Η αντιμετώπιση της κρίσης - Η αναζήτηση του “πάτου”
01 Ιουλίου 2022, 12:00 | Χ&Α - 242
Η αντιμετώπιση της κρίσης - Η αναζήτηση του “πάτου”
Στο πρώτο τμήμα της παρούσας μελέτης, “Οι έξι χρηματιστηριακές κρίσεις κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών”, εξετάσαμε τις έξι κρίσεις που σημειώθηκαν στις αμερικανικές χρηματιστηριακές αγορές (και οι οποίες επεκτάθηκαν στο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα) κατά τη διάρκεια των ετών 1973 - 2022. Αναλύσαμε, με συντομία, τα αίτια και τα χαρακτηριστικά της κάθε κρίσης.
Στο δεύτερο τμήμα, με τίτλο “Ο πληθωρισμός, τα επιτόκια και οι χρηματιστηριακές αγορές: Οι περιπτώσεις των κρίσεων του 1973 και του 1979”, εξετάσαμε, με αρκετές λεπτομέρειες και οικονομικά στοιχεία, τον τρόπο που εκδηλώθηκε η οικονομική και χρηματιστηριακή κρίση των ετών 1973 - 1974. Το κάναμε αυτό επειδή, θέλουμε να δείξουμε, τί ακριβώς συνέβη στη δεκαετία του 1970 και να δείξουμε πώς λειτουργούν και “συμπλέκονται” οι μηχανισμοί του πληθωρισμού, των επιτοκίων, της οικονομικής ανάπτυξης και των χρηματιστηριακών αγορών. Κυρίως όμως, θέλουμε να δείξουμε τις μεγάλες ομοιότητες των εξελίξεων εκείνων των ετών, με τις σημερινές, αλλά και το πού και σε τί καταστάσεις μπορούν να οδηγήσουν, αυτά που συμβαίνουν σήμερα, στη διεθνή οικονομία.
Στο παρόν -τρίτο- τμήμα της μελέτης, θέλουμε να δείξουμε, για το πώς, μέσα από τη μελέτη των μηχανισμών του παρελθόντος, θα μπορέσουμε να παρακολουθήσουμε και να κατανοήσουμε, τα στάδια και τις εξελίξεις αυτής της κρίσης. Και ότι, μέσα από την παρακολούθηση αυτή, θα μπορέσουμε να αντιληφθούμε, έγκαιρα και έγκυρα, το τέλος της κρίσης και το “γύρισμα” των χρηματιστηριακών αγορών. Και αν καταφέρουμε να αντιληφθούμε το τέλος και το γύρισμα, θα πρόκειται για κάτι πολύ σημαντικό, αφού αυτό θα επιτρέψει μία, έγκαιρη και με μειωμένο ρίσκο, τοποθέτηση σε μετοχές, σε ένα από τα πρώτα σημεία του επόμενου ανοδικού τους κύκλου.
Βασικά σημεία και παραδοχές
Για τη διευκόλυνση της ανάλυσης, θα πρέπει να κάνουμε τη βασική παραδοχή ότι, η παρούσα χρηματιστηριακή κρίση, προκλήθηκε από την εμφάνιση υψηλών ρυθμών πληθωρισμού, στην ευρύτερη διεθνή οικονομία.
Παράλληλα, πρέπει να κάνουμε την παραδοχή ότι, ο πληθωρισμός που έχει αναπτυχθεί, είναι “πληθωρισμός κόστους”, με όλα τα χαρακτηριστικά και τις ιδιομορφίες που έχει ο συγκεκριμένος τύπος πληθωρισμού.
Από τα παραπάνω και με βάση τα ευρήματα όλων των μελετών που έχουμε δημοσιεύσει πάνω στο θέμα αυτό (του παρόντος τεύχους και αυτών που καταγράφονται εδώ, αναγνωρίζουμε ότι:
- Το φαινόμενο θα είναι μακροχρόνιο και η εξέλιξή του θα είναι αργή. Σε αντίθεση με άλλου τύπου χρηματιστηριακές κρίσεις, οι οποίες μπορούν να επιλύονται μετά από κάποια απόφαση προσώπου ή φορέα, ή κάποια άλλη ενέργεια, ένα οικονομικό φαινόμενο, παρακολουθείται μέσα από δείκτες, οι οποίοι εκδίδονται ανά διαστήματα.
