Όταν ο Μπάιντεν συναντήσει τον Σι

15 Νοεμβρίου 2021, 16:07 | Διεθνής Πολιτική

Δεν είναι μυστικό ότι η σχέση ΗΠΑ-Κίνας έχει εισέλθει σε επικίνδυνο και ασταθές έδαφος. Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, που πρόσφατα ανυψώθηκε από την Έκτη Ολομέλεια του Κόμματος στην κορυφή του σοσιαλιστικού μεγαλείου (μαζί με τον Μάο Τσε Τουνγκ), βλέπει τον κόσμο σε μια ταραχώδη κατάσταση «χωρίς προηγούμενο στον περασμένο αιώνα». Η Ανατολή, κατά την άποψή του, ανεβαίνει, ενώ η Δύση βρίσκεται σε παρακμή. Η Κίνα, είπε ο Σι, έχει «τον χρόνο και την δυναμική με το μέρος της». Για να εκμεταλλευτεί αυτόν τον ευνοϊκό συσχετισμό δυνάμεων, άφησε κατά μέρος την επιφυλακτικότητα του πρώην Κινέζου ηγέτη, Ντενγκ Σιαοπίνγκ, υπέρ μιας πολύ πιο διεκδικητικής, ανταγωνιστικής, και ασυμβίβαστης διεθνούς στάσης. Κάτω από το λάβαρο της «διπλής κυκλοφορίας», ο Xi έχει εντείνει την προσπάθειά του για γηγενή τεχνολογία ώστε να μειώσει την εξάρτηση της Κίνας από τον κόσμο ενώ παράλληλα θα αυξάνει την εξάρτηση του κόσμου από την Κίνα.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν λειτουργεί σε ένα πολιτικό περιβάλλον γεμάτο διακομματική καχυποψία, απογοήτευση, και εχθρότητα προς την Κίνα. Αντιμετωπίζει τις άχαρες δοκιμασίες της συμμαχίας εγγενώς ανεξέλεγκτων παραγόντων καθώς προσπαθεί να συσπειρώσει εταίρους για να απωθήσει την προβληματική κινεζική συμπεριφορά. Αντιμετωπίζει μια ανησυχητική σειρά νέων δυνατοτήτων που το Πεκίνο φέρνει σε λειτουργία. Για παράδειγμα, η πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση «China Military Power Report» του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ προβλέπει ότι το Πεκίνο θα αποκτήσει περίπου 1.000 παραδοτέες πυρηνικές κεφαλές έως το 2030 -υπερδιπλάσιες από τις μόλις περυσινές εκτιμήσεις του Πενταγώνου. Αυτή η δραματική επιτάχυνση, συν το μέγεθος των κινεζικών επενδύσεων σε πυρηνικά «τριαδικά» συστήματα παράδοσης, υποδηλώνει μια ανησυχητική στροφή από την πυρηνική αποτροπή στην ικανότητα πυρηνικής μάχης.

Μια σειρά από άλλα ενοχλητικά προβλήματα επιβαρύνει πολύ την σχέση ΗΠΑ-Κίνας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν όλο και περισσότερο για την κινεζική Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative, BRI) [1], την εξαγωγή τεχνολογίας παρακολουθήσεων, και την επανέναρξη της κρατικά χρηματοδοτούμενης κυβερνοκλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτές οι ανησυχίες επικαλύπτονται από μακροχρόνιες καταγγελίες για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές της Κίνας, τη μεταχείριση των μειονοτήτων, την δυσανεξία στην πολιτική έκφραση, και τον εκφοβισμό των γειτόνων της. Το Πεκίνο έχει επίσης έναν μακρύ κατάλογο παραπόνων, όπως η κατηγορία της Ουάσιγκτον για γενοκτονία στην [επαρχία] Xinjiang, οι νέες κυρώσεις και περιορισμοί από τις ΗΠΑ, η προηγούμενη κράτηση της οικονομικής διευθύντριας της Huawei, Meng Wangzhou, οι ισχυρές στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, και η κλιμάκωση των χειρονομιών υποστήριξης προς την Ταϊβάν.

