Ανησυχία για την εξέλιξη της πανδημίας και την επίδρασή της στο ΑΕΠ του α’ τριμήνου

Όταν στο κεντρικό θέμα του τεύχους Νο 221, του Οκτωβρίου 2020 (εδώ) εξηγούσαμε γιατί η πανδημία τελικά θα οδηγήσει τις οικονομίες όλου του κόσμου σε “2 χαμένα χρόνια”, είχαμε καταλήξει στο συμπέρασμα αυτό μετά από εκτεταμένη μελέτη του θέματος. Αυτό άλλωστε γίνεται αντιληπτό από τα στοιχεία και τις λεπτομέρειες που υπάρχουν στο άρθρο, στοιχεία που τότε δεν ήταν ευρύτερα γνωστά, αλλά μπορούσε κάποιος να βρει σε εξειδικευμένα έντυπα και ιστότοπους.

Τότε, η έκφραση “2 χαμένα χρόνια” είχε θεωρηθεί ως υπερβολική -και μάλιστα, όταν στις αρχές Νοεμβρίου ανακοινώθηκε η ανακάλυψη του εμβολίου, αμφισβητήσαμε και εμείς την ορθότητα των όσων είχαμε γράψει μερικές μέρες νωρίτερα.

Σήμερα, αποδεικνύεται ότι, δεν είχαμε κάνει λάθος τότε. Όντως, η εξέλιξη της πανδημίας, το “τρίτο κύμα”, οι δυσκολίες εφοδιασμού των κρατών με εμβόλια, το υψηλό ποσοστό των “αρνητών”, οι διαμάχες μεταξύ των κρατών, η ανεπάρκεια των μηχανισμών, αποδεικνύουν ότι, όντως, αν όλα πάνε καλά, οι κοινωνίες θα απελευθερωθούν -σε κάποιο βαθμό- από την πανδημία, μόλις προς το τέλος του φθινοπώρου του 2021. Άλλες λίγο νωρίτερα, άλλες λίγο πιο αργά. Όμως, στην πράξη, οι οικονομίες θα πάνε δύο χρόνια πίσω. 

Στο τεύχος του Οκτωβρίου, είχαμε κάνει και κάποιες προβλέψεις σχετικά με την εξέλιξη του ΑΕΠ. Ήταν λιγότερο αισιόδοξες από τις προβλέψεις της Κυβέρνησης, της Τράπεζας της Ελλάδος και άλλων φορέων. Οι προβλέψεις αυτές (σελίδα 14 του τεύχους 221) κατέληγαν ότι, ένα “λογικό σενάριο” για το σύνολο του έτους, θα ήταν μία αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,8% έως 2,0%.

Πιο συγκεκριμένα, αναφέραμε: Κατά το 2021, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα τρίμηνα του 2020, αναμένουμε: “Μείωση κατά -5,2% του τριμηνιαίου ΑΕΠ στο α’ τρίμηνο (σε σχέση με το α’ τρίμηνο του 2020). Αύξηση κατά 7,8% στο β’ τρίμηνο και αύξηση κατά 2,3% και 3,4% κατά το γ’ και δ’ τρίμηνο αντίστοιχα. Έτσι, η πρώτη εκτίμησή μας για την εξέλιξη του ΑΕΠ κατά το 2021, φτάνει στο +1,8% έως 2,0%. 

Δηλαδή, στο τέλος του 2021, το συνολικό ΑΕΠ της χώρας, σε σταθερές τιμές του 2010, θα φτάνει περίπου στα € 180,5 έως € 181,0 δισεκατομμύρια, σε σχέση με τα (προβλεπόμενα) € 177,3 δισεκ. στο τέλος του 2020 και τα € 194,2 δισεκ. στο τέλος του 2019”.

