Διατηρούμε την εμπιστοσύνη μας στη χρηματιστηριακή μας αγορά.

Όταν, πριν από 4 χρόνια, προχωρήσαμε στην επανέκδοση του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ, το κάναμε, για ένα πολύ συγκεκριμένο λόγο. Επειδή, βλέπαμε, “νιώθαμε”, πιστεύαμε, ότι η χώρα, εισερχόταν σε ένα νέο ιστορικό κύκλο, μετά την περιπέτεια της χρεοκοπίας της. Γι’ αυτό το ζήτημα, έχουμε αναφερθεί πολλές φορές και δε θέλουμε να επαναλαμβανόμαστε. Μπορείτε όμως να δείτε, τις βασικές θέσεις μας, εκείνης της περιόδου, στο τεύχος 199 (εδώ).

Επίσης πολλές φορές αναφερθήκαμε στο ότι, το πρώτο τμήμα κάθε “ιστορικού κύκλου”, είναι πάντα ανοδικό και ότι, στην ανοδική φάση, το Χρηματιστήριο, σταδιακά ανακάμπτει από την προηγούμενη μακροχρόνια πτώση του. Και ανάλογα με τις εξελίξεις και το εξωτερικό περιβάλλον, σταδιακά οδηγείται σε μία μεγάλη άνοδο και στην κορύφωση του “κύκλου”, μέσα από μια διαδικασία που κρατά χρόνια και η οποία οδηγεί σε πολύ μεγάλα κέρδη, ενώ, μετά την κορύφωση, καταλήγει σε πολύ μεγάλες ζημιές, για όσους παρασύρονται και δεν αντιλαμβάνονται την κορύφωση που προηγήθηκε.

Μετά το 2016, το οποίο θεωρούμε ως “έτος μηδέν”, δηλαδή το έτος που ολοκληρώθηκε ο προηγούμενος ιστορικός κύκλος (1984-2016) και που ξεκίνησε ο νέος, το Χρηματιστήριο ακολούθησε το μοτίβο ανάκαμψης που είχε ακολουθήσει και σε προηγούμενες αντίστοιχες περιόδους, άλλων ιστορικών κύκλων. Και αυτό, το επισημαίναμε, το περιγράφαμε και νομίζουμε ότι, έγινε κατανοητό, στους περισσότερους από τους συνδρομητές μας.

Η πορεία ανάκαμψης των πρώτων ετών, είχε βεβαίως προβλήματα, όπως άλλωστε γίνεται πάντα, αφού επιδρούν τα “απόνερα” της προηγούμενης κρίσης. Τα κυριότερα “απόνερα” στην πρώτη φάση του νέου ιστορικού κύκλου, ήταν -κυρίως- τα προβλήματα των τραπεζών, με τα τεράστια μεγέθη των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Αυτό όμως, μπήκε έγκαιρα σε μια τροχιά “τακτοποίησης”, αφού αν το πρόβλημα αυτό δεν ξεπερνιόταν, η ελληνική οικονομία δε θα μπορούσε να επανέλθει σε τροχιά ανάπτυξης.

Όλα κινούνταν κανονικά και, εμείς, μέσα από τις στήλες του περιοδικού και του eurocapital.gr, περιγράφαμε ήρεμα και με επιτυχία τις εξελίξεις. Έως ότου, εμφανίστηκαν, εντελώς απροσδόκητα, δύο γεγονότα που αναστάτωσαν την πορεία των πραγμάτων. Η πανδημία του κορωνοϊού και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Τα γεγονότα αυτά, με τις καταστάσεις που δημιούργησαν και τα οικονομικά φαινόμενα που δρομολόγησαν, ανέτρεψαν την ομαλή πορεία της ελληνικής οικονομίας προς την ανάκαμψή της και την είσοδό της σε άλλα επίπεδα ανάπτυξης -ενώ βέβαια προκάλεσαν αντίστοιχες εξελίξεις και προβλήματα στις περισσότερες οικονομίες του κόσμου.

Το Χρηματιστήριο της Αθήνας, εξακολουθεί να βρίσκεται καθηλωμένο στα επίπεδα των 900 μονάδων, τα οποία, επί μία ολόκληρη τριετία, αδυνατεί να υπερβεί.

Έχει όμως ανατραπεί η πορεία της χώρας μέσα στο νέο ιστορικό της κύκλο και έχει ακυρωθεί η ανάκαμψή της; Και, συνεπακόλουθα, έχει ανατραπεί και το σενάριο ανάκαμψης της χρηματιστηριακής αγοράς της χώρας;

ΟΧΙ. Σαφέστατα και κατηγορηματικά, όχι. Οι μεγάλοι ιστορικοί κύκλοι μιας χώρας (επειδή αναφερόμαστε σε “κύκλο” όλης της χώρας, που αφορά όλους τους τομείς της και όχι μόνον στην οικονομία ή στο χρηματιστήριο), οι οποίοι έχουν διάρκεια δεκαετιών, δεν επηρεάζονται από lockdowns ή από “επεισόδια” πληθωρισμού ή άλλα, έστω σοβαρά και μεσομακροχόνια φαινόμενα. Οι διεργασίες που σχηματίζουν ή που “κινούν” τους ιστορικούς κύκλους μιας χώρας είναι πολύ πιο “βαθιές”, πολύ πιο ισχυρές και πολύ πιο σοβαρές. Ένας ιστορικός κύκλος μιας χώρας, θα μπορούσε ίσως να επηρεαστεί από έναν πόλεμο (και κυρίως από έναν χαμένο πόλεμο), όχι όμως από φαινόμενα όπως αυτά που εμφανίστηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο κατά την τελευταία διετία.

Εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι οι δομές της ελληνικής οικονομίας έχουν ισχυροποιηθεί -αυτό είναι, πλέον, εμφανές σε όλους. Εξακολουθούμε να διαπιστώνουμε ότι, οι δομές, η ποιότητα, η δυναμικότητα και η κερδοφορία των ελληνικών επιχειρήσεων έχουν βελτιωθεί. Έχει μάλιστα βελτιωθεί και η ποσότητα των υγιών και δυναμικών επιχειρήσεων, απλά δεν ήρθε ακόμη η ώρα -ή δε δημιουργήθηκαν οι συνθήκες- για την είσοδό τους στο Χρηματιστήριο. Εξακολουθούμε να βλέπουμε ότι, στην ελληνική οικονομία έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες για ανάπτυξη και για τον εκσυγχρονισμό της.

Το γεγονός ότι, επί σχεδόν τέσσερις μήνες, η πορεία της χρηματιστηριακής αγοράς της Αθήνας, της πιο καχεκτικής στον κόσμο κατά την προηγούμενη δεκαετία, αντιστέκεται στην πτώση και επιτυγχάνει καλύτερες επιδόσεις από, σχεδόν όλες, τις διεθνείς αγορές, δεν είναι τυχαίο. Και μάλιστα, η πορεία αυτή, εξέπληξε και εμάς και εσάς και όλους.

Δε γνωρίζουμε εάν επέρχεται ένας πυρηνικός πόλεμος ή μία μεγάλη οικονομική καταστροφή. Υπάρχουν προβλήματα -και ο πληθωρισμός είναι ένα σοβαρό πρόβλημα- όμως, σε διεθνές επίπεδο, δεν έχουν υπάρξει σημάδια μιας καταστροφής. Ναι, οι αγορές υποχωρούν, όμως αφ’ ενός μεν έχουν προϋπάρξει τεράστια κέρδη και πολύ υψηλές αποτιμήσεις κατά τα προηγούμενα χρόνια, όμως, οι εταιρίες δείχνουν να αντέχουν και οι προοπτικές, όπως τουλάχιστον περιγράφονται, δεν είναι εφιαλτικές.

Τέλος, θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά, έναν ακόμη παράγοντα, ο οποίος δεν αναφέρεται συχνά στα σχόλια των δημοσιογράφων ή των αναλυτών. Οι χρηματιστηριακές κρίσεις και πτώσεις, σημειώνονται όταν σημειώνεται σημαντική και ξαφνική μείωση της ρευστότητας σε ένα σύστημα ή στην παγκόσμια κοινότητα. Οι χρηματιστηριακές κρίσεις, είναι -πάντα- αποτέλεσμα της έλλειψης ρευστότητας και πιστώσεων. Όσο το παγκόσμιο σύστημα εξακολουθεί να είναι “πλημμυρισμένο” από τη ρευστότητα που, αφειδώς -ίσως δε και βλακωδώς- μοίραζαν, επί μια δεκαετία, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, δεν πρόκειται να συμβεί κάτι ξαφνικό. Και η άνοδος των επιτοκίων, θα την περιορίσει μεν, όμως, δε θα την εξαλείψει και ούτε θα τη φέρει σε επίπεδο δημιουργίας αλλεπάλληλων και διαδοχικών “σοκ ρευστότητας”.

Συμπέρασμα: Η χρηματιστηριακή μας αγορά, κάνει τις διακυμάνσεις που φοβόμασταν ότι θα κάνει και οι οποίες δημιουργούν μια κατάσταση χωρίς σαφή τάση, με αρκετή αβεβαιότητα και προβληματισμό στα διάφορα “συστήματα συναλλαγών”. Ουδείς μπορεί να γνωρίζει τη βραχυχρόνια τάση της ή τις βραχυχρόνιες διακυμάνσεις της. Όμως, με βάση την ιστορική εμπειρία και τις ιστορικές αναλογίες, την εξέταση των μακροοικονομικών δεικτών και τη “στενή” παρακολούθηση των εξελίξεων των εταιριών, είμαστε βέβαιοι ότι, ακόμη δεν έχει διαταραχθεί η πορεία και η εξέλιξη του “ιστορικού κύκλου” και, κατά την άποψή μας, αυτός δε θα διαταραχθεί. Διατηρούμε την εμπιστοσύνη μας στη χρηματιστηριακή μας αγορά.