EuroCapital: Σε κρίση να βρισκόμαστε...

Σε κρίση να βρισκόμαστε...
================================================================================
- on 03/04/2017 10:30
 
Από τον Πάσχο Μανδραβέλη.   Η​​
περιοδολόγηση της σύγχρονης ελληνικής
ιστορίας είναι πολύ παραγωγική ασχολία
ιστορικών και πολιτικών επιστημόνων.
Ξεκίνησε με το μπεστ-σέλερ του κ. Στάθη Ν.
Καλύβα «Καταστροφές και θρίαμβοι. Οι 7
κύκλοι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας»
(εκδ. Παπαδόπουλος), συνεχίστηκε με το «Επτά
πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά
πτωχεύσεις, 1821-2016» του κ. Γιώργου Β. Δερτιλή
(εκδ. Πόλις) και το τελευταίο έργο που
εκδίδεται την επόμενη εβδομάδα είναι του
καθηγητή Συγκριτικής Πολιτικής Τάκη Παππά
«Σε τεντωμένο σκοινί. Εθνικές κρίσεις και
πολιτικοί ακροβατισμοί από τον Τρικούπη
έως στον Τσίπρα» (εκδ. Ικαρος). Οι
περιοδολογήσεις αυτές διαφέρουν μεταξύ
τους και γι’ αυτόν τον λόγο ρίχνουν φως
στην ελληνική ιστορία από διαφορετικές
γωνίες, επιτρέποντας στο ελληνικό κοινό να
κατανοήσει καλύτερα αυτό που σήμερα ζούμε.
Ο κ. Τάκης Παππάς είναι συγκρατημένα
απαισιόδοξος: «Η ανάκαμψη της ελληνικής
οικονομίας μοιάζει πρακτικά αδύνατη... Στα
χρόνια της επιδεινούμενης κρίσης που
ακολούθησαν, όμως, οι κυβερνήσεις έκαναν
ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να
νεκρώσουν την αγορά και τους μηχανισμούς
της. Σήμερα, σε ένα περιβάλλον που
χαρακτηρίζεται από την κατάρρευση της
εσωτερικής ζήτησης και την έλλειψη ξένων
επενδύσεων, δαιδαλώδη γραφειοκρατία και
θεσμική αστάθεια, υπερφορολόγηση και
αδήλωτη εργασία, οι περισσότερες
εμπορεύσιμες επιχειρήσεις είτε έκλεισαν
είτε μετακόμισαν στο εξωτερικό».
Ακολουθώντας όμως την περιοδολόγηση που
κάνει η Ιστορία, πρέπει να μας κάνει
συγκρατημένα αισιόδοξους. Οι πολλές
κρίσεις δείχνουν ότι η πορεία της χώρας
είναι σαν ημιτονοειδής καμπύλη: «εκεί που
πάει να σβήσει, να τη πετιέται από ξαρχής»,
που θα ’λεγε και ο ποιητής.
Το κοντάρι και το δίχτυ
Η Ιστορία όμως, κατά τον κ. Τάκη Παππά,
δείχνει κι άλλα πράγματα. Οπως γλαφυρά
αναφέρει: «Σήμερα, όπως ακριβώς σε όλες τις
παλαιότερες κρίσεις που συντάραξαν την
Ελλάδα, η χώρα μοιάζει να ακροβατεί σε
τεντωμένο σκοινί. Λέγοντας “χώρα” εννοώ
ολόκληρη την ελληνική κοινωνία, εσάς κι
εμένα – πολίτες με όρεξη για δουλειά και
θέληση για προκοπή, που η ζωή μας, χωρίς να
το επιλέξουμε, και χωρίς καλά καλά να
ξέρουμε από ακροβατισμούς, βρέθηκε να
ταλαντεύεται πάνω στο σκοινί, ενώ από κάτω
ανοίγεται απειλητικά η άβυσσος. Καθώς είναι
αναπόφευκτο πολλές φορές να πέφτουμε,
χρειαζόμαστε οπωσδήποτε ένα δίχτυ
ασφαλείας που θα ανακόπτει την ελεύθερη
πτώση και θα αποτελεί το εφαλτήριο για να
ξανανέβουμε στο σκοινί και να συνεχίσουμε
την πορεία μας. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε
επίσης, όπως όλοι οι σχοινοβάτες, κι ένα
κοντάρι ισορροπίας. Τι διαθέτουμε από αυτά
τα δύο; Το δίχτυ ασφαλείας μας δεν είναι
άλλο από τους θεσμούς της πολιτείας, όμως
δεν βρίσκεται πια σε πολύ καλή κατάσταση
και είναι απαραίτητο να επιδιορθωθεί. Κάτω
από αυτό, για καλή μας τύχη, υπάρχει ένα
δεύτερο προστατευτικό δίχτυ, εκείνο που μας
παρασχέθηκε με την ένταξή μας στην
Ευρωπαϊκή Ενωση, που παρά τις επιμέρους
ζημιές που έχει κι αυτό υποστεί, είναι ακόμη
ανθεκτικό και παρέχει μεγαλύτερη αίσθηση
ασφάλειας. Είναι αυτονόητο, λοιπόν, ότι με
κανέναν τρόπο δεν πρέπει να
διακινδυνεύσουμε την απώλειά του. Εκείνο
που πιο πολύ μας λείπει, πάντως, είναι το
κοντάρι του σχοινοβάτη που του επιτρέπει να
βαδίζει στο σκοινί με σχετική ισορροπία και
περισσότερη αυτοπεποίθηση μέχρι να πατήσει
ξανά σε σταθερό έδαφος. Αυτό το κοντάρι
είναι η κατάλληλη πολιτική ηγεσία, όπως την
περιγράψαμε και την αναλύσαμε στο βιβλίο.
