Θα φέρουν επιτέλους πραγματικά αποτελέσματα οι συνομιλίες για το κλίμα;

08 Νοεμβρίου 2021, 14:29 | Επιστήμη - Πολιτισμός

Θα φέρουν επιτέλους πραγματικά αποτελέσματα οι συνομιλίες για το κλίμα;

Η επερχόμενη 26η Διάσκεψη των Μερών του ΟΗΕ (26th UN Conference of the Parties, COP26) σχεδόν μοιάζει με γάμο. Τοποθετημένη στην Γλασκώβη της Σκωτίας, η COP26 θα συγκεντρώσει διαπραγματευτές από σχεδόν κάθε χώρα της γης ώστε να αξιολογήσουν την πρόοδο στον παγκόσμιο αγώνα για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον είναι ο οικοδεσπότης. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, απάντησε ναι, όπως και ο Αυστραλός πρωθυπουργός, Σκοτ Μόρισον, και ο Ινδός πρωθυπουργός, Ναρέντρα Μόντι.

Αλλά άλλοι ηγέτες από ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, όπως ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο Μεξικανός πρόεδρος, Andrés Manuel López Obrador, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, και ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Cyril Ramaphosa, είπαν όχι. Και ο πιο σημαντικός καλεσμένος όλων, ο Κινέζος πρόεδρος Xi Jinping, πιθανότατα θα στείλει κάποια απολογία. Στα μέσα Οκτωβρίου, η βασίλισσα Ελισάβετ παραδέχτηκε ότι «ακόμα [δεν] ξέρει ποιος θα έρθει», προσθέτοντας ότι είναι «εκνευριστικό» όταν «μιλούν, αλλά δεν πράττουν». Και αυτό είναι το ουσιαστικό ερώτημα σχετικά με την συνάντηση στην Γλασκώβη: Τι θα κάνουν τα έθνη για να καταπολεμήσουν την επιταχυνόμενη κλιματική αλλαγή;

ΕΝΑ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ

Η COP26 θεωρείται ευρέως ως μια αποφασιστική στιγμή για να σταματήσει η υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει ότι ο χρόνος είναι λίγος για να αποφευχθεί η αχαλίνωτη θέρμανση που προκαλείται από εκπεμπόμενα από ανθρώπινη δραστηριότητα αέρια, τα οποία παγιδεύουν την θερμότητα. Στην COP26, οι χώρες θα μοιραστούν τις υποσχέσεις τους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι αναπτυσσόμενες χώρες, που είχαν τη μικρότερη σχέση με την δημιουργία της κλιματικής κρίσης, κατέστησαν σαφές ότι περιμένουν επίσης από τις πλουσιότερες χώρες να παράσχουν οικονομική βοήθεια για να τις βοηθήσουν να προσαρμοστούν στις κλιματικές επιπτώσεις, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, και οι εντονότερες ξηρασίες, και να επενδύσουν στην καθαρή ενέργεια. Ακόμα κι αν οι χώρες αναλάβουν τις επιθυμητές δεσμεύσεις, το ερώτημα παραμένει αν θα τις τηρήσουν όταν όλοι οι καλεσμένοι πάνε σπίτι τους.

Η COP26 δεν είναι η πρώτη παγκόσμια συνάντηση για την κλιματική αλλαγή. Πριν από σχεδόν τρεις δεκαετίες, πολλές χώρες συγκεντρώθηκαν στο Ρίο ντε Τζανέιρο για την πρώτη διεθνή σύνοδο κορυφής για το κλίμα. Εκεί εγκαινίασαν την Σύνοδο Πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (UN Framework Convention on Climate Change, UNFCCC), η οποία αναγνωρίζει ότι η απειλή που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή απαιτεί «την ευρύτερη δυνατή συνεργασία από όλες τις χώρες» για την σταθεροποίηση των «εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα». Σχεδόν κάθε χρόνο από το 1994, οι χώρες συγκεντρώνονται σε μια COP για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Στην COP21 τον Δεκέμβριο του 2015, σε ένα υπόστεγο αεροπλάνων έξω από το Παρίσι, οι διαπραγματευτές ένωσαν τα χέρια θριαμβευτικά για να ανακοινώσουν μια νέα παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα. Η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα θέτει ως στόχο την διατήρηση της μέσης παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας εντός «ασφαλών ορίων» —πολύ κάτω από δύο βαθμούς Κελσίου πάνω από εκείνη της προβιομηχανικής εποχής, και κατά προτίμηση κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Από την COP του Παρισιού, οι πρόοδοι στην κλιματική επιστήμη έχουν αποκαλύψει ότι το διακύβευμα είναι ακόμη υψηλότερο από όσο πολλοί υποθέτουν. Το 2018, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPPC), η ομάδα που είναι υπεύθυνη για την παροχή περιοδικών κλιματικών αξιολογήσεων στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, προειδοποίησε ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας πρέπει να παραμείνει κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου για να αποφευχθεί μια μη αναστρέψιμη ανθρώπινη και οικολογική βλάβη. Τον Αύγουστο του 2021, η IPCC εξέδωσε την δυνατότερη δήλωσή της μέχρι σήμερα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η παγκόσμια μέση αύξηση της θερμοκρασίας θα μπορούσε να φτάσει τους 1,5 βαθμούς Κελσίου κάπου μεταξύ 2030 και 2035. Τον Οκτώβριο, ο ΟΗΕ υπολόγισε ότι οι κυβερνήσεις σχεδιάζουν να παράγουν περίπου 110% περισσότερα ορυκτά καύσιμα από όσο αν ήταν συνεπείς στο να συγκρατήσουν την θερμοκρασία από το να ανέβει κατά 1,5 βαθμούς. Τον ίδιο μήνα, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προειδοποίησε ότι «η πρόοδος στην καθαρή ενέργεια είναι ακόμη πολύ αργή για να θέσει τις παγκόσμιες εκπομπές σε συνεχή μείωση προς το καθαρό μηδέν».

Εν τω μεταξύ, οι πρόσφατες αλλαγές στο γεωπολιτικό τοπίο έχουν δημιουργήσει νέα εμπόδια στην παγκόσμια συνεργασία. Οι σχέσεις μεταξύ της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών, των δύο μεγαλύτερων ρυπαινόντων, έχουν γίνει αναμφισβήτητα ψυχρές. Η δυσπιστία μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών έχει διευρυνθεί καθώς η πανδημία της COVID-19 έχει επιβάλλει ένα κόστος. Προσθέτοντας στην πρόκληση, οι ενεργειακές κρίσεις έχουν ξεφυτρώσει στην Κίνα, την Ινδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση, και αλλού. Με τον χειμώνα προ των πυλών σε πολλά μέρη, οι τιμές της ενέργειας έχουν εκτοξευθεί, ασκώντας σκληρή πίεση στις κυβερνήσεις ώστε να αυξήσουν τις προμήθειες ορυκτών καυσίμων.

Δεδομένων των εμποδίων, οι ηγέτες του κόσμου έχουν αρχίσει να χαμηλώνουν τους τόνους της ρητορικής τους. Μερικοί από τους πιο ένθερμους πρωταθλητές της COP, συμπεριλαμβανομένου του Τζόνσον και του Ειδικού Απεσταλμένου των ΗΠΑ για το Κλίμα, Τζον Κέρι, έχουν εκφράσει αμφιβολίες για τα πιθανά αποτελέσματα.

Alice Hill

 

Πηγή:foreignaffairs.gr