Γιατί είναι σημαντικές οι σταθερές τιμές;

13 Σεπτεμβρίου 2021, 10:29 | Ευρωπαϊκή Οικονομία

Πρωταρχικός στόχος του Ευρωσυστήματος είναι να διατηρεί τις τιμές σταθερές. Αυτό σημαίνει ότι οι τιμές δεν θα πρέπει να αυξάνονται σημαντικά (πληθωρισμός), ενώ θα πρέπει επίσης να αποφεύγονται και παρατεταμένες περίοδοι πτώσης των τιμών (αποπληθωρισμός). Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι οι μακρόχρονες περίοδοι υπερβολικού πληθωρισμού ή αποπληθωρισμού ασκούν αρνητικές επιδράσεις στην οικονομία.

Σκοπός της επανεξέτασης της στρατηγικής της ΕΚΤ, που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2021, ήταν να διασφαλιστεί ότι η στρατηγική νομισματικής πολιτικής παραμένει κατάλληλη για τον σκοπό που υπηρετεί τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.

Η επανεξέταση της στρατηγικής κάλυψε όλες τις πτυχές της νομισματικής πολιτικής μας και αποτελεί πλέον μια γερή βάση που θα δίνει κατεύθυνση στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής τα επόμενα χρόνια.

Τι πρόβλημα δημιουργεί ο υψηλός πληθωρισμός;

Η άνοδος των τιμών πολλών καταναλωτικών ειδών συνεπάγεται απώλεια αγοραστικής δύναμης. Με άλλα λόγια, τα χρήματα που έχετε στη διάθεσή σας – εισόδημα και αποταμιεύσεις – δεν αρκούν για να αγοράσετε όσα πράγματα αγοράζατε παλαιότερα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σ’ έναν φαύλο κύκλο αυξήσεων των τιμών. Πώς ακριβώς εκδηλώνεται αυτός; Όταν τα πάντα ακριβαίνουν, μπορεί κι εσείς να ζητήσετε αύξηση από τον εργοδότη σας. Ο εργοδότης σας μπορεί με τη σειρά του να αυξήσει τις τιμές της επιχείρησης για να καλύψει τις αυξήσεις που ζητούν οι υπάλληλοί του. Αν αυτό συμβαίνει σε πολλές επιχειρήσεις, οι τιμές πολλών ειδών θα αυξηθούν περαιτέρω και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται. Αυτό δυσχεραίνει τον προγραμματισμό αποταμιεύσεων και επενδύσεων τόσο για εσάς όσο και για τις επιχειρήσεις. Οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο νόμισμα καθώς αυτό χάνει γρήγορα την αξία του. Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα των αρνητικών επιδράσεων που μπορούν να ασκήσουν οι υψηλοί ρυθμοί πληθωρισμού.

Τι πρόβλημα δημιουργούν οι παρατεταμένες περίοδοι αποπληθωρισμού;

Η πτώση των τιμών μπορεί να ηχεί καλή στ’ αυτιά των καταναλωτών. Και πράγματι μπορεί να είναι καλή αν πρόκειται απλώς για μείωση των τιμών ορισμένων μόνο ειδών. Για παράδειγμα, τις τελευταίες δεκαετίες οι τιμές πολλών ηλεκτρονικών συσκευών, όπως φορητοί υπολογιστές και τηλέφωνα, έχουν μειωθεί, κυρίως λόγω της καινοτομίας, η οποία καθιστά δυνατό τον περιορισμό του κόστους παραγωγής.