Σε αυτό το έμφορτο πλαίσιο, ο Μπάιντεν και ο Σι ανακοίνωσαν τα σχέδιά τους να πραγματοποιήσουν μια «εικονική σύνοδο κορυφής» στις 15 Νοεμβρίου. Τα νέα της τηλεδιάσκεψης έχουν προκαλέσει ένα μείγμα ελπίδων και φόβων. Είναι η πρώτη συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο μεταξύ των δύο προέδρων, αν και εικονική, και για ορισμένους παρατηρητές στις δύο χώρες και σε όλο τον κόσμο, αντιπροσωπεύει ένα πιθανό σημείο καμπής: μια ευκαιρία να αλλάξουν οι σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας προς μια συνεργατική βάση. Για άλλους, ιδιαίτερα τους σκεπτικιστές στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο φόβος είναι ότι ο Μπάιντεν θα εξαπατηθεί [για να εισέλθει] σε έναν ακόμη γύρο διμερών διαλόγων που παράγει μόνο κενές υποσχέσεις και δίνει χρόνο στην Κίνα για να δυναμώσει.

Αλλά και οι δύο προοπτικές χάνουν το νόημα. Ο Μπάιντεν και η ομάδα του είναι βετεράνοι που ανέλαβαν τα καθήκοντά τους καταληφθέντες από την αίσθηση του επείγοντος στον ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων και αποφασισμένοι να απορρίψουν τις μαζικές τελετουργικές συναντήσεις που ευνοεί το Πεκίνο. Δεν θα παρασυρθούν σε μη παραγωγικούς διαλόγους. Από την άλλη πλευρά, οι προσδοκίες για αυτήν την σύνοδο πρέπει κατ' ανάγκη να είναι μετριοπαθείς, δεδομένου ότι κανένα από τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα δεν θα υποκύψει σε γρήγορες επιδιορθώσεις —και δεδομένου ότι οι κλήσεις Zoom δεν υποκαθιστούν την εκτεταμένη κατά πρόσωπο δέσμευση. Ωστόσο, ακόμη κι αν δεν πρόκειται να υπάρξει δραματική πρόοδος, η διπλωματία μπορεί να εξυπηρετήσει έναν κρίσιμο σκοπό. Αυτή η συνάντηση προσφέρει στον Μπάιντεν και τον Σι μια σημαντική ευκαιρία να ξεκινήσουν την δημιουργία κρίσιμων προστατευτικών ορίων για να βοηθήσουν στην αποτροπή μιας κρίσης [2].

Εάν ο Μπάιντεν και ο Σι καταφέρουν να καθιερώσουν έναν τακτικό ρυθμό επικοινωνίας, που θα οδηγήσει σε κατ' ιδίαν συναντήσεις όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα μπορούν να διαχειριστούν πιο εύκολα την αστάθεια και το ρίσκο στην σχέση τους. Εάν μπορούν να ανοίξουν διαύλους αυθεντικής επικοινωνίας σε χαμηλότερα επίπεδα που στοχεύουν στην ενημέρωση και την εξερεύνηση αντί να καυχώνται και να επικρίνουν, μπορούν να βελτιώσουν τις προοπτικές για διαχειριζόμενο -αν και ακόμα έντονο- ανταγωνισμό. Εάν η διαβεβαίωση του Μπάιντεν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν προσηλωμένες σε μια γνήσια πολιτική «μιας Κίνας» είναι αξιόπιστη για τον Σι, και εάν η διαβεβαίωση του Σι ότι η Κίνα παραμένει δεσμευμένη στην ειρηνική επίλυση του καθεστώτος της Ταϊβάν είναι αξιόπιστη για τον Μπάιντεν, τότε μπορούν να μειώσουν τις εντάσεις σε αυτό το καυτό σημείο. Με αυτόν τον τρόπο, οι δύο ηγέτες θα μπορούσαν να βοηθήσουν να αποτραπεί ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας από το να εξελιχθεί σε ολοένα και πιο επικίνδυνη αντιπαράθεση.

 

 

Πηγή:foreignaffairs.gr