- Ένα βασικό “όπλο” καταπολέμησης του φαινομένου, είναι τα επιτόκια. Εκφράζουμε την εκτίμηση ότι, ο ανοδικός κύκλος που άνοιξε (για τα επιτόκια) τον περασμένο Φεβρουάριο, θα συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και ότι το τελικό ύψος του επιτοκίου της FED, θα είναι μεγαλύτερο από το 3,0% ή 3,5% που σήμερα εκτιμάται.
- Θα υπάρξει επιβράδυνση πολλών δυτικών οικονομιών, η οποία μπορεί να καταλήξει σε μία ήπια, ή “μεσαίας έντασης” ύφεση.
- Το φαινόμενο θα συνεχιστεί και εντός του 2023.
- Οι απώλειες των αμερικανικών δεικτών, θα ξεπεράσουν το 30%, ενώ οι απώλειες για το δείκτη Nasdaq θα είναι μεγαλύτερες.
Πώς θα αντιληφθούμε τον “πάτο” της πτώσης;
Κατά τη διάρκεια μιας χρηματιστηριακής κρίσης, οι τιμές των μετοχών καταγράφουν τα χαμηλότερα σημεία τους, τη στιγμή που γίνεται αντιληπτό ότι έχει ξεκινήσει η διαδικασία για την εξάλειψη των αιτιών που την προκάλεσαν.
Αυτό είναι κάτι σαν “αξίωμα” στο χρηματιστηριακό χώρο και οφείλεται στην προεξοφλητική ικανότητα των χρηματιστηριακών αγορών. Συνεπώς, και η παρούσα χρηματιστηριακή κρίση, θα βρεθεί στο χαμηλότερο σημείο της -στον “πάτο” της- ευθύς μόλις γίνει αντιληπτό από τις αγορές ότι, είναι “ορατό” το σημείο όπου θα υπάρξει τερματισμός της οικονομικής επιδείνωσης που προκαλούν τα σημερινά αρνητικά οικονομικά φαινόμενα. Ως “οικονομικά φαινόμενα”, δεν αναφερόμαστε μόνο στον πληθωρισμό, αλλά και σε διάφορα άλλα που μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της παρούσας κρίσης.
Θα πρέπει να παρακολουθούμε τον “κύκλο” των επιτοκίων και να το κάνουμε, περίπου με τον τρόπο που καταγράφουμε προηγούμενους κύκλους, στους πίνακες του τμήματος β’ της μελέτης (εδώ και εδώ). Παράλληλα, θα πρέπει να σημειώνουμε τα στοιχεία του πληθωρισμού, της ανεργίας, της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και της εξέλιξης του ΑΕΠ. Δίπλα σ’ όλα αυτά, θα πρέπει να παρακολουθούμε και να καταγράφουμε τα στατιστικά της πορείας των αγορών.
Το “σήμα” του τέλους της περιπέτειας, θα δοθεί, είτε από τους δείκτες του πληθωρισμού, είτε από ανακοινώσεις της FED ότι θα ολοκληρωθεί ο κύκλος ανόδου των επιτοκίων, είτε από την αιφνίδια εμφάνιση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης, είτε από μία ξαφνική άνοδο του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης.
Μπορεί όμως να δοθεί από τις ίδιες τις αγορές. Αν οι απώλειες καταλήξουν να είναι μεγάλες (άνω του -40% ή -50%), οι αγορές θα αντιδράσουν (είτε σταματώντας την πτώση, είτε με μία ήπια ανοδική αντίδραση) ακόμη και πριν από τη βελτίωση των οικονομικών δεικτών. (Μπορείτε να παρακολουθείτε την εξέλιξη των στατιστικών των αγορών, εδώ).
Αποφυγή άκαιρων τοποθετήσεων
Μία έντονη και μακροχρόνια χρηματιστηριακή κρίση διαφέρει σημαντικά από μία συνηθισμένη πτώση των τιμών, κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης χρηματιστηριακής περιόδου.
Το σημείο “αντιστροφής” των τιμών, κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης πτώσης, συχνά, μπορεί να ανιχνευθεί με τη χρήση διαφόρων εργαλείων της θεμελιώδους και της τεχνικής ανάλυσης.