Χωρίς αυτήν, όπως δείχνει ξεκάθαρα η
ιστορική μας εμπειρία, η πορεία πάνω στο
τεντωμένο σκοινί δεν μπορεί παρά να είναι
μια μάταιη και καταδικασμένη σε αποτυχία
άσκηση».
Ο κ. Παππάς περιοδολογεί... οικογενειακώς τη
σύγχρονη ιστορία με ένα σχεδόν λογοτέχνημα:
«Ο εκ πατρός παππούς μου γεννήθηκε το 1875, ο
πατέρας μου το 1913 κι εγώ το 1960. Αν μπορούσαμε
να πιαστούμε χέρι χέρι, θα καλύπταμε σχεδόν
ενάμιση αιώνα νεοελληνικής ιστορίας. Τι θα
κουβεντιάζαμε μεταξύ μας; (...) Αυτό το βιβλίο
είναι κάτι σαν το περιεχόμενο της
φαντασιακής κουβέντας που θα είχα με τους
κοντινούς προγόνους μου... Το βιβλίο
καλύπτει 124 χρόνια σύγχρονης ελληνικής
ιστορίας (1893-2016), από τα οποία τα 56
αποτελούνται από περιόδους μακρόχρονων
συμπαγών εθνικών κρίσεων και μόνο τα
υπόλοιπα 68 (...) μπορούν να θεωρηθούν (...)
χρόνια σχετικής πολιτικής ομαλότητας,
οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής
προόδου. Κανείς μας δεν θα μπορούσε να είχε
αποφύγει τέτοια “πέτρινα χρόνια”.
Φαίνεται, αντίθετα, πως οι περισσότεροι
ενήλικοι σ’ αυτή την χώρα έχουν βιώσει
τουλάχιστον δύο μεγάλες κρίσεις...».
Εξι βήματα
Σύμφωνα με το βιβλίο, ο μηχανισμός των
κρίσεων και ανατάξεων της χώρας γίνεται με
έξι βήματα:
1. Οι μεγάλες και μακροχρόνιες σπείρες
κρίσης που περιοδικά έρχονται να ανακόψουν
την πορεία του τόπου προς την πολιτική
σταθερότητα και την κοινωνική και
οικονομική ανάπτυξη οφείλονται, χωρίς
εξαίρεση, στην απονομιμοποίηση της
αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
2. Η απονομιμοποίηση επέρχεται όταν
συμπέσουν τρεις ειδικότεροι παράγοντες
που, ακριβώς επειδή βρίσκονται σε
αλληλεξάρτηση, διαθέτουν ισχυρή
τοξικότητα: α) ακατάλληλη πολιτική ηγεσία,
β) σαθρό θεσμικό κοινοβουλευτικό πλαίσιο
και γ) ασθενική ή ανασφαλής μεσαία
κοινωνική τάξη εξαρτημένη από προσοδοθηρία
έναντι του κράτους.
3. Αφού η χώρα εισέλθει σε σπείρα κρίσης, οι
τρεις παραπάνω παράγοντες δημιουργούν
συνεχόμενες αρνητικές αλληλεπιδράσεις
(στην κυριολεξία, «φαύλους κύκλους»), από
τους οποίους η απόδραση γίνεται σχεδόν
αδύνατη. Αυτό εξηγεί και τη μεγάλη χρονική
διάρκεια των κρίσεων.
4. Η έξοδος από σπειροειδή κρίση απαιτεί την
αναστροφή των τριών παραγόντων μέσα από τη
δημιουργία ενός «ενάρετου κύκλου» που
κάνει εφικτή την επιστροφή σε καθεστώς νέας
νομιμοποίησης. Ωστόσο, οι αφορμές που
θέτουν σε κίνηση τέτοιες διαδικασίες είναι
επικίνδυνες, και ενίοτε καταστροφικές.
5. Στην απαρχή της διαδικασίας άρσης της
κρίσης και επιστροφής στην πολιτική
ομαλότητα βρίσκεται πάντοτε ένας πολιτικός
ηγέτης που διαθέτει όραμα για το μέλλον,
σχέδιο για την πραγματοποίησή του και έναν
επιτελικό πυρήνα ικανών συνεργατών που να
εξασφαλίζει την πολιτική επιτυχία.
6. Ο νέος ηγέτης ακολουθεί ένα πολιτικό
υπόδειγμα δράσης που περιλαμβάνει
τουλάχιστον τρία στοιχεία: α) την πειστική
προβολή των πλεονεκτημάτων του σχεδίου του
για τις μεσαίες κοινωνικές τάξεις, β) τη
δημιουργία νέου κομματικού φορέα και γ) την
εκ νέου συνταγματική θέσπιση του πολιτικού
κοινοβουλευτικού συστήματος.
Μπορεί να διαφωνήσει κάποιος με την
περιοδολόγηση που κάνει ο κ. Παππάς ή ακόμη
και με τον ρόλο που δίνει στις
προσωπικότητες για την αλλαγή στην
κοινωνία. Το βιβλίο όμως είναι καλογραμμένο
με πολλά ιστορικά στοιχεία και κυρίως έχει
μια θεωρία για το πώς μια χώρα μπαίνει και
πώς βγαίνει από την κρίση.
Πηγή: kathimerini.gr
22