Επισημάνσεις για την οικονομία, την αγορά και τον κόσμο

01 Ιουλίου 2022, 13:20 | Χ&Α - 242

Το 2022, μέχρι στιγμής, υπήρξε ένα εντυπωσιακά αρνητικό έτος, όχι μόνο λόγω των χρηματιστηριακών αποδόσεων, αλλά λόγω των ευρύτερων ανατροπών που έχουν συμβεί, κατά τη διάρκειά του. Το έτος αυτό, μπορεί να αποδειχθεί ως “έτος-βάση” σε μία νέα πορεία του κόσμου και της διεθνούς οικονομίας.
Μέχρι σήμερα, οι μοναδικές πετυχημένες επενδυτικές στρατηγικές, ήταν η πλήρης αποχή από επενδυτικές κινήσεις ή η λήψη short θέσεων, εναντίον χρηματιστηριακών δεικτών, μετοχών και ομολόγων. Οι στρατηγικές αυτές, μπορεί να συνεχίσουν να υπερτερούν και κατά τους επόμενους μήνες, παρά το ότι -όπως πολλοί υποστηρίζουν- η κατάρρευση των χρηματιστηριακών τιμών, έχει δημιουργήσει πολύ ενδιαφέρουσες αγοραστικές ευκαιρίες.

●●●

Ποτέ δεν υποστηρίξαμε την άποψη ότι, “η πτώση είναι μια ευκαιρία αγορών” ή ότι, “οι έξυπνοι αγοράζουν όταν οι περισσότεροι πουλούν”. Αυτά, είναι ευφυολογήματα που τα λένε άνθρωποι που δε γνωρίζουν πολλά, προς ανθρώπους που γνωρίζουν ακόμη λιγότερα. Σίγουρα, το τί κάνουν οι υπόλοιποι σε μία αγορά, παίζει ρόλο, όμως δεν είναι αυτό που προσδιορίζει ή όχι, το τί πρέπει να κάνουμε εμείς. Είναι βεβαίως σημαντικό να βλέπουμε τα πράγματα με αισιοδοξία, αλλά είναι ακόμη πιο σημαντικό, πέρα απ’ όλα, να τα βλέπουμε με ρεαλισμό.

●●●

Κάποια στιγμή, θα είναι ευκαιρία αγορών. Όμως, αυτό θα συμβεί όταν διαφανεί ότι, οι αιτίες που προκάλεσαν την πτώση, έχουν διορθωθεί ή ότι είναι πολύ πιθανό να διορθωθούν, και παράλληλα, η χρηματιστηριακή αγορά έχει εξαντλήσει ή τείνει να εξαντλήσει την πτώση της. Ποτέ δε θα πετύχουμε τον απόλυτο “πάτο” στην πτωτική πορεία ενός δείκτη ή μιας μετοχής. Τον απόλυτο “πάτο”, τον πετυχαίνουν μόνον οι τυχεροί και οι ψεύτες. Άλλωστε, το ότι ένα σημείο ήταν ο “πάτος” (ή αντίστοιχα, η “κορυφή” στην άνοδο), κάποιος το αντιλαμβάνεται αρκετό διάστημα αφού αυτό έχει συμβεί. Και για να γίνει αντιληπτό, χρειάζεται προσεκτική εξέταση, γνώση για το πώς συμπεριφέρθηκε η αγορά σε παρόμοιες περιστάσεις στο παρελθόν και ικανότητα για αντιστοίχιση των όσων συμβαίνουν στην αγορά με τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας. Και τελικά, αν πειστούμε ότι, ένα σημείο στην πτώση, όντως είναι ο “πάτος” (ή βρίσκεται κοντά στον “πάτο”) και δράσουμε αναλόγως, θα πρέπει πάντα να έχουμε ένα “plan B”, ή να έχουμε αποφασίσει τις ενέργειές μας, στην περίπτωση που αποδειχθεί ότι η εκτίμησή μας (για τον “πάτο”), ήταν λανθασμένη. Αυτό είναι το σημείο που κάνουν λάθος οι περισσότεροι.

●●●

Έχοντας παρακολουθήσει και αναλύσει, από κοντά τα αίτια και τα γεγονότα αυτής της κρίσης και έχοντας πραγματοποιήσει μια επίπονη και βαθιά έρευνα για τη φυσιολογία της, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι, η “οικονομική και χρηματιστηριακή κρίση του 2022”, θα είναι έντονη, μακροχρόνια και επίπονη, θα καταχωρηθεί στην οικονομική ιστορία και μνήμη και θα αποτελέσει αφορμή για πολλές μελέτες και αναλύσεις στο μέλλον.

Παράλληλα όμως, όπως συμβαίνει σε όλες τις κρίσεις, για πολλούς, που θα μπορέσουν να την αντιληφθούν, θα αποβεί μια μεγάλη ευκαιρία.