Ωστόσο, μια συνεχιζόμενη, ευρείας κλίμακας πτώση των τιμών σε όλη την οικονομία η οποία δεν οφείλεται σε βελτιώσεις στην παραγωγή δεν είναι και τόσο θετική εξέλιξη. Κι αυτό γιατί μπορεί να οδηγήσει σ’ έναν φαύλο κύκλο μειώσεων των τιμών. Για παράδειγμα, αν έχετε βάλει στο μάτι έναν καινούργιο καναπέ, αλλά γνωρίζετε ότι μετά από λίγο καιρό θα πέσει η τιμή του, τότε το πιο πιθανό είναι να περιμένετε. Αν όλοι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν να έχουν πρόβλημα καθώς δεν θα μπορούν να πωλήσουν τα προϊόντα τους. Μπορεί μάλιστα να χρειαστεί να μειώσουν ή να παγώσουν τους μισθούς ή ακόμη και να προχωρήσουν σε περικοπές του προσωπικού τους όσο υποχωρεί η ζήτηση, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας. Η οικονομία θα αρχίσει να επιβραδύνεται καθώς οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις μειώνουν τις δαπάνες και τις επενδύσεις τους. Επίσης, μπορεί να αντιμετωπίσετε περισσότερες δυσκολίες στην αποπληρωμή των δανείων σας, π.χ. του στεγαστικού σας, αφού ακόμη και αν το εισόδημά σας μειωθεί οι υποχρεώσεις παραμένουν.

Το ίδιο ισχύει και για τα δημόσια οικονομικά. Τα φορολογικά έσοδα υποχωρούν καθώς μειώνονται οι μισθοί και οι δαπάνες, αλλά το δημόσιο χρέος θα πρέπει να αποπληρωθεί. Αυτό σημαίνει ότι ίσως χρειαστεί να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες για τις υποδομές και την υγεία, για παράδειγμα. Επομένως, οι αρνητικές συνέπειες του αποπληθωρισμού γίνονται αισθητές σε όλους.

Ένας ποσοτικός στόχος για τη σταθερότητα των τιμών

Η διατήρηση σταθερών τιμών αποτελεί τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ατομικής ευημερίας των ανθρώπων, γι’ αυτό και η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης την έθεσε ως πρωταρχικό στόχο της ΕΚΤ. Προκειμένου να επιτύχει αυτόν τον στόχο, η ΕΚΤ έχει διατυπώσει έναν ποσοτικό ορισμό της σταθερότητας των τιμών. Στοχεύει σε ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού «στο 2% μεσοπρόθεσμα», όπως μετρείται με βάση τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ). Σε σύγκριση με τη διατύπωση που ίσχυε πριν την αναθεώρηση της στρατηγικής της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ που έγινε τον Ιούλιο του 2021 («κάτω, αλλά πλησίον του 2% μεσοπρόθεσμα»), η προσέγγιση αυτή καθιστά πλέον σαφές ότι το 2% δεν αποτελεί το ανώτατο επίπεδο το οποίο θεωρείται αποδεκτό για τον πληθωρισμό, αλλά τον συμμετρικό στόχο. Τόσο η συνεχής άνοδος όσο και η παρατεταμένη πτώση των τιμών πρέπει να περιορίζονται στον μέγιστο δυνατό βαθμό.

Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει ένα σημείο αναφοράς έναντι του οποίου μπορεί να μετρηθεί η επίδοση της ΕΚΤ. Οι ενέργειες της ΕΚΤ διενεργούνται με διαφάνεια. Κι εσείς μπορείτε να κάνετε ευκολότερα σχέδια για το μέλλον, γνωρίζοντας πόσο πολύ μπορεί να αναμένεται να μεταβληθούν οι τιμές στη ζώνη του ευρώ, κατά μέσο όρο, με τον χρόνο.

Ο στόχος της ΕΚΤ για τη σταθερότητα των τιμών αφορά τον πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ συνολικά. Έχει μεσοπρόθεσμη προοπτική, εξετάζοντας τον ρυθμό πληθωρισμού διαχρονικά αντί να επικεντρώνεται σε βραχυπρόθεσμες ανόδους και υφέσεις, επειδή με τον χρόνο αυτές αντισταθμίζονται και δεν μπορεί να τις επηρεάσει η νομισματική πολιτική.

