Επισημάνσεις

Σε άρθρο που είχαμε δημοσιεύσει στις αρχές Ιανουαρίου, εξετάζαμε τη συμπεριφορά της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς κατά τη διάρκεια παλαιότερων -σοβαρών- ελληνοτουρκικών κρίσεων (δείτε εδώ). Από την εξέταση αυτή προέκυπτε ότι, παρά τη σοβαρότητα μερικών από τις κρίσεις, η χρηματιστηριακή αγορά αντιδρούσε πάντα με ψυχραιμία, χωρίς αυτές να προκαλούν μόνιμες “πληγές” στην εξέλιξή της.
Το ίδιο διαπιστώνουμε και στην τρέχουσα κρίση. Η αγορά αντέδρασε ψύχραιμα. Η πτώση της Δευτέρας 10/8/2020, ήταν μικρού μεγέθους (-2,42%), διατηρήθηκε το προηγούμενο “χαμηλό” των 615 μονάδων και η αξία των συναλλαγών υπήρξε μέτρια έως χαμηλή (41,5 εκατομμύρια ευρώ). Την επόμενη μέρα (11/8/2020), η αγορά αντέδρασε ικανοποιητικά ανοδικά (+1,47% με συναλλαγές 26,2 ευρώ), παρά τις διαρκείς συσκέψεις στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Αν η τρέχουσα κρίση ξεπεραστεί χωρίς κάποιο σοβαρό επεισόδιο, το περιστατικό θα ξεχαστεί και η αγορά θα επανέλθει στην “κανονικότητα” των καθημερινών ανησυχιών για την πανδημία, την οικονομία και τις τράπεζες.

***

Βεβαίως, εκτός από την περίπτωση που συμβεί κάποια -”τυχαία” ή όχι- όξυνση της κατάστασης, θα πρέπει να αναμένουμε ότι, η παρούσα κρίση και η αντιπαράθεση των στόλων, θα διατηρηθεί για αρκετό διάστημα. Πολλοί ισχυρίζονται ότι θα συνεχιστεί μέχρι τις αμερικανικές εκλογές (3 Νοεμβρίου). Και ότι, στην περίπτωση που επανεκλεγεί ο κ. Τραμπ, η συμπεριφορά της Τουρκίας θα εκτραχυνθεί, ενώ στην περίπτωση που εκλεγεί ο κ. Μπάιντεν, ο τούρκος πρόεδρος ίσως επιλέξει να επιταχύνει τις εξελίξεις που θα οδηγήσουν σε -αναγκαστικές- διαπραγματεύσεις, αφού, σύμφωνα με το αμερικανικό Σύνταγμα, η εξουσία μεταβιβάζεται στον επόμενο πρόεδρο, στις 20 Ιανουαρίου 2021.

***

Καθώς ο “κόμπος” έχει φτάσει στο χτένι, η διαπραγμάτευση για την επίλυση των διαφορών με την Τουρκία, ή η παραπομπή τους σε ένα διεθνές όργανο (όπως το διεθνές δικαστήριο της Χάγης) δείχνει να είναι μονόδρομος. Δεν υπάρχει άλλη λύση και δε μπορεί αυτή η κατάσταση να διαιωνίζεται. Σε μία τέτοια εξέλιξη, δε μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια ή με βεβαιότητα ποιά θα είναι η ετυμηγορία. Είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει πολιτικές εξελίξεις και στις δύο χώρες.

***

Όμως -και αυτό μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα- είναι επίσης βέβαιο ότι, όταν αυτή η μακροχρόνια περιπέτεια της χώρας, τείνει να ξεπεραστεί, η χρηματιστηριακή αγορά θα αντιδράσει ανοδικά. Όποια και αν είναι η ετυμηγορία. Επειδή, η χώρα θα μπορέσει να επικεντρωθεί στα της ανάπτυξης της οικονομίας της και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών της. Ουδείς πιστεύει ότι, τουλάχιστον μεσοχρόνια, θα υπάρξει διαφορά στις αμυντικές δαπάνες (απεναντίας, θα πρέπει να αναμένουμε αύξηση στα αμέσως επόμενα χρόνια -το ίδιο είχε συμβεί και στα χρόνια που ακολούθησαν την εισβολή στην Κύπρο), όμως, το “μέρισμα της ειρήνης”, σε κάθε περίπτωση θα είναι σημαντικό.

***

***

Εάν επιχειρηθεί να λυθεί η διαφορά μέσω απ’ ευθείας διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, τότε, επειδή η Ελλάδα δε θα βγει απολύτως κερδισμένη μέσα από μία τέτοια διαδικασία, θα πρέπει να αναμένεται μία αρκετά σοβαρή πολιτική κρίση, η οποία θα μπορούσε να ανατρέψει πλήρως το πολιτικό σκηνικό.

***

“Ακόμη και μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι δεν βρήκαν τρόπο να αντιμετωπίσουν σωστά τον ταραχοποιό από την Άγκυρα. Οι στενοί οικονομικοί δεσμοί με την Τουρκία θα τους παρείχαν μέσα για να σταματήσουν τον Ερντογάν. Στην ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση και η γερμανική κυβέρνηση θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στην Τουρκία μέσω οικονομικών κυρώσεων. Αντ 'αυτού, παρακολουθούν τις εξελίξεις με ένα μείγμα αδυναμίας και νευρικότητας, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος ενισχύει την επιρροή του - και συνεχίζει να αποσταθεροποιεί την περιοχή”. Ενδιαφέρουσα άποψη από το γερμανικό “Der Spiegel” (εδώ)

***

Με βάση τη συμπεριφορά του στο παρελθόν, εκτιμάται ότι ο Tζο Μπάιντεν, ως Πρόεδρος των ΗΠΑ, θα είναι πιο φιλικός στις θέσεις της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ εκτιμάται ότι θα είναι υποστηρικτικός προς τους Κούρδους της Συρίας. Παράλληλα, εκτιμάται ότι θα επαναφέρει το ζήτημα της αγοράς των S-400 από την Τουρκία και θα επιμείνει στην εφαρμογή του αμερικανικού νόμου και στην άσκηση των κυρώσεων που έχει αποφασίσει το αμερικανικό Κονγκρέσο σε βάρος της Τουρκίας. (Απόσπασμα από ενδιαφέρον άρθρο του ahvalnews.com, με τίτλο: “How a President Biden could remake U.S.-Turkey ties“ (εδώ)

***

Όταν αποφασίζεις να ανοίξεις τη χώρα στον τουρισμό, γνωρίζεις ότι παίρνεις ένα μεγάλο ρίσκο. Και ορθά το παίρνεις. Φροντίζεις όμως να πάρεις τα μέτρα σου, πριν φθάσουν οι τουρίστες. Παράλληλα, φροντίζεις να τηρούνται οι νόμοι και οι οδηγίες που, ως κράτος, έχεις εκδώσει. Στη μέση των διακοπών, όταν οι τουρίστες βρίσκονται σε ένα νησί ή σε άλλον προορισμό, δε μπορείς να εκδίδεις περιοριστικές αποφάσεις. Ο τουρίστας δεν έρχεται στη χώρα μας για να μείνει κλεισμένος στο δωμάτιό του. Η περίπτωση του Πόρου και των άλλων περιοχών όπου επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα, είναι ένα παράδειγμα κακής προετοιμασίας, κακής εφαρμογής των νόμων και αποτυχημένης τουριστικής πολιτικής. Αν τέτοια περιοριστικά μέτρα επεκταθούν περαιτέρω, θα αποδειχθεί ότι θα ήταν καλύτερα να μην είχε ανοίξει ο τομέας τουρισμού, αφού η ζημιά που γίνεται στους επαγγελματίες και στη φήμη της χώρας είναι ανυπολόγιστη.

***

Με βάση την εξέλιξη των κρουσμάτων σε παγκόσμιο επίπεδο, τις όσες γνώσεις έχουμε αποκτήσει αυτό το καιρό διαβάζοντας (όλοι διαβάσαμε πάρα πολλά) και λίγη κοινή λογική, εκτιμούμε ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει και δε μπορεί πλέον να μαζευτεί. Η πανδημία θα κάνει τον κύκλο της, “χτυπώντας” τους πιο ασθενείς, τους πιο απρόσεκτους και τους πιο άτυχους. Η εκτίμηση αυτή δε σημαίνει ότι θα πρέπει να χαλαρώσουμε και να αδιαφορήσουμε, αλλά αντίθετα, να γίνουμε πιο προσεκτικοί, να ενισχύσουμε την άμυνα του οργανισμού (το εμβόλιο κατά της γρίπης ίσως βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ βεβαίως υπάρχουν και άλλα μέτρα που μπορούμε να πάρουμε) και να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας, ώστε να παραμείνουμε από τη “σωστή” πλευρά της εξίσωσης και να μη γίνουμε τμήμα της (μακάβριας) στατιστικής.

Όσο για τις καθημερινές ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ, θα ήμουν αφελής αν πίστευα ότι δε “μαγειρεύονται”, αφού αν η αλήθεια είναι διαφορετική, η Κυβέρνηση θα πρέπει να λάβει αυτοκτονικές αποφάσεις -και καμία κυβέρνηση δε θέλει να αυτοκτονεί.

***

Η τακτική της ανακοίνωσης σχεδόν  μηδενικών  κρουσμάτων σε συνδυασμό με την ανοιχτή πρόσκληση εκατομμυρίων τουριστών στη χώρα μας με θέλγητρο την απουσία κρουσμάτων, έδωσε στον γενικό πληθυσμό και ιδιαίτερα στους νέους το λάθος μήνυμα επιστροφής στην κανονικότητα, με φυσική συνέπεια τη χαλάρωση της τήρησης των μέτρων ατομικής προστασίας! Στο στόμα όλων υπήρχε το απλό επιχείρημα, “δεν χρειάζεται πλέον να τηρώ τα μέτρα, αφού είναι ως και απίθανο  να έρθω σε επαφή με τα ελάχιστα κρούσματα που επισήμως ανακοινώνει η ελληνική κυβέρνηση στα 10 εκατομμύρια πληθυσμού”! Απόσπασμα από ένα ενδιαφέρον και τεκμηριωμένο άρθρο του κ. Θανάση Παπαγεωργίου στο tvxs.gr. (εδώ).

***

Τι θα συμβεί του χρόνου στον ελληνικό τουρισμό εφόσον το 2ο κύμα πανδημίας είναι ισχυρότερο από το πρώτο και το εμβόλιο δεν είναι διαθέσιμο πριν από την άνοιξη του 2021; Τι θα γίνει αν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις ότι δεν έχουμε δει παρά την κορυφή του παγόβουνου της οικονομικής κρίσης; Στα παραπάνω ερωτήματα, απαντήσεις δεν υπάρχουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο τουρισμός θα πρέπει να προσαρμοστεί σε μια νέα κατάσταση. Το 2021, σε τουριστικούς όρους απέχει μόλις 4- 4,5 μήνες. Τότε, στα τέλη Δεκεμβρίου, ξεκινούν οι συμφωνίες της τουριστικής βιομηχανίας με τους tour operators για την επόμενη σεζόν. Τότε κλείνονται οι συμφωνίες και τα πρώτα πακέτα. (εδώ)

***

Στις ΗΠΑ, τα εταιρικά κέρδη του α’ εξαμήνου αποδεικνύονται μέχρι τώρα πολύ καλύτερα των προσδοκιών, προσφέροντας κάποιες "ανάσες” ανακούφισης στην αγορά. Μέχρι στιγμής, 424 εταιρίες του δείκτη S&P 500 έχουν ανακοινώσει τα κέρδη τους για το β΄ τρίμηνο του έτους, με το 82% αυτών να ξεπερνά τις προσδοκίες της Wall Street - ποσοστό που είναι το υψηλότερο που έχει καταγραφεί από το 1994, σύμφωνα με τα στοιχεία της Refinitiv. Το ποιά θα είναι η κατάληξη των αγορών για το σύνολο του 2020, είναι ακόμη νωρίς να εκτιμηθεί. Όμως, είναι βέβαιο ότι, η προεδρική εκλογή θα παίξει καταλυτικό ρόλο. Εκ πρώτης όψεως, οι αγορές προτιμούν τον κ. Τραμπ -ενώ είναι ακόμη αμφίβολο εάν για την πορεία των αγορών κατά τη διάρκεια της προεδρίας του θα πρέπει να πιστωθεί αυτός ή ο πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας (FED). Από την άλλη πλευρά όμως, εκτιμάται ότι ο κ. Μπάιντεν, ως Πρόεδρος, θα μπορούσε να “σβήσει” αρκετές από τις φωτιές που έχει ανάψει ο σημερινός πρόεδρος, βοηθώντας έτσι τη διεθνή οικονομία και -κατά συνέπεια- και τα αμερικανικά χρηματιστήρια.

***

Η Αργεντινή ήρθε σε συμφωνία με τους μεγαλύτερους της πιστωτές για την αναδιάρθρωση χρέους , ύψους 65 δισ. δολαρίων, ύστερα από δύσκολες κα επίπονες διαπραγματεύσεις που λίγο έλειψε να οδηγηθούν σε οριστική κατάρρευση και είχαν ξεκινήσει τον Μάιο, ύστερα από την ένατη χρεοκοπία στην ιστορία της χώρας. Τώρα η Αργεντινή θα ξεκινήσει συζητήσεις με το ΔΝΤ, καθώς έχει δανειστεί 44 δισ. δολάρια λόγω της νομισματικής κρίσης του 2018. Κύριο αίτημα της να αναβάλει τις πληρωμές της, που είναι προγραμματισμένες για τη διετία 2021 – 2023, προκειμένου να αποφύγει σκληρά μέτρα λιτότητας.

***

Ένα μοναδικό φαινόμενο ακραίων διακυμάνσεων σε μια πολύ γνωστή μετοχή, την Kodak, σημειώθηκε πριν από δύο εβδομάδες, το οποίο δείχνει τη μοναδικότητα των χρηματιστηριακών αγορών, τη σχετικότητα των τιμών, αλλά και τον κίνδυνο που μπορεί να υπάρξει για κάποιον επενδυτή, από αλόγιστες κινήσεις -και το να “κυνηγάς” μια μετοχή που ξεκίνησε να ανεβαίνει με “άγριους” ρυθμούς, είναι μία αλόγιστη κίνηση.
Στις 27 Ιουλίου ανακοινώθηκε ότι, στα πλαίσια των προσπαθειών της αμερικανικής κυβέρνησης για μείωση της εξάρτησης της χώρας σε υγειονομικό υλικό από προμηθευτές του εξωτερικού, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση χορήγησε δάνειο στην εταιρία Kodak (γνωστή σε όλους μας από τις κάμερες στιγμιαίων φωτογραφιών, στο παρελθόν) ύψους 765 εκατομμυρίων δολαρίων, για την παραγωγή υγειονομικού υλικού. Την προηγούμενη μέρα (24/7), η μετοχή διαπραγματεύονταν στα 2,10 δολάρια. Στις 27/7, προφανώς λόγω διαρροών εσωτερικής πληροφόρησης, πήγε στα 2,62 δολάρια (+24,7%). Στις 28/7 έκλεισε στα 7,94 (+203%), αφού ενδοσυνεδριακά σημείωσε ανώτατη τιμή στα 11,80. Στις 29/7 έκλεισε στα 33,20 δολάρια (+318%), αφού σημείωσε ανώτατη τιμή στα 60,00 δολάρια. Την επόμενη -καθώς η υπερβολή έγινε ορατή- έκλεισε στα 29,83 δολάρια, για να καταλήξει στις 11 Αυγούστου, στα 10,01 δολάρια, όπου δείχνει να “ηρεμεί”. Για μία τόσο μεγάλη εταιρία, μία τόσο μεγάλη διακύμανση, ήταν μία μοναδική εμπειρία. (Δείτε εδώ)

***

Τον κώδωνα του κινδύνου για την κατακόρυφη πτώση στα ποσοστά γεννήσεων σε όλες τις χώρες και ανά την υφήλιο, κρούουν οι ειδικοί, προβλέποντας σοβαρή συρρίκνωσή του παγκόσμιου πληθυσμού έως το 2100, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Υγείας και Αξιολόγησης του Πανεπιστημίου Ουάσινγκτον που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet. Αναλυτικότερα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της μελέτης, το 2017 ο παγκόσμιος δείκτης γονιμότητας σχεδόν έπεσε στο μισό (2,4) ενώ αναμένεται να φτάσει κάτω από το 1,7 μέχρι το 2100. Μάλιστα, σημειώνεται ότι 23 χώρες –ανάμεσα στις οποίες η Ισπανία και η Ιαπωνία- αναμένεται να παρουσιάσουν μείωση 50% στον πληθυσμό τους μέχρι το 2100, ενώ θα αυξηθεί δραματικά ο αριθμός του γερασμένου πληθυσμού. Αντίστοιχα, ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2017 ανερχόταν σε 10,40 εκατομμύρια και σύμφωνα με τις προβλέψεις των ερευνητών, ο πληθυσμός της το 2100 θα ανέλθει στην καλύτερη περίπτωση στα 5,48 εκατομμύρια, ενώ σε περίπτωση που ισχύσει το δυσμενές σενάριο ο αριθμός του πληθυσμού της δεν θα ξεπερνάει τα 4,73 εκατομμύρια. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο θετικό σενάριο, ο πληθυσμός θα είναι μόλις 7,64 εκατομμύρια. (Διαβάστε τη μελέτη, εδώ)