●●●

Συνηθισμένοι σε μια αγορά που ανεβαίνει διαρκώς, οι περισσότεροι αναλυτές, τόσο στην Ελλάδα, όσο κυρίως στο εξωτερικό, δε μπορούν ακόμη να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της οικονομίας και των αγορών. Οι αναλύσεις και οι προβλέψεις τους, βασίζονται περισσότερο στο παρελθόν και δείχνουν να αγνοούν το μέλλον. Μάλιστα, το γεγονός ότι, οι περισσότεροι αναλυτές δεν έχουν ακόμη συμπεριλάβει, στα σοβαρά, τον παράγοντα “οικονομική κρίση” στις αναλύσεις τους, δεν είναι αισιόδοξο, αφού δείχνει ότι αυτή, βρίσκεται ακόμη στην αρχή.

●●●

Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι, οι αναλυτές, στις πολύ δύσκολες, ή στις πολύ καλές περιόδους, λειτουργούν ως αγέλη. Όταν κάποιοι, αρχίσουν -πρώτοι- τις υποβαθμίσεις, θα ακολουθήσουν οι υπόλοιποι -υπάρχει μια ολόκληρη θεωρία γιατί συμβαίνει αυτό. Και τότε, θα ξεκινήσει ένας “ανταγωνισμός υποβαθμίσεων”, όπου η επόμενη θα είναι χειρότερη από την προηγούμενη. Πολλοί μάλιστα λένε ότι -και το πιστεύουμε αυτό- ένας από τους “πρόδρομους δείκτες” του τέλους της κρίσης και του “πάτου” των αγορών και των οικονομιών, είναι το σημείο που, οι αναλύσεις γίνονται τόσο απαισιόδοξες, που εντυπωσιάζουν και που είναι δύσκολο να γίνουν πιστευτές. Το αντίθετο βέβαια συμβαίνει στις φάσεις της μεγάλης αισιοδοξίας.

Ο πληθωρισμός, έχει ήδη ξεφύγει και έχει εισχωρήσει στις δομές των οικονομιών -το κρίσιμο σημείο ήταν οι τομείς των αμοιβών εργασίας και των ενοικίων. Άπαξ και εισχώρησε στους τομείς αυτούς, έχει ισχυροποιηθεί ως “πληθωρισμός κόστους” και είναι πλέον δύσκολο να τιθασευθεί.

●●●

Ένας παράγοντας που θα βοηθήσει σημαντικά στο χρονικό περιορισμό των αρνητικών επιδράσεων του πληθωρισμού στις οικονομίες, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία. Όσο περισσότερο διαρκεί, τόσο περισσότερο επηρεάζει τις τιμές πολλών εμπορευμάτων (μεταξύ των οποίων και βασικών τροφίμων) και την πληθωριστική ψυχολογία.
Ήδη, κατά το τελευταίο διάστημα, παρατηρείται σοβαρή βελτίωση στη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων, αλλά και μείωση του κόστους μεταφοράς προϊόντων. Παράλληλα, άρχισε να λειτουργεί και το “φαινόμενο bullwhip”  (δείτε στο τεύχος 234, εδώ) δηλαδή το πώς, οι μεγάλες παραγγελίες και το μεγάλο “στοκάρισμα” του παρελθόντος, οδηγεί σήμερα σε πτώση των τιμών των προϊόντων, τα οποία διαφορετικά θα μείνουν απούλητα. Αν η βελτίωση στις εφοδιαστικές αλυσίδες και στη λειτουργία των αγορών, οδηγήσει στη σταθεροποίηση ή στη μείωση του ρυθμού αύξησης των τιμών, κάτι που θα δώσει περιθώριο στις κεντρικές τράπεζες να αποφύγουν μεγαλύτερες μειώσεις επιτοκίων. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η “περιπέτεια” δε θα ολοκληρωθεί σύντομα.

●●●

Στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής, τα πράγματα δείχνουν καλύτερα. Η οικονομική κατάσταση συγκρατείται και μαζί της δείχνουν να συγκρατούνται και τα μεγέθη των εταιριών. Εν τούτοις, οι προβλέψεις δε μπορεί παρά να είναι επισφαλείς, αφού η κατάσταση -και η πορεία των μεγεθών- μπορούν να αλλάξουν ξαφνικά. Το ότι τα μεγέθη έδειξαν να είναι πολύ ικανοποιητικά στο τρίμηνο ή το εξάμηνο, δε σημαίνει ότι θα παραμείνουν καλά έως το τέλος του έτους.
Όπως είχαμε δεσμευτεί, στο παρόν τεύχος, διατυπώνουμε προβλέψεις για το έτος 2022, για μεγάλο αριθμό εισηγμένων εταιριών. Όμως, ήδη από τη στιγμή που τις γράφουμε, νιώθουμε ότι, οι προβλέψεις αυτές θα μπορούσε να είναι επισφαλείς -δεν ήταν έτσι τα πράγματα κατά το περασμένο έτος.
Σε κάθε περίπτωση όμως, παρακολουθούμε από κοντά τις εξελίξεις και είμαστε έτοιμοι για κάθε διορθωτική κίνηση, εφ’ όσον απαιτηθεί.