Γιατί ο στόχος για τον πληθωρισμό είναι 2%;

Αν η ΕΚΤ θέλει οι τιμές να μείνουν σταθερές, γιατί θέτει ως στόχο ρυθμό πληθωρισμού το 2% μεσοπρόθεσμα και όχι 0% ή 1%; Υπάρχουν αρκετοί λόγοι.

Περιθώριο διόρθωσης μέτρησης

Προκειμένου να λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι τα στοιχεία για τον πληθωρισμό μπορεί να παρουσιάζονται ελαφρώς υπερεκτιμημένα.

Περιθώριο ασφαλείας

Προκειμένου να υπάρχει ένα περιθώριο ασφαλείας έναντι πιθανών κινδύνων αποπληθωρισμού.

Διαφορές μεταξύ χωρώνΠροκειμένου να υπάρχουν περιθώρια για διαφορές πληθωρισμού μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ.

Περιθώριο διόρθωσης μέτρησης

Η ΕΚΤ λαμβάνει υπόψη την πιθανότητα τα στοιχεία για τον πληθωρισμό (όπως καταγράφονται από τον ΕνΔΤΚ) να είναι ελαφρώς υπερεκτιμημένα λόγω του τρόπου μέτρησής τους. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, αν η τιμή ενός είδους που περιλαμβάνεται στο καλάθι αγαθών που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του δείκτη αυξηθεί επειδή βελτιώθηκε η ποιότητα του προϊόντος, π.χ. ένα αυτοκίνητο με ενισχυμένη τεχνολογία ασφάλειας σε σχέση με ένα παλαιότερο αυτοκίνητο. Αν στον υπολογισμό του πληθωρισμού δεν λαμβάνεται πλήρως υπόψη το γεγονός ότι η μεταβολή της τιμής οφείλεται σε βελτίωση του προϊόντος, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζεται ο πληθωρισμός υψηλότερος από ό,τι είναι στην πραγματικότητα.

Περιθώριο ασφαλείας

Ο πληθωρισμός στο επίπεδο του 2% παρέχει ένα περιθώριο ασφαλείας έναντι πιθανών κινδύνων αποπληθωρισμού. Σε περίπτωση αποπληθωρισμού, τίθενται όρια στα συνήθη εργαλεία νομισματικής πολιτικής (δηλ. τις αλλαγές των βασικών επιτοκίων). Από κάποιο σημείο και πέρα δεν έχει νόημα η κεντρική τράπεζα να μειώσει πολύ περισσότερο τα επιτόκια. Επιπροσθέτως, ακόμη και ο ελεγχόμενος πληθωρισμός τείνει να κυμαίνεται διαχρονικά γύρω από μια μέση τιμή. Έτσι, ενσωματώνοντας ένα περιθώριο ασφαλείας στον στόχο πάνω από το μηδέν, η κεντρική τράπεζα θα χρειαστεί λιγότερο συχνά να προσφύγει σε μη συμβατικά μέτρα, όπως η ποσοτική χαλάρωση ή οι πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης.

Διαφορές μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ

Η ΕΚΤ διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών στο σύνολο της ζώνης του ευρώ. Η επιδίωξη για πληθωρισμό 2% αφήνει περιθώρια για διαφορές των ρυθμών πληθωρισμού μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ, οι οποίες σε ιδανική περίπτωση θα πρέπει να αντισταθμίζονται με την πάροδο του χρόνου. Ο καθορισμός στόχου πάνω από το μηδέν συμβάλλει ώστε να μην χρειαστεί κάποιες χώρες ή περιφέρειες να βρεθούν αντιμέτωπες με υπερβολικά χαμηλούς ή ακόμη και αρνητικούς ρυθμούς πληθωρισμού προκειμένου να αντισταθμιστούν υψηλότεροι ρυθμοί πληθωρισμού που μπορεί να καταγράφονται σε άλλες χώρες.

 

Πηγή: moneyreview.gr