EuroCapital: Jean Claude Trichet: Ο “άνθρωπος της χρονιάς” για το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα Jean Claude Trichet: Ο “άνθρωπος της χρονιάς” για το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα ================================================================================ Γιάννης Σιάτρας on 28/07/2010 14:03 Τίποτα στον κόσμο δεν αλλάζει τόσο γρήγορα όσο αλλάζουν η ψυχολογία και οι εντυπώσεις στις χρηματοοικονομικές αγορές. Η “συνέπεια” στην άποψη και τη στάση, είναι άγνωστη λέξη για τους περισσότερους χρηματοοικονομικούς αναλυτές και σχολιαστές των ΜΜΕ. Η μετάβαση από το “ωσαννά” στο “σταύρωσον αυτόν” και το αντίστροφο, συχνά κρατά ελάχιστο χρονικό διάστημα. Μετά από την εμπειρία των εξελίξεων των τελευταίων μηνών στην Ευρωζώνη, εκτιμώ ότι όλο και περισσότεροι αναλυτές και κυρίως σχολιαστές, θα αναγνωρίσουν ότι βιάστηκαν να επικρίνουν και να καταδικάσουν τα πρόσωπα που ασκούν την ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική. Όταν τον περασμένο Ιανουάριο άρχισε να μεγενθύνεται το πρόβλημα της Ελλάδας, τα ευρωπαϊκά όργανα επικρίθηκαν γιατί δε μπόρεσαν να διαγνώσουν έγκαιρα τη δραματική κατάσταση της χώρας, ή για το γεγονός ότι η Ελλάδα έστελνε παραποιημένα στατιστικά στοιχεία στη Eurostat. Στη συνέχεια, στις αρχές Φεβρουαρίου, επικρίθηκαν γιατί δεν πρόκριναν κάποια ολοκληρωμένη λύση “διάσωσης” στο πρόβλημα του χρέους της Ελλάδας και επέτρεψαν στη χώρα να διασυρθεί και δεν αντέδρασαν στην πτώση των τιμών των ομολόγων της. Στα τέλη Μαρτίου, επικρίθηκαν δριμύτατα για το ότι υιοθέτησαν -για την Ελλάδα- ένα σχέδιο δράσης το οποίο ήταν ασαφές και αναποτελεσματικό. Και όταν κατά το μήνα Απρίλιο φάνηκε ότι το φαινόμενο της “κρίσης των ομολόγων” διαχεόταν και σε άλλες “αδύναμες” ευρωπαϊκές χώρες, κατηγορήθηκαν ανοικτά για αβουλία, απραξία και ανικανότητα. Ασκώντας την κριτική μας απέναντι στα θεσμικά όργανα και την πολιτική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δε θα πρέπει να ξεχνούμε ή να παραγνωρίζουμε μερικές ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου πολιτικο-οικονομικού σχήματος: Τη νεότητά του, τη μη ύπαρξη εμπειρίας και ολοκληρωμένων λειτουργικών μηχανισμών. Τη λειτουργία του με βάση ένα δυσκίνητο πλαίσιο λήψης αποφάσεων. Τις προβληματικές δομές πάνω στις οποίες δημιουργήθηκε το κοινό νόμισμα. Την απουσία κοινών πολιτικών. Όμως, στις αγορές, η ορθότητα μίας πολιτικής αποδεικνύεται πάντα από το αποτέλεσμά της. Και απ’ αυτό κρίνονται οι χειριστές της πολιτικής που ακολουθήθηκε. Ευτυχώς για την Ευρώπη, αλλά και για την Ελλάδα, το αποτέλεσμα της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ήταν θετικό. Τελικά αποδείχθηκε ότι, έστω και μετά τα αρχικά λάθη και τις παραλήψεις, για τις οποίες σήμερα μπορούμε να πούμε ότι οφείλονται και στις εγγενείς αδυναμίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης -όπως περιγράψαμε παραπάνω, η πολιτική που ακολουθήθηκε και οι μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν ήταν αποτελεσματικοί. Και κατόρθωσαν να πετύχουν έναν πολλαπλό στόχο: τη διάσωση της ελληνικής οικονομίας από μία πολύπλοκη χρεοκοπία, τη διαβεβαίωση των αγορών για τη φερεγγυότητα και την αξιοπιστία της Ευρωζώνης, την πτώση του ευρώ και τη σύγκλιση της πολιτικής βούλησης των ηγετών των κρατών μελών για τη δημιουργία νέων μηχανισμών που θα οδηγήσουν στο μέλλον σε κοινές πολιτικές. Κομβικό ρόλο και καταλυτική επίδραση στις εξελίξεις, έπαιξε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και η στάση του προέδρου της κ. Jean Claude Trichet. Είναι αλήθεια ότι, η ΕΚΤ εμφανίσθηκε ξαφνιασμένη και βρέθηκε απροετοίμαστη όταν αποδείχθηκε ότι, επί σειρά ετών, οι ελληνικές αρχές εξαπατούσαν τη Eurostat με την αποστολή ψευδών στατιστικών αναφορών και ότι, δεν πρόλαβε να αντιδράσει κατά την αρχική φάση της εκδήλωσης της “ελληνικής κρίσης”. Όμως, στη συνέχεια, η στάση της ήταν αποφασιστική και καθοριστική. Ο αρχικός στόχος του κ. Trichet και του συνόλου της διοίκησης της ΕΚΤ ήταν να διαβεβαιωθούν οι αγορές ότι η Ελλάδα δεν επρόκειτο να χρεοκοπήσει και να προκαλέσει -με τον τρόπο αυτόν- δυσεπίλυτα προβλήματα στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Και τη διαβεβαίωση αυτή την επαναλάμβανε με κάθε αφορμή. Όμως, αυτό που έκανε τη διαφορά, ήταν η άσκηση μίας συγκεκριμένης πολιτικής, η οποία μάλιστα ήταν -στις περισσότερες περιπτώσεις- ένα βήμα πιο μπροστά από τις αποφάσεις και την πολιτική που ασκούσαν το Συμβούλιο Κορυφής και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η πολιτική αυτή είχε δύο βασικούς άξονες: α) την παροχή ρευστότητας στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και β) την παρεμβατική πολιτική της ΕΚΤ στις αγορές ομολόγων. Η πολιτική παροχής ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης, ξεκίνησε από τις ημέρες της χρηματοοικονομικής κρίσης και κινήθηκε στα πλαίσια μίας διεθνούς προσπάθειας διάσωσης του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος. Όμως, στην περίπτωση της ευρωπαϊκής κρίσης, με τη διαβεβαίωση που η ΕΚΤ παρείχε στις αγορές, ότι θα συνεχίσει να τροφοδοτεί με ρευστότητα το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, παρά την υποβάθμιση των ομολόγων της χώρας στην κατηγορία “junk”, διέσωσε -στις 25 Μαρτίου 2010, σε μία στιγμή που η χώρα φαινόταν να βαδίζει προς τη χρεοκοπία- τη λειτουργία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, οι παρεμβάσεις της ΕΚΤ στις αγορές ομολόγων, μέσω μαζικών αγορών των ομολόγων των κρατών που βρίσκονταν στο “στόχαστρο” των διεθνών επενδυτών, αποτέλεσαν την κρίσιμη ενέργεια για τη διάσωση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας και τη μη επέκταση της κρίσης σε πολύ περισσότερα κράτη. Παράλληλα, όπως ίσως αποδειχθεί στο μέλλον, με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μία “ομαλή” αναδιάρθρωση τμήματος του ελληνικού χρέους κατά τα επόμενα χρόνια. Πολλές από τις αποφάσεις που έλαβε ο κ. Trichet κατά τη διάρκεια των προηγούμενων μηνών, στα πλαίσια των ενεργειών της ΕΚΤ για την αντιμετώπιση της “ευρωπαϊκής κρίσης”, ήταν είτε αντίθετες, είτε στα όρια των κανονισμών που διέπουν το Καταστατικό της λειτουργίας της. Και αυτό επισημάνθηκε πολλές φορές στα ΜΜΕ και υποθέτουμε και στα διάφορα Συμβούλια Κορυφής ή τις συνεδριάσεις του Ecofin που πραγματοποιήθηκαν κατά το διάστημα αυτό. Όμως, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας απέδειξε ότι όχι μόνον είναι ένας καλός τραπεζίτης, ο οποίος έχει αντίληψη των οικονομικών εξελίξεων, αλλά εκπροσωπώντας ουσιαστικά το μόνο ανεξάρτητο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απέδειξε ότι έχει και οξύτατη πολιτική αντίληψη και ότι δε διστάζει να λάβει “οριακές” και επικίνδυνες αποφάσεις, στις στιγμές που η ΕΚΤ έπρεπε να αναλάβει τα ηνία της δράσης μέσα σε ένα περιβάλλον απραξίας και αναποφασιστικότητας που προσδιοριζόταν από τα υπόλοιπα δυσκίνητα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκτιμούμε ότι, σε κάποια μελλοντική στιγμή και όταν η παρούσα κρίση θα έχει κάνει τον κύκλο της, η πολιτική και η οικονομική ιστορία, θα αναγνωρίσουν την αποφασιστική συμβολή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τον καταλυτικό ρόλο που είχε στις εξελίξεις αυτές ο κ. Trichet. Παράλληλα, αυτή η δράση της ΕΚΤ, θα συμβάλλει στην περαιτέρω αναβάθμιση του ρόλου της ως θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην ισχυροποίηση της ανεξαρτησίας της, ενώ παράλληλα θα αναβαθμιστεί σημαντικά το κύρος της στο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα. Καθώς βρισκόμαστε μόλις στα μέσα του έτους, ίσως είναι ακόμη νωρίς για να προχωρήσουμε σε χαρακτηρισμούς προσώπων που έπαιξαν κεφαλαιώδη ρόλο στις οικονομικές εξελίξεις κατά τη διάρκεια του έτους. Όμως, ήδη από τώρα και με βάση τις μέχρι σήμερα ενέργειές του, νομίζουμε ότι ο κ. Jean Claude Trichet, θέτει μία ισχυρή υποψηφιότητα για την αναγνώρισή του ως “ανθρώπου της χρονιάς”. Αν όχι για το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό και πολιτικό σύστημα, τουλάχιστον για την Ευρωπαϊκή Ένωση.