Capital controls στη Γερμανία; Η «ατμομηχανή» της Ευρωζώνης ετοιμάζεται για το χειρότερο δυνατό σενάριο

Αν και η Ευρώπη έχει γεμίσει τα αποθέματα φυσικού αερίου της ενόψει του χειμώνα, η μεγαλύτερη οικονομία της έχει ξεκινήσει την προετοιμασία για το δυσμενέστερο σενάριο το οποίο ενδέχεται να συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, όχλους αγανακτισμένων πολιτών, bank runs και μπλακ άουτ.

Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ του Reuters, οι γερμανικές αρχές έχουν αρχίσει τις προετοιμασίες για αποστολές μετρητών σε περίπτωση μπλακ άουτ έτσι ώστε να προστατευθεί η εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας, δεδομένης της ενεργειακής κρίσης. Τα πλάνα συμπεριλαμβάνουν ενίσχυση των αποθεμάτων της Bundesbank έτσι ώστε να αντισταθμιστεί οποιαδήποτε αύξηση της ζήτησης μετρητών αλλά και την επιβολή capital controls.

Οι ρυθμιστικές αρχές, παράλληλα, μελετούν τα προβλήματα τα οποία ενδέχεται να εμφανιστούν σε ό,τι αφορά την εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα, όπως την προτεραιότητα παροχής καυσίμων για τις μεταφορές χρημάτων.

Οι μελέτες αυτές γίνονται από την κεντρική τράπεζα της χώρας και την ρυθμιστική αρχή της χρηματοπιστωτικής αγοράς BaFin, όπως και πολλές οργανώσεις του ευρύτερου χρηματοοικονομικού τομέα.

Αν και οι γερμανικές αρχές έχουν πολλάκις τονίσει πως η πιθανότητα δημιουργίας προβλημάτων τέτοιου είδους παραμένει περιορισμένη, η προετοιμασία για την αντιμετώπισή τους υποδεικνύει διαφορετικό αφήγημα, ιδιαίτερα εάν κανείς αναλογιστεί την αυξημένη πιθανότητα μπλακ άουτ λόγω των ενεργειακών ελλείψεων αλλά και των πιθανών σαμποτάζ στο δίκτυο ηλεκτροδότησης. Παράλληλα, οι προετοιμασίες αυτές υποδεικνύουν και το μέγεθος των προβλημάτων που έχει προκαλέσει η εξάρτηση της γερμανικής οικονομίας από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες σε συνδυασμό με τα αυξημένα ποσοστά πληθωρισμού.

«Τα μετρητά είναι βασιλιάς»

Όπως είναι γνωστό, η πρόσβαση σε μετρητά θεωρείται εξαιρετικά σημαντική για τους Γερμανούς οι οποίοι προτιμούν την ασφάλεια και την ανωνυμία που αυτά προσφέρουν. Σημειωτέον πως το ποσοστό χρήσης μετρητών στη Γερμανία ξεπερνά πολύ το αντίστοιχο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ πολλοί Γερμανοί έχουν ακόμα τεράστια αποθέματα σε γερμανικά μάρκα τα οποία δεν έχουν αλλάξει για ευρώ.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Bundesbank, περίπου το 60% των καθημερινών συναλλαγών στη Γερμανία γίνονται με μετρητά, ενώ οι Γερμανοί, κατά μέσο όρο, προχωρούν σε ανάληψη 6.000 ευρώ ετησίως από τα ΑΤΜ. Παράλληλα, σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας του γερμανικού κοινοβουλίου πριν από μία 10ετία «σε περίπτωση capital controls η γερμανική κοινωνία ενδέχεται να καταρρεύσει, αφού πολλοί Γερμανοί μπορεί να οδηγηθούν σε βίαιους διαπληκτισμούς».

Τον Μάρτιο του 2020, στις αρχές της πανδημίας, οι Γερμανοί πολίτες προχώρησαν σε ανάληψη 20 δισεκατομμυρίων ευρώ παραπάνω από το αντίστοιχο ποσό καταθέσεων, χωρίς όμως να υπάρξουν προβλήματα έλλειψης μετρητών. Ένα πιθανό μπλακ άουτ, όμως, δημιουργεί ανησυχίες για τα πιθανά δυσμενή σενάρια που ενδέχεται να προκαλέσουν οι κοινωνικές ταραχές.

