2020 - 2021: Το “πάρτι” της χρηματιστηριακής αγοράς!

Η λογική και φυσιολογική  αλληλουχία προσδιορίζει την πορεία και την  εξέλιξη κάθε ζώντος οργανισμού ή πράγματος. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι συνάρτηση αυτών που είχαν συμβεί χθες και θα προσδιορίσει τί θα συμβεί αύριο. Ουδέν ανεξήγητο υπάρχει, ουδέν έρχεται ως “κεραυνός εν αιθρία” και όλα μπορούν να εξηγηθούν μέσα από τη λογική παρατήρηση και την ανάλυση. Ακόμη περισσότερο, με βάση τις παρατηρήσεις του παρελθόντος, μπορούμε να εκτιμήσουμε τις μελλοντικές εξελίξεις, με υψηλό βαθμό ασφάλειας.

Αυτή ήταν η λογική στην οποία στηρίχθηκε το βασικό θέμα του πρώτου τεύχους του ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ στη δεύτερη φάση της ζωής του -και πρακτικά η επανέκδοσή του μετά από μία μακρά περίοδο απουσίας.

Ήδη, από το τεύχος Νο 199 (εδώ), προσπαθήσαμε να αναλύσουμε το γιατί, οι πολιτικές και οι οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα, ουσιαστικά δημιουργούσαν μία νέα ιστορική περίοδο και ένα νέο ιστορικό πλαίσιο για τη χώρα, ήδη από τα μέσα του 2016. Παράλληλα, προσπαθήσαμε να εξηγήσουμε γιατί, από εκείνη την περίοδο, η πορεία της χρηματιστηριακής αγοράς αντιστράφηκε και ξεκίνησε, με αργούς ρυθμούς, μία φάση ανάκαμψης, η οποία ουσιαστικά εισήγαγε το Χρηματιστήριο της Αθήνας σε μία νέα ιστορική περίοδο. Από τότε, σε κάθε τεύχος, υποστηρίζουμε τη θέση αυτή με κάθε λογής στατιστικό και ιστορικά στοιχεία. Σήμερα, όλοι ομιλούν και πανηγυρίζουν για την ανάκαμψη της αγοράς.

H επιτυχία των θέσεών μας συνιστά μία νίκη της λογικής. Της λογικής που βασίζεται στην ιστορική έρευνα και την προσεκτική παρακολούθηση των εξελίξεων. Και στη γραμμή αυτή θα συνεχίσουμε.

Σε ποιά φάση βρισκόμαστε σήμερα;

Σήμερα βρισκόμαστε στη φάση όπου η οικονομία έχει ξεφύγει από τη στασιμότητα και έχει πλέον εισέλθει σε τροχιά ανάκαμψης. Είναι η φάση κατά την οποία αρχίζουν να εμφανίζονται οι μεγάλες μεταβολές σε σχέση με το παρελθόν. Σε επίπεδο επιχειρήσεων, είναι η φάση όπου επενεργούν πολλαπλασιαστικά οι πρακτικές περιστολής δαπανών και εξοικονόμησης πόρων που είχαν εφαρμοστεί κατά τα χρόνια της ύφεσης και της αύξησης της χρήσης του παραγωγικού δυναμικού που είχε παραμείνει αργό ή υποχρησιμοποιούμενο . Έτσι, παρατηρείται το φαινόμενο της σημαντικά μεγαλύτερης επίδρασης στην κερδοφορία, από μία μικρότερη αύξηση των πωλήσεων. Το φαινόμενο αυτό παρατηρήθηκε στους ισολογισμούς του 2018, αλλά και στα τρίμηνα του 2019, όπου με μικρή αύξηση των πωλήσεων παρατηρείται εντυπωσιακά μεγάλη αύξηση των κερδών (δείτε στις σελίδες 26-27).

Στη φάση αυτή, η ανάκαμψη και το οριστικό ξεπέρασμα της ύφεσης γίνεται ορατό απ’ όλους. Αυτό συμβαίνει σήμερα με την ελληνική οικονομία και το ελληνικό Χρηματιστήριο, καθώς οι επενδυτικοί οίκοι αναβαθμίζουν το αξιόχρεο της οικονομίας, τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων υποχωρούν και οι επενδυτικοί οίκοι “ανακαλύπτουν” μετά από χρόνια το ξεχασμένο ελληνικό Χρηματιστήριο.

