Να το εξετάσουμε αντίστροφα: Για ποιούς λόγους θα μπορούσε, σήμερα, να υποχωρήσει η αγορά;

Συνδρομητές του περιοδικού -και πλέον, φίλοι- είχαν την καλοσύνη να με καλέσουν, τις μέρες των γιορτών, σε δείπνο. Στην παρέα συμμετείχε και ένας παλιός επενδυτής του Χρηματιστηρίου, της γενιάς του 1999. Είχε πάθει μεγάλες ζημιές τότε. Η συζήτηση, όπως ήταν φυσιολογικό, περιστράφηκε γύρω από το Χρηματιστήριο και ο “επενδυτής του ‘99” -ο οποίος, ούτε τότε, αλλά ούτε και αργότερα ασχολήθηκε ποτέ σοβαρά με το Χρηματιστήριο- προσπαθούσε επίμονα να με πείσει πως, και η παρούσα άνοδος είναι ένα παιχνίδι που το έστησαν και το κατευθύνουν τα λαμόγια, για να πάρουν και πάλι τα λεφτά του κόσμου. Και ότι, η όποια “ψευτο-άνοδος” τελείωσε και, όπου να’ ναι, το Χρηματιστήριο θα πέσει και πάλι.

Η κουβέντα το ‘φερε να τον ρωτήσω “μα, γιατί θα πέσει το Χρηματιστήριο;” και τον παρακάλεσα, πριν μου απαντήσει, να το σκεφτεί και να εκθέσει σοβαρούς λόγους και επιχειρήματα και όχι ξεπερασμένα συνθήματα. Ουδεμία απάντηση πήρα. Ίσως επειδή, μετά από μία μακρά σιωπή, η κουβέντα γύρισε και τελειώσαμε τη βραδιά μας συζητώντας για τις δυνατότητες της Ελλάδας να αναπτύξει χειμερινό τουρισμό.

Όμως, μου άρεσε σαν ερώτημα. Γυρνώντας στο σπίτι, το έθεσα στον εαυτό μου. Και από τότε προσπαθώ να βρω απαντήσεις.

Είναι ψηλά σήμερα η αγορά; Σε επίπεδο Γενικού Δείκτη, είναι ψηλότερα από πέρυσι, αλλά είναι ακριβώς στο ίδιο σημείο που ήταν  στις αρχές του 2018 και 35% κάτω από την άνοιξη του 2014, περίοδος κατά την οποία βρισκόμασταν στην “καρδιά” της κρίσης με τους οικονομικούς δείκτες να συνεχίζουν μία πολυετή πορεία υποχώρησης. Άρα, η αγορά μάλλον δεν είναι ψηλά σήμερα.

Μία αγορά υποχωρεί συνήθως όταν η οικονομία της χώρας μπαίνει σε καθοδική τροχιά και οι οικονομικοί δείκτες υποχωρούν. Όμως, παρά τα χίλια μύρια προβλήματά της, η ελληνική οικονομία διανύει σήμερα μία πτωτική τροχιά; Όχι.

Μια αγορά υποχωρεί όταν το ψυχολογικό κλίμα είναι επιδεινούμενο και οι προσδοκίες είναι αρνητικές. Όμως, υποχωρεί σήμερα το ψυχολογικό κλίμα στην κοινωνία; Είναι σήμερα οι προσδοκίες χειρότερες απ’ ότι ήταν πριν από ένα ή πριν από δύο χρόνια; Όχι.

Μια αγορά υποχωρεί ότι η κερδοφορία των εισηγμένων επιχειρήσεων μπαίνει -ή βρίσκεται- σε πτωτική τροχιά. Είναι σήμερα τα επιχειρηματικά κέρδη σε πτωτική τροχιά; Σίγουρα όχι.

Θα μπορούσα να θέσω πολλά ακόμη ερωτήματα που συσχετίζονται με λόγους για τους οποίους θα μπορούσε να υποχωρήσει η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά. Σε όλα όμως, η  απάντηση είναι αρνητική.

Το πρώτο μεγάλο πρόβλημα στα προηγούμενα χρόνια ήταν η σταθεροποίηση της οικονομίας. Το δεύτερο, ακόμη πιο μεγάλο και δύσκολο, ήταν η έναρξη της ανάκαμψης. Και σήμερα, η οικονομία έχει πάρει μία αναπτυξιακή ορμή. Η ορμή αυτή δε μπορεί να ανακοπεί. Όσο και να ψάξω, δε μπορώ να βρω λόγους που, στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, υπό τις συγκεκριμένες σημερινές συνθήκες, θα μπορούσε να υποχωρήσει η χρηματιστηριακή αγορά. Κάποιος θα μπορούσε να αναφέρει ότι υπάρχουν γεωπολιτικοί κίνδυνοι. Ναι, αυτός είναι ένας παράγοντας, αλλά είναι παράγοντας “εξωτερικός και μη συνηθισμένος”. Όμως, στην οικονομία η επιχειρηματολογία γίνεται πάντα με την προϋπόθεση του “ceteris paribus”, ότι δηλαδή, όλοι οι άλλοι παράγοντες παραμένουν σταθεροί.

Είμαι βέβαιος ότι, στο μέλλον, όπως έχει συμβεί τόσες και τόσες φορές, όταν θα κοιτάμε πίσω στο χρόνο, θα σκεφτόμαστε την παρούσα φάση και όλα όσα συνέβησαν -μεταξύ αυτών και η άνοδος της χρηματιστηριακής αγοράς- θα μας φαίνονται τόσο φυσιολογικά που θα αναρωτιόμαστε, γιατί στο καλό δε τα βλέπαμε τότε…

Γιάννης Σιάτρας

Επιστροφή στα περιεχόμενα
Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη (εδώ) 
Δείτε την ύλη των παλαιότερων τευχών (εδώ)