Σε περίπτωση μπλακ άουτ, μία επιλογή των αρχών θα είναι η εφαρμογή ορίου ανάληψης και capital controls όπως ακριβώς είχε γίνει και στην Ελλάδα. Προφανώς μία τέτοια επιλογή για την τεράστια οικονομία της Γερμανίας θα αποδειχθεί πολύ πιο δύσκολη, αν και οι πηγές του Reuters τόνισαν πως το τραπεζικό σύστημα της χώρας είναι έτοιμο για οποιαδήποτε πιθανότητα.

Ευάλωτοι

Ένα ευάλωτο σημείο της εύρυθμης μεταφοράς και παροχής μετρητών, όμως, είναι το γεγονός πως οι ιδιωτικές εταιρείες security όπως Brinks και Loomis δεν καλύπτονται από τη νομοθεσία η οποία θα τους δώσει προτεραιότητα για πρόσβαση σε καύσιμα και τηλεπικοινωνίες σε περίπτωση μπλακ άουτ, σύμφωνα με την ένωση BDGW.

«Υπάρχουν πολλές ελλείψεις στη νομοθεσία», τόνισε ο επικεφαλής της BDGW Αντρέας Πάουλικ, προσθέτοντας πως «τα τεθωρακισμένα οχήματα θα πρέπει να περιμένουν στις ατέρμονες ουρές στα πρατήρια βενζίνης όπως όλοι. Θα πρέπει να λάβουμε μέτρα τώρα, πριν είναι αργά».

Πάνω από το 40% των Γερμανών ανησυχούν για μπλακ άουτ το επόμενο εξάμηνο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Funke Mediengruppe. Ένα σχεδόν αναπόφευκτο μπλακ άουτ τους επόμενους μήνες ενδέχεται να οδηγήσει σε bank run στο οποίο κάποιο τοπικό χρηματοπιστωτικό σύστημα δε θα μπορέσει να ανταποκριθεί. Ως αποτέλεσμα, οι γερμανικές αρχές έχουν εκδώσει ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία συμβουλεύουν τους Γερμανούς να παραμείνουν στα σπίτια τους σε περίπτωση μπλακ άουτ.

Σύμφωνα με διαφορετική πηγή του πρακτορείου Reuters, οι ρυθμιστικές αρχές της χώρας ανησυχούν πως μεγάλο μέρος του χρηματοπιστωτικού τομέα της χώρας δεν είναι προετοιμασμένο για τη δημιουργία πολλαπλών και μεγάλης διάρκειας μπλακ άουτ. Σύμφωνα με την ένωση του κλάδου, Deutsche Kreditwirtschaft, «αν και οι τράπεζες θεωρούν την πιθανότητα ενός μαζικού μπλακ άουτ πολύ μικρή, βρίσκονται ήδη σε επικοινωνία με τις αρμόδιες αρχές και τα υπουργεία για την αντιμετώπιση ενός τέτοιου προβλήματος». Η ένωση τόνισε, επίσης, πως «οι τράπεζες θα πρέπει να εισαχθούν στη λίστα των κρίσιμων υποδομών σε περίπτωση επιβολής δελτίων ενέργειας».

Το όλο πρόβλημα της ενεργειακής κρίσης έχει φέρει στο προσκήνιο και την εξάρτηση του χρηματοοικονομικού συστήματος από την τεχνολογία, δεδομένης της αύξησης της χρήσης ηλεκτρονικών συναλλαγών και της απουσίας παροχής ρεύματος σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στα ATM.

Μία δυστοπική «εικόνα» παρουσίασε ο Τόμας Λάιτερτ, επικεφαλής της συμβουλευτικής για την αντιμετώπιση κρίσεων τέτοιου είδους εταιρείας, KomRe: «Τα μετρητά θα είναι ο μόνος τρόπος πληρωμής που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι πολίτες. Πως θα πληρώσουν για τις κονσέρβες και τα κεριά χωρίς μετρητά;».

Πηγή: newmoney.gr