 

Οι παράγοντες που θα επιδράσουν στο μέλλον

Η χρηματιστηριακή αγορά ενός κράτους σημειώνει άνοδο όταν: α) η οικονομία του κράτους βρίσκεται σε θετική τροχιά και οι επιχειρήσεις του πετυχαίνουν κέρδη και β) όταν το διεθνές περιβάλλον είναι ομαλό. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, από καιρού σε καιρό διάφοροι παράγοντες, σε κάποιο χρονικό σημείο, συγκλίνουν. Σε εκείνο το χρονικό σημείο, η χρηματιστηριακή αγορά διανύει μία φάση “έξαρσης” στην οποία οι τιμές κορυφώνονται.

Η άνοδος της ελληνικής οικονομίας -φυσιολογικά- θα είναι ο κυριότερος παράγοντας που θα μεταβάλλει το επενδυτικό κλίμα και τις επενδυτικές προσδοκίες. Ήδη, από 2017 (άνοδος ΑΕΠ: 2,1%), η ελληνική οικονομία εισήλθε σε ανοδική τροχιά, η οποία, για διάφορους λόγους, δεν είχε έντονη δυναμική, αλλά σταδιακά  δείχνει να  επιταχύνεται -κατά τα φαινόμενα, η ανάκαμψη θα είναι τύπου “U” και όχι “V”, περίπτωση που είναι πιο συνηθισμένη σε υφέσεις και κρίσεις μικρής διάρκειας.

Κατά το 2019, η ανάπτυξη της οικονομίας θα φθάσει στο 2,0%. Για το 2020 προβλέπεται ανάπτυξη που θα κυμανθεί μεταξύ 2,4% έως 2,6%, ενδεχομένως και υψηλότερη, αναλόγως των περιστάσεων και των συνθηκών. Για το 2021, τουλάχιστον μέχρι τώρα, προβλέπεται ανάπτυξη μεταξύ 2,0% και 2,2%. Για μετά το 2021, οι προβλέψεις -εκ των πραγμάτων- δε μπορούν να είναι αντικειμενικές.

Η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος

Η ομαλοποίηση στη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, έχει τεράστια σημασία, όχι μόνον για την κερδοφορία των τραπεζών, αλλά και για τις επιχειρήσεις και το σύνολο της οικονομίας, ενώ το ζήτημα της μείωσης των “κόκκινων δανείων” αποτελεί μία από τις βασικές προϋποθέσεις που θέτουν οι οίκοι αξιολόγησης για την αναβάθμιση της χώρας. Λεπτομέρειες στο πώς η κατάσταση στις τράπεζες επιδρά στα κέρδη τους και στην οικονομία, δείτε στη σελίδα 25. Η έναρξη της λειτουργίας του μηχανισμού “Ηρακλής”, θα μειώσει τον όγκο των ΜΕΔ κατά 31 περίπου δισεκατομμύρια, όμως δεν επιλύει το πρόβλημα, αφού αυτά -συνυπολογίζοντας και αυτά που εξακολουθούν να προστίθενται- θα εξακολουθούν να φθάνουν στο 30% του συνόλου των χορηγήσεων, στις αρχές του 2020. Όμως, θα έχει γίνει ένα τεράστιο βήμα, θα έχουν προκληθεί θετικές εντυπώσεις και θα έχουν απελευθερωθεί σημαντικοί πόροι.

Βεβαίως, πριν από το καλοκαίρι του 2020, θα ανακύψει η αναγκαιότητα των αυξήσεων του μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών, κάτι είναι προβληματικό γι’ αυτή τη φάση της χρηματιστηριακής αγοράς, όμως, από την άλλη πλευρά, οι αυξήσεις αυτές θα έχουν -ή θα τους προσδωθεί- αναπτυξιακό και όχι εξυγιαντικό χαρακτήρα, όπως είχαν οι τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις της περιόδου της κρίσης.