Στη χρηματιστηριακή ιστορία, ως “αφετηρία” της τρέχουσας χρηματιστηριακής κρίσης, δε θα καταγραφεί η 24η Φεβρουαρίου (ημέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία), αλλά η 4η Ιανουαρίου 2022, ημέρα που το Dow Jones, κατέγραψε, για τελευταία φορά, νέα ιστορικά ανώτατη τιμή (στις 36.799,65 μονάδες). Άλλωστε, ο πληθωρισμός -η κύρια αιτία αυτής της κρίσης- δεν εμφανίστηκε μετά την εισβολή στην Ουκρανία και ούτε προκλήθηκε απ’ αυτή, αλλά είχε κάνει την εμφάνισή του, πολύ νωρίτερα.

●●●

Στην προηγούμενη, μεγάλη κρίση που είχε προκαλέσει ο πληθωρισμός, πίσω στο μακρινό 1973, ο Dow Jones, είχε καταγράψει την -τότε- ιστορικά ανώτατη τιμή του, στις 11/1/1973, στις 1.051,70 μονάδες. Σημείωσε τη χαμηλότερη τιμή της κρίσης, την 4/10/1974, στις 584,56 μονάδες (-44,42%). Και, μετά την κρίση, βρέθηκε πάνω από το επίπεδο της 11/1/1973, μόλις στις 3/11/1982, δηλαδή μετά από σχεδόν 14 χρόνια! (Βέβαια, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει από τότε και, εκτιμάται ότι, η επάνοδος του αμερικανικού δείκτη, πάνω από το ρεκόρ του Ιανουαρίου του 2022, δε θα απαιτήσει τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.)

Δείτε την πορεία των δεικτών των μεγάλων χρηματιστηριακών αγορών και τη σχέση τους με την αρχή του έτους ή τα “υψηλά” της τελευταίας διετίας, εδώ. Το αρχείο αυτό, λειτουργεί μόνιμα και ενημερώνεται αυτόματα.

●●●

Οι λόγοι που η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, μέχρι στιγμής, δείχνει να κινείται καλύτερα, σε σχέση με άλλες δυτικές αγορές, είναι τρεις: α) Η αγορά της Αθήνας -όπως και άλλες ευρωπαϊκές αγορές- δεν είχε προλάβει να εξελιχθεί σε “φούσκα” κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας. Έτσι, ακόμη και πριν το ξέσπασμα της κρίσης δεν υπήρχαν πολλοί “κερδισμένοι” επενδυτές, ώστε να σπεύσουν να περισώσουν τα κέρδη τους. Παράλληλα, οι δραστηριοποιούμενοι στην αγορά της Αθήνας, επί χρόνια, έχουν συνηθίσει στις “δυσκολίες” και η σημερινή κατάσταση δε τους είναι ξένη. β) Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά το 2022 και το 2023, σε κάθε περίπτωση, θα είναι ανώτερη από το μέσο όρο της Ε.Ε., των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών. γ) Από φέτος, το τραπεζικό σύστημα, παρά τα όσα νέα προβλήματα υπάρξουν, θα εμφανίσουν κέρδη και θα δραστηριοποιηθούν καλύτερα, στη χρηματιστηριακή αγορά.

●●●

Τι θα μπορούσαν να σημαίνουν τα υψηλότερα επιτόκια, ο υψηλός πληθωρισμός και η οικονομική επιβράδυνση για τις τράπεζες; Εάν η οικονομία συνεχίσει να αναπτύσσεται, η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να είναι επικερδής για τις τράπεζες επιφέροντας αύξηση του καθαρού επιτοκιακού εισοδήματος εν μέρει μέσω και της διεύρυνσης των περιθωρίων. Εάν όμως επιδεινωθεί η οικονομία και αυξηθούν περαιτέρω τα επιτόκια, τότε αναμένεται να δούμε υποβάθμιση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων, αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) και αυτό θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην κερδοφορία των τραπεζών.