Σε μια μακροχρόνια χρηματιστηριακή κρίση, τα “συνήθη εργαλεία” παύουν να ισχύουν. Για παράδειγμα, δεν έχει σημασία η πτώση του δείκτη Ρ/Ε (λόγος τιμής προς κέρδη) μιας μετοχής, αφού η μεταβολή των ευρύτερων οικονομικών συνθηκών, μπορεί να μεταβάλλει την εξέλιξη των κερδών. Δεν έχει σημασία αν μία μετοχή θεωρείται “υπερπουλημένη” (oversold), επειδή έχει μεταβληθεί η ψυχολογία των επενδυτών και, ενδεχομένως, έχουν μειωθεί και οι όγκοι συναλλαγών στις χρηματιστηριακές αγορές.
Ούτε και οι ανοδικές αντιδράσεις, κατά τη διάρκεια μιας μακροχρόνιας χρηματιστηριακής πτώσης μπορούν να αποτελέσουν οδηγούς για τον τερματισμό μιας χρηματιστηριακής κρίσης, αφού, πολύ συχνά, οι αντιδράσεις αυτές αποδεικνύονται αποτυχημένες.
Κατά τις έξι μεγάλες χρηματιστηριακές κρίσεις που εξετάσαμε, υπήρξε σωρεία τέτοιων αποτυχημένων ανοδικών αντιδράσεων.
Στον δείκτη S&P-500, κατά τις κρίσεις αυτές, υπήρξαν -συνολικά- οκτώ αποτυχημένες ανοδικές αντιδράσεις, επιπέδου, πάνω από 10% από σημεία “χαμηλών κλεισιμάτων” (τοπικών πυθμένων) που δημιουργούνταν. Οι ανοδικές αυτές αντιδράσεις, πολλές από τις οποίες σημειώθηκαν και λίγο μετά από την έναρξη της κρίσης, τελικά κατέληξαν σε ζημιές, συχνά σημαντικές. Δείτε τον παρακάτω πίνακα.
(Προσοχή! Εξετάζουμε -και σημειώνουμε στα διαγράμματα- μόνο τις περιπτώσεις ανοδικής αντίδρασης κατά τη διάρκεια της πτώσης προς το κατώτατο σημείο της κάθε περιόδου.)
Στον δείκτη Nasdaq, ο οποίος είναι περισσότερο “επιθετικός”, οι αποτυχημένες ανοδικές αντιδράσεις, είναι πολύ περισσότερες και φτάνουν στις δεκαέξι (16). Δείτε τον παρακάτω πίνακα.
Συμπερασματικά
Πρόκειται για μία ακόμη χρηματιστηριακή κρίση. Ίσως είναι σοβαρή, όμως σήμερα, λόγω των στοιχείων που έχουμε στη διάθεσή μας και της εμπειρίας που έχουμε αποκτήσει από την ανάλυση παλαιότερων κρίσεων, μπορούμε να διακρίνουμε τη λογική και τους “μηχανισμούς” που τις διέπουν. Άρα, μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε και να σχεδιάσουμε την επενδυτική στρατηγική μας, ώστε, στο τέλος, να τις κάνουμε να λειτουργούν υπέρ μας και όχι σε βάρος μας.
Η παρακολούθηση της εξέλιξης της παρούσας κρίσης, θα είναι μία από τις καθημερινές βασικές ασχολίες μας στις σελίδες του eurocapital.gr και στο ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ.
-----
Δείτε το σύνολο των άρθρων του παρόντος αφιερώματος:
- Οι χρηματιστηριακές κρίσεις, τα χαρακτηριστικά τους και η αντιμετώπισή τους (εδώ)
- Οι έξι χρηματιστηριακές κρίσεις κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών (εδώ)
- Ο πληθωρισμός, τα επιτόκια και οι χρηματιστηριακές αγορές: Οι περιπτώσεις των κρίσεων του 1973 και του 1979 (εδώ)
- Η αντιμετώπιση της κρίσης - Η αναζήτηση του “πάτου”
Το παρόν άρθρο, είναι τμήμα της ύλης του τεύχους 242 (Ιούλιος 2022) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ. Δείτε τα πλήρη περιεχόμενα του τεύχους 242, εδώ.