Θα πρέπει πάντα να έχουμε υπ’ όψη μας ότι, το ελληνικό Χρηματιστήριο είναι “τραπεζοκεντρικό” και η καλή πορεία των τραπεζών αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη δική του καλή επίδοση.

Η βελτίωση των κερδών των επιχειρήσεων

Η βελτίωση της πορείας της οικονομίας έχει ως παρεπόμενο τη βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών, των επενδύσεων και την αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Αυτό με τη σειρά του ωθεί τις τιμές των μετοχών των εταιριών -και του Γενικού Δείκτη- ανοδικά. Ήδη, η αύξηση των κερδών κατά τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε έντονη. Για  το 2019, η αύξηση των κερδών των εισηγμένων εταιριών αναμένεται να ξεπεράσει το 50% (ήδη καταγράφηκε άνοδος των κερδών κατά 98,8% κατά το α’ εξάμηνο και 83,2% κατά το 9μηνο). Οι επιδόσεις αυτές είναι εντυπωσιακές. Αναμένεται υποχώρηση των ρυθμών αυτών κατά τα έτη 2020 και 2021 . Όμως, η λογική και η επιχειρηματική ιστορία αναφέρουν ότι, οι επιχειρηματικοί κύκλοι, όταν ξεκινούν, συνεχίζουν και εκδηλώνονται σε μία ευρεία χρονική περίοδο αρκετών ετών.

Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθεί και η μεγαλύτερη έμφαση που δίνει η παρούσα κυβέρνηση στους τομείς της βελτίωσης της επιχειρηματικότητας και της αύξησης των επενδύσεων, στοιχεία τα οποία θα βελτιώσουν τα ποιοτικά και ποσοτικά μεγέθη του παρόντος επιχειρηματικού κύκλου και θα διευρύνει τη διάρκειά του.

Η αναβάθμιση από τους οίκους αξιολόγησης

Μπορεί, σήμερα, οι αγορές να αξιολογούν την Ελλάδα υψηλότερα απ’ ότι οι οίκοι αξιολόγησης (εδώ), όμως είναι η αξιολόγηση των οίκων που μετράει. Όπως αναφέραμε σε ένα -προ 10ετίας- άρθρο μας, με τίτλο “Οι συνέπειες και τα κόστη σε περίπτωση χρεοκοπίας Κράτους” (εδώ), “οι οίκοι αξιολόγησης συνήθως βαθμολογούν τη χώρα που έχει χρεοκοπήσει με μία έως δύο βαθμίδες χαμηλότερα απ' ότι θα τη βαθμολογούσαν υπό κανονικές συνθήκες”. Με βάση τις εκτιμήσεις των αναλυτών, αλλά και τις ανακοινώσεις των ιδίων των οίκων, η Ελλάδα -εκτός απροόπτου- θα επανέλθει στο επίπεδο της επενδυτικής βαθμίδας, στα μέσα του 2021. Το χρονικό αυτό σημείο είναι σημαντικό αφού, γύρω από το σημείο αυτό, όπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, θα αυξηθεί η παρουσία ξένων επενδυτικών κεφαλαίων στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά. Η αύξηση των κεφαλαίων στην αγορά είναι εκ των “ων ουκ άνευ” όρων για οποιαδήποτε αξιόλογη άνοδο της χρηματιστηριακής αγοράς.

Η κοινωνία θετική στην επιχειρηματικότητα

Κουρασμένη από μία πολυετή και βαθιά κρίση, η ελληνική κοινωνία σήμερα αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη θετική διάθεση τις έννοιες της επιχειρηματικότητας, του μικρότερου κράτους και της οικονομικής ελευθερίας. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που θα επιδράσει στη νομοθεσία και στην αύξηση των επενδύσεων.

Ο “παράγοντας του 2021”

Κατά μία ευτυχή συγκυρία, η Ελλάδα θα γιορτάσει τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση -ορθώς, όπως συνηθίζουν να κάνουν τα κράτη σε τέτοιες περιπτώσεις. Η ελληνική Κυβέρνηση προετοιμάζει σειρά εκδηλώσεων, στο εσωτερικό και κυρίως στο εξωτερικό, που ως σκοπό θα έχουν να προβάλλουν τη χώρα, την ιστορία της και τη σημερινή θέση της. Θα πρόκειται για μία μοναδική ευκαιρία προβολής, η οποία -θα επιχειρηθεί- να επιδράσει και στην οικονομία μέσω της προσέλκυσης επενδύσεων. Δε θα έχει την εμβέλεια της περίπτωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά θα είναι κάτι σημαντικό.

Υπό κανονικές συνθήκες και “εκτός απροόπτου”, οι παραπάνω παράγοντες θα συμβάλλουν, όχι απλά στην άνοδο της χρηματιστηριακής αγοράς, αλλά στη δημιουργία αυτής της -αρκετά σπάνιας- αισιόδοξης συγκυρίας και “σύγκλισης”, ώστε να υπάρξει μία σημαντική άνοδος της χρηματιστηριακής αγοράς, η οποία θα ξαναβάλει το Χρηματιστήριο της Αθήνας, στην τροχιά των “κανονικών” αγορών, που άφησε το παρελθόν πίσω του. Για όσους θυμούνται τα παλαιότερα -ή για όσους ασχολούνται με τη χρηματιστηριακή ιστορία- θα τολμήσουμε να φανταστούμε το 2021, κάτι σαν το “1987” του ελληνικού Χρηματιστηρίου, όταν αυτό, μετά από μία μακρά περίοδο πτώσης και απαξίωσης. Δε γνωρίζουμε εάν τελικά η ιστορία επαναλαμβάνεται, όμως βλέπουμε -και το έχουμε αποδείξει σε αρκετές περιπτώσεις (δείτε τεύχος 199)- ότι, οι συνθήκες εκείνης της περιόδου, έχει πολλές ομοιότητες με τις συνθήκες της παρούσας. Και η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν αλλάζει ποτέ.

Στην παραπάνω παράγραφο, χρησιμοποιήσαμε την έκφραση “εκτός απροόπτου”. Η έκφραση αυτή πρέπει πάντα να χρησιμοποιείται στις χρηματιστηριακές αναλύσεις. Δυστυχώς, λόγω των ειδικών συνθηκών της χώρας μας και των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων, για κάμποσο διάστημα, θα πρέπει να χρησιμοποιείται συχνότερα, αφού το “απρόοπτο”, θα μπορούσε εύκολα να συμβεί.

Τα συνήθη “απρόοπτα” σε μία οικονομία και σε μία κεφαλαιαγορά είναι ο κίνδυνος που μπορεί να προέλθει από μία αρνητική εξέλιξη στη διεθνή οικονομία και στις διεθνής αγορές. Στην Ελλάδα, ένας συχνός “κίνδυνος απροόπτου”, είναι και ο “πολιτικός” κίνδυνος, όχι τόσο λόγω συχνών κυβερνητικών μεταβολών, αλλά λόγω σοβαρών μεταβολών στην ασκούμενη πολιτική στον οικονομικό τομέα, μετά από κάθε κυβερνητική αλλαγή. Επίσης, στους τελευταίους μήνες, με αποκορύφωμα τις δύο τελευταίες εβδομάδες, στον συνήθη “γεωπολιτικό” κίνδυνο προστέθηκε η επιβάρυνση του συμφώνου μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, κάτι που προκαλεί προβλήματα και που ενδεχομένως επιταχύνει κάποιες εξελίξεις για -ελπίζουμε ειρηνική- διευθέτηση των διαφορών, εξελίξεις που ενδεχομένως να προκαλέσουν κάποιες επιπλοκές στην αναπτυξιακή πορεία στην οποία έχει ήδη εισέλθει η χώρα. Κατά τα φαινόμενα, η έκφραση “εκτός απροόπτου” θα μπει πιο έντονα στην καθημερινότητά μας. Όμως, η λογική λέει ότι, πολύ δύσκολα κάποιο “απρόοπτο” θα προκαλούσε μία σοβαρή ανατροπή της πορείας στην οποία έχουν ήδη εισέλθει η χώρα, η οικονομία της  και το Χρηματιστήριό της.

 

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ) 
Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)