Εάν ο πληθωρισμός είναι επίσης επίμονος θα πλήξει το λειτουργικό κόστος των τραπεζών, το οποίο θα είναι μειονέκτημα για την κερδοφορία. Εν κατακλείδι, βραχυπρόθεσμα η αύξηση των επιτοκίων μπορεί να είναι θετική, αλλά εάν η οικονομία επιδεινωθεί, οι τράπεζες θα έχουν να αντιμετωπίσουν προκλήσεις. (Απόψεις του Χοσέ Εμανουέλ Κάμπα, προέδρου Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών)

Δεν είναι κακό να συναλλάσσεται κάποιος στο Bitcoin ή σε κάποιο άλλο “κρυπτονόμισμα” από την πανσπερμία των (χιλιάδων) “κρυπτονομισμάτων” που επινοήθηκαν από ευφυείς ανθρώπους, για τους λιγότερο ευφυείς. Άλλωστε, η αγορά του Bitcoin (και των άλλων) είναι εξαιρετική για έναν trader, αφού έχει μεγάλη ρευστότητα και λειτουργεί ακόμη και τα Σαββατοκύριακα. Κακό είναι να μην έχει κανόνες στις συναλλαγές του και όρια για το πότε να φύγει. Και βέβαια, ακόμη πιο κακό είναι να πιστεύει ότι αυτό το ηλεκτρονικό κατασκεύασμα, έχει κάποια αξία.

●●●

Το περιοδικό ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ, θα κυκλοφορεί την πρώτη εργάσιμη μέρα κάθε μήνα. Αυτό θα βελτιώσει τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα στατιστικά χρηματιστηριακά στοιχεία, τα οποία θα εμφανίζονται πλέον ως “μηνιαία”. Εξαιρέσεις στις ημερομηνίες κυκλοφορίας θα είναι ο Σεπτέμβριος  και ο Ιανουάριος, που θα κυκλοφορεί την 10η μέρα του μήνα.

●●●

 

Η πτώση των κερδών των αμερικανικών επιχειρήσεων (του συνόλου και όχι μόνο των εισηγμένων), κατά 4,9% στο α’ τρίμηνο του έτους, αποτέλεσε ακόμη μία προειδοποίηση για την ταχύτατη επιδείνωση των συνθηκών στην αμερικανική οικονομία. Συνήθως, το μέγεθος αυτό αποτυπώνει καλύτερα τις συνθήκες λειτουργίας και την τροχιά της οικονομίας, αφού περιλαμβάνει κάθε κατηγορίας και μεγέθους. Η αρνητική τροχιά της κερδοφορίας, σε μία περίοδο (α’ τρίμηνο) κατά την οποία, οι ανησυχίες των καταναλωτών για την πορεία της οικονομίας, ήταν ακόμη ήπιες, αποτελεί -ακόμη ένα- ανησυχητικό γεγονός. (Δείτε εδώ).

●●●

Στο 8,6% αυξήθηκε ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη, κατά το μήνα Ιούνιο, σύμφωνα με την πρώιμη (flash) ανακοίνωση της Eurostat, η οποία εκδίδεται στο τέλος κάθε μήνα (εδώ). Το μέγεθος αυτό είναι σημαντικά μεγαλύτερο από την τιμή του Μαΐου (8,1%) και από τις εκτιμήσεις των αναλυτών (8,4%). Με βάση την ανακοίνωση αυτή, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα εμφανίζεται να έφτασε, κατά το μήνα Ιούνιο, στο 12,0%. Η ανακοίνωση του ΔΤΚ από την ΕΛΤΑΤ, θα γίνει στις 8 Ιουλίου.

Η ενέργεια είχε, για μία ακόμη φορά τη μεγαλύτερη άνοδο (41,9% σε σχέση με 39,1% κατά τον Μάιο) και τα τρόφιμα κατά 8,9%.

Είναι σαφές ότι, η εξέλιξη αυτή θα αναγκάσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να κινηθεί πιο αποφασιστικά στην αύξηση του βασικού της επιτοκίου, ενώ μάλιστα, ουδείς αποκλείει και μία επίσπευση της ανακοίνωσης.

●●●

Οι τρεις ημερομηνίες που αναμένονται με ενδιαφέρον (αλλά και φόβο) κατά το μήνα Ιούλιο είναι οι: 13 Ιουλίου (ανακοίνωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ), 21 Ιουλίου (ανακοίνωση επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, εκτός αν υπάρξει έκτακτη παρέμβαση) και 27 Ιουλίου (ανακοίνωση επιτοκίων της FED). Οι ανακοινώσεις αυτές, θα προσδιορίσουν την πορεία των αγορών, αλλά και την αρθρογραφία στα οικονομικά ΜΜΕ, τουλάχιστον κατά το επόμενο δίμηνο.

 

Το παρόν άρθρο, είναι τμήμα της ύλης του τεύχους 242 (Ιούλιος 2022) του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΑΓΟΡΑ. Δείτε τα πλήρη περιεχόμενα του τεύχους 242, εδώ.