Θεωρώντας ως απαισιόδοξο το σενάριο αυτό, αποφύγαμε να κάνουμε πολλές αναφορές στην πρόβλεψή μας, ενώ, σε ορισμένες “υποθέσεις εργασίας” σε μελέτες που πραγματοποιήσαμε από τότε, χρησιμοποιήσαμε τη λιγότερο αισιόδοξη πρόβλεψη που είχε διατυπωθεί και δημοσιευθεί: 4,3%, από το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής - το οποίο εκτιμούμε ότι δεν έχει λόγους να “ωραιοποιεί” την εικόνα του. Σήμερα όμως διαπιστώνουμε ότι, η προ τριμήνου πρόβλεψή μας, δεν είναι καθόλου ανεδαφική. 

Φοβούμαστε ότι, θα πρέπει να μειώσουμε τις προσδοκίες μας για ανάπτυξη κατά το 2021. Το κρίσιμο τρίμηνο είναι το πρώτο. Και εκεί θα δημιουργηθεί η μεγάλη διαφορά με το 2020, αφού κατά το α’ τρίμηνο του 2020, το ΑΕΠ κινήθηκε ανοδικά: +0,4%, σε δωδεκάμηνη βάση, δεδομένου ότι η οικονομία κινήθηκε ικανοποιητικά και ελεύθερα, κατά τους δύο πρώτους μήνες του 2020.

Οι επενδυτές είχαν “ποντάρει” σε ένα καλύτερο α’ τρίμηνο και σε ένα έτος με ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Βέβαια, το ίδιο πρόβλημα υπάρχει σε όλο το έτος. Και, προς το παρόν τουλάχιστον, αυτό δεν έχει ακόμη εμφανιστεί στις προβλέψεις αποτελεσμάτων.

Τελικά, όντως, το 2020 ήταν το έτος που, όποιος τόλμησε να κάνει προβλέψεις, τελικά διαψεύστηκε.

Κατά την άποψή μας, ακόμη και εάν επιβεβαιωθούν τα αρνητικά σενάρια για την εξέλιξη της οικονομίας, εκτιμούμε ότι οι διαφορές δε θα είναι τόσο μεγάλες ώστε να ακυρώσουν την κίνηση των αγορών (και της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς) κατά τους προηγούμενους μήνες. Καμία τάση δεν ακυρώνεται και καμία προοπτική δεν διαψεύδεται. Τα πράγματα θα επανέλθουν στην κανονικότητα. Και αυτό δε συνιστά ευχή, αλλά μία πραγματικότητα. Ήδη, οι χρόνοι ανακάλυψης του εμβολίου και των πρώτων εμβολιασμών, κινούνται καλύτερα απ’ ότι περιέγραφαν οι μελέτες που διαβάζαμε όταν γράφαμε το κεντρικό μας άρθρο τον Οκτώβριο. 

Βεβαίως, σταδιακά, η προσοχή του κοινού θα παύσει να επικεντρώνεται στις εξελίξεις της πανδημίας και θα μετατοπιστεί στις αίθουσες συνεδριάσεων των διοικήσεων των κεντρικών τραπεζών. Εκεί θα κριθεί η τύχη των αγορών. Στον τρόπο που θα διακοπούν οι ενισχυτικές “ενέσεις” προς τις οικονομίες, αλλά και στο ποιά πρόβλεψη για υπάρξει για μετά.

Στην Ελλάδα, τα πράγματα θα κριθούν και σε ένα άλλο σημείο: Πώς θα γίνει η διαχείριση των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάπτυξης και στο εάν οι τράπεζες θα παίξουν το ρόλο που πρέπει να παίζουν ως μηχανισμός -ή καλύτερα, ως “μοχλός”- χρηματοδότησης της εθνικής οικονομίας. Από την πλευρά της, η Κυβέρνηση κάνει παραπάνω απ’ ότι θα ανέμενε κάποιος για να επιλυθούν τα προβλήματα που συνδέονται με τις “αμαρτίες του παρελθόντος” (κόκκινα δάνεια). Θα πρέπει να τις νουθετήσει -και αν απαιτηθεί, να τις πιέσει- να παίξουν το ρόλο τους στο μεγάλο βήμα που ετοιμάζεται -και πρέπει- να κάνει η ελληνική οικονομία.