Η Εσθονή πρόεδρος στην «Κ»: Εμπιστοσύνη στον ψηφιακό κόσμο

21 Μαϊου 2018, 17:20 | Συνεντεύξεις

Η Εσθονή πρόεδρος στην «Κ»: Εμπιστοσύνη στον ψηφιακό κόσμο

Των Τάσου Τέλλογλου, Γιάννη Παλαιολόγου

«Μας φάνηκε  άδικο να χάνουν επαφή οι Εσθονοί του εξωτερικού με το πολιτικό μας σύστημα». Με τη φράση αυτή εξηγεί η Κέρστι Κάλιουλαϊντ, πρόεδρος της Εσθονίας, το σκεπτικό που οδήγησε τη μικρή χώρα της Βαλτικής, που έχει εξελιχθεί στο ψηφιακό θαύμα της Ε.Ε., να επιτρέψει στους πολίτες της να ψηφίζουν διαδικτυακά οπουδήποτε κι αν βρίσκονται στον κόσμο. «Πολλοί Εσθονοί ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες», εξηγεί σε αποκλειστική συνέντευξη στην «Κ» η Εσθονή πρόεδρος. «Ενταχθήκαμε στην Ε.Ε. για να απολαμβάνουμε τις τέσσερις ελευθερίες. Και έχουμε τα τεχνολογικά εργαλεία ώστε να γίνεται με ασφάλεια η εκλογική διαδικασία, αλλά και την εμπιστοσύνη των πολιτών».

Ωστόσο, η κ. Κάλιουλαϊντ θεωρεί ότι αυτό δεν είναι ένα βήμα που πρέπει να γίνει πρόωρα. «Η ηλεκτρονική ψηφοφορία απαιτεί υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης του πολίτη στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση», σημειώνει. «Πρέπει πρώτα να εξοικειωθούν οι πολίτες με συναλλαγές χαμηλού ρίσκου, που προσφέρουν μεγάλη εξυπηρέτηση, όπως η ηλεκτρονική πληρωμή φόρων».

Η ηλεκτρονική ψηφοφορία ήταν μία ακόμη τολμηρή κίνηση στην πορεία της Εσθονίας προς την πλήρη ψηφιοποίηση της διακυβέρνησης. «Αρχικά, στην αρχή του αιώνα, δεν συνειδητοποιούσαμε ότι κάναμε κάτι ιδιαίτερο – ότι θα ανατρέπαμε το κοινωνικό στάτους κβο. Απλά θέλαμε να χρησιμοποιήσουμε τη διαθέσιμη τεχνολογία για να οικοδομήσουμε ένα αποδοτικό και αποτελεσματικό κράτος», λέει στην «Κ» η κ. Κάλιουλαϊντ. «Τα φορολογικά έσοδα αποτελούν μόνο το 35% του ