, η νέα άνοδος του ΑΕΠ -που αυτή τη φορά δε θα είναι άνοδος “αποκατάστασης”, αλλά ανάπτυξης- και το “γύρισμα” του τραπεζικού συστήματος, το οποίο εξυγιαίνεται και ετοιμάζεται να ξαναπαίξει το ρόλο της χρηματοδότησης της οικονομίας, αλλά και της “ατμομηχανής” της χρηματιστηριακής αγοράς. Δείτε την εξέλιξη των βασικών μεγεθών, εδώ. ****   Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά “διαφημίζεται” ως η πλέον φθηνή αγορά μετοχών στην Ευρώπη, με το χαμηλότερο δείκτη P/E,  με υψηλές μερισματικές αποδόσεις και δυναμική ανάπτυξη της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Παρ’ όλα αυτά όμως, οι μεγάλοι ξένοι θεσμικοί επενδυτές, παραμένουν διστακτικοί και αποφεύγουν να επενδύσουν στη χώρα. Αυτό συμβαίνει λόγω του κακού παρελθόντος της χώρας και της χαμηλής επενδυτικής αξιολόγησης των ομολόγων της. Παράλληλα, υπάρχουν και σοβαρά λειτουργικά προβλήματα της χρηματιστηριακής αγοράς, που έχουν να κάνουν με την έλλειψη “βάθους” της αγοράς, τη χαμηλή αξία συναλλαγών και τα προβλήματα αξιοπιστίας της. Η διαδικασία ανάκτησης της αξιοπιστίας και της λειτουργικότητας της χρηματιστηριακής αγοράς θα είναι μακροχρόνια και οι μετοχές της θα παραμένουν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, υποτιμημένες σε σχέση με τις μετοχές άλλων αγορών. **** Η απομάκρυνση του Γιώργου Ζαββού από την Κυβέρνηση, θα καθυστερήσει ακόμη περισσότερο τη θέσπιση των μέτρων για την ενίσχυση της Κεφαλαιαγοράς, μία ενέργεια η οποία είναι ζωτικής σημασίας και επείγουσα για την ανάπτυξη της ελληνικής Κεφαλαιαγοράς γενικότερα και του Χρηματιστηρίου ειδικότερα. Η εξέλιξη αυτή είναι, μεσοπρόθεσμα, αρνητική για την εξέλιξη της πορείας της χρηματιστηριακής αγοράς και θα έχει επίδραση στη μεσοπρόθεσμη εξέλιξη των τιμών. Δείτε τις προτάσεις που είχαν υποβληθεί από διάφορους φορείς προς τη Κυβέρνηση (εδώ). **** Κατά τη Γενική Συνέλευση της Autohellas (1/9/2021), μεταξύ των άλλων, αποφασίστηκε παροχή εξουσιοδότησης, διάρκειας 5 ετών, προς το ΔΣ για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της  έως ποσό που δεν υπερβαίνει το τριπλάσιο του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου, με την έκδοση νέων, κοινών, ονομαστικών, μετά ψήφου μετοχών, με ή χωρίς δικαίωμα προτίμησης υπέρ των υφιστάμενων μετόχων, κατά την κρίση του Διοικητικού Συμβουλίου. Η συγκεκριμένη εταιρία, είναι απλά ακόμη μία, από τις πολλές εταιρίες που έχουν λάβει παρόμοιες αποφάσεις, σε μία τάση που αρχίζει να γίνεται κάτι σαν “μόδα”, η οποία όμως καταστρατηγεί τα δικαιώματα της μειοψηφίας των μετόχων και απειλεί την αξία της επένδυσής τους, αφού ουδείς μπορεί να δεσμεύσει το Δ.Σ. προς ποιούς θα δώσει τις μετοχές και σε ποιά τιμή. Το δικαίωμα της προτίμησης των υφιστάμενων μετόχων, συνιστά την ισχυρότερη ασπίδα προστασίας των μετόχων της μειοψηφίας και ιδιαίτερα των μικρομετόχων του Χρηματιστηρίου και είναι βέβαιο ότι, αποφάσεις αυτού του είδους, κάποια στιγμή, οι μικρομέτοχοι θα τις πληρώσουν ακριβά. Σε τέτοιες στιγμές, γίνεται αισθητή η έλλειψη ενός σοβαρού και αγωνιστικού συλλογικού φορέα των επενδυτών του Χρηματιστηρίου, ο οποίος θα μπορεί να εκπροσωπεί τους μικρομετόχους στις Γενικές Συνελεύσεις, προασπίζοντας τα δικαιώματά τους και θέτοντας τις διοικήσεις προ των ευθυνών τους. ****   Στο επενδυτικό κοινό, συχνά δημιουργείται μία σοβαρή παρεξήγηση, σε σχέση με όσα δημοσιεύονται στα ευρείας κυκλοφορίας ή ανάγνωσης ΜΜΕ, αφού μπορεί σήμερα να διαβάσουμε ένα άρθρο -το οποίο συνήθως βασίζεται ή αποτελεί αναδημοσίευση άρθρου κάποιου διεθνούς μέσου- με τίτλο “Οι αγορές απειλούνται με κατάρρευση”, ενώ, μία εβδομάδα αργότερα, να διαβάσουμε, στο ίδιο μέσο, άρθρο με τίτλο “Θετική η προοπτική κερδοφορίας των εταιριών - Άνοδος στα Χρηματιστήρια”. Αυτό, εκ πρώτης όψεως, δείχνει αντιφατικό, όμως, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι, ο ρόλος των ΜΜΕ δεν είναι να έχουν κάποια “σταθερή γραμμή” ή άποψη για την εξέλιξη των πραγμάτων, ή να εκφράζουν μία επενδυτική στρατηγική. Ο ρόλος τους είναι να ενημερώνουν, και τα περισσότερα εκτελούν αυτό το ρόλο καλά. Τα ευρείας κυκλοφορίας ή ανάγνωσης ΜΜΕ, δημοσιεύουν εκθέσεις που έρχονται στην κατοχή τους, ή αναδημοσιεύουν άρθρα διεθνών ΜΜΕ, ανάλογα με την τάση της εποχής και το πόσο “εντυπωσιακά” μπορεί να είναι αυτά, ώστε να προκαλέσουν το κοινό να τα διαβάσει.   Και αυτή θα πρέπει να είναι η χρήση των ΜΜΕ από τους επενδυτές. Να ενημερώνονται, ώστε να μπορούν να έχουν τη δική τους άποψη, ή να μπορούν να κατανοήσουν και να παρακολουθήσουν τη συλλογιστική των άλλων, μικρότερης κυκλοφορίας ή ανάγνωσης, εξειδικευμένων φορέων, που ο ρόλος τους δεν είναι τόσο η ενημέρωση ή η δημοσίευση “αποκλειστικοτήτων”, αλλά η ανάλυση και η σύνθεση, με βάση τις δημοσιευόμενες ειδήσεις και στοιχεία, μιας εικόνας για την πορεία των πραγμάτων, η έκφραση μίας επενδυτικής άποψης και η χάραξη μιας τεκμηριωμένης επενδυτικής στρατηγικής. Αυτός είναι ο δικός μας ρόλος. **** Αναφορικά με πολλά δημοσιεύματα, αυτής της περιόδου, που προβλέπουν την “καταστροφή” των αγορών, από μέρα σε μέρα, θα πρέπει να αναφέρουμε τρία βασικά σημεία: α) Οι αγορές “καταστράφηκαν” το Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 2020. Το συμβάν αυτό ήταν απόλυτα έκτακτο, λόγω της πανδημίας και δεν ήταν το αποτέλεσμα μιας, επί μακρόν κυοφορούμενης, ανισορροπίας του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος -αυτές οι ανισορροπίες είναι που προκαλούν τις χρηματοοικονομικές κρίσεις. Η κρίση και η “καταστροφή” του 2008, ήταν όντως το αποτέλεσμα μιας “ανισορροπίας”. Σε μικρότερο βαθμό, αποτέλεσμα μίας “ανισορροπίας” ήταν και το μίνι-κραχ του 1987 (“μίνι”, επειδή ήταν μικρό σε ένταση και αποκαταστάθηκε ταχύτατα). Σε σοβαρή ανισορροπία οφείλεται και το “μεγα-κραχ” του 1932. Μετά από κάθε μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση, με βάση τα διδάγματα που αυτή προσέφερε, οι θεσμικοί φορείς λαμβάνουν μέτρα ώστε να αποφευχθεί η επανάληψη παρόμοιων ανισορροπιών στο μέλλον. Για το λόγο αυτό, οι μεγάλες χρηματοοικονομικές κρίσεις, απέχουν μεταξύ τους, μεγάλα χρονικά διαστήματα. Βέβαια, με την πάροδο του χρόνου, οι συνθήκες και ο τρόπος λειτουργίας των χρηματοοικονομικών αγορών αλλάζουν και έτσι, σταδιακά, συσσωρεύονται νέες ανισορροπίες. Όμως, για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να περάσουν αρκετές δεκαετίες από την προηγούμενη “μεγάλη κρίση”. β) Μία μεγάλη πτώση στις αγορές, πάντα έρχεται ξαφνικά, σε στιγμές μεγάλης αισιοδοξίας και ευφορίας. Όταν διαβάζουμε άρθρα που αναφέρονται σε μία μεγάλη επερχόμενη “καταστροφή”, αυτό σημαίνει ότι, κάποιοι τα έχουν λάβει υπόψη τους και έχουν προσαρμόσει τη στρατηγική τους, έχουν καλύψει (συνήθως μέσω hedging) τις θέσεις τους και έχουν λάβει τα μέτρα τους, προεξοφλώντας ενδεχόμενες αρνητικές εξελίξεις. Όταν θα έρθει -επειδή κάποια στιγμή στο “άγνωστο” μέλλον, θα συμβεί- η ώρα για την πραγματικά μεγάλη “καταστροφή”, αυτή θα πιάσει τους περισσότερους “στον ύπνο”. γ) Πολλοί εγκαλούν τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες και την πολιτική “φθηνού και άφθονου χρήματος” που εφαρμόζουν επί πολλά χρόνια, ως υπεύθυνες για την ανισορροπία που έχει δημιουργηθεί και η οποία αποκαλύπτεται τώρα που ο διεθνής πληθωρισμός κινείται ανοδικά. Αυτή βέβαια είναι μία εύκολη κριτική, αφού δεν μπορούμε να γνωρίζουμε -και δεν υπάρχει τρόπος για να γνωρίσουμε- τί θα είχε συμβεί, εάν οι κεντρικές τράπεζες δεν εφάρμοζαν την πολιτική που εφάρμοσαν. Μπορούμε όμως να είμαστε βέβαιοι ότι, καθώς σήμερα, η πορεία των οικονομιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πορεία των αγορών, πριν από κάθε απόφαση των κεντρικών τραπεζών, υπολογίζεται και λαμβάνεται υπόψη η επίδρασή της στις αγορές. Και με τη σειρά τους, οι αγορές, δεν επιδρούν μόνον στην πορεία της οικονομίας, αλλά και στα ποσοστά και τη δημοφιλία των πολιτικών. Παρά την αλλαγή των εργαλείων τους, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, οι κεντρικές τράπεζες δεν έπαψαν ποτέ να είναι ανάμεσα στους βασικούς ρυθμιστές του επενδυτικού κλίματος και της πορείας των αγορών. Αυτό, είναι αρκετό για να μας διαβεβαιώσει ότι, παρά το “μπλοκάρισμα” στο οποίο βρίσκονται σήμερα, λόγω της αύξησης του πληθωρισμού, οι κεντρικές τράπεζες, θα προσπαθήσουν -και μάλλον θα το πετύχουν- ώστε η μετάβαση σε ένα νέο πλαίσιο πολιτικής τους, να είναι ομαλή και χωρίς σημαντικές αναταράξεις. Άλλωστε, το έχουν πετύχει και στο παρελθόν. Με βάση αυτό το σκεπτικό, θα πρέπει να νιώθουμε πιο “άνετα” για τις εξελίξεις. Άλλωστε, η πορεία της οικονομίας και των επιχειρηματικών κερδών, παρά την πιθανή επιβράδυνσή τους κατά το 2022, εξακολουθούν να κινούνται σε υψηλά επίπεδα και δε δείχνουν να απειλούνται ιδιαίτερα. Ακόμη και αν υπάρξει κάποια πτώση -κάτι που μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε στιγμή- αυτή δε θα μπορεί να είναι “τραυματικά μεγάλη”. Άλλωστε, καθ’ όλη την περίοδο της “μεγάλης ανόδου” που ζουν οι διεθνείς αγορές επί περισσότερα από δέκα χρόνια, τέτοιες πτώσεις έχουν συμβεί αρκετές -ενώ σε λίγο ξεχάστηκαν. ****   Η, κατά 5,5% αύξηση των φόρων των επιχειρήσεων (από το 21% στο 26,5%), στις ΗΠΑ, που ετοιμάζει ο Πρόεδρος Biden, είναι ένας από τους λόγους της αστάθειας των χρηματιστηριακών αγορών, κατά τις τελευταίες εβδομάδες. Παράλληλα, προκαλεί και μία σοβαρή ανησυχία στους επενδυτές άλλων χρηματιστηριακών αγορών αφού, την κατεύθυνση της αύξησης της φορολογίας των επιχειρήσεων, ίσως ακολουθήσουν και άλλες χώρες. **** Στο 5,3% καταγράφηκε ο ετήσιος πληθωρισμός των ΗΠΑ, τον Αύγουστο 2021, ακριβώς όσο ανέμεναν και οι αναλυτές. Να υπενθυμίσουμε ότι τον προηγούμενο μήνα η ετήσια αύξηση του πληθωρισμού έφτασε το 5,4%. Καταλυτικός παράγοντας στην αύξηση του πληθωρισμού τον Αύγουστο ήταν οι τιμές των αυτοκινήτων και της ενέργειας. Παράλληλα, ο δομικός πληθωρισμός (εξαιρουμένων των τιμών ενέργειας και τροφίμων) σημείωσε ετήσια αύξηση 4%, εδώ. Ένα σημάδι εφησυχασμού για την περαιτέρω άνοδο των τιμών, είναι η ομαλή εξέλιξη της αγοράς ομολόγων, η οποία είναι και η πιο ευαίσθητη στις μεταβολές του πληθωρισμού. Επιστροφή στα περιεχόμενα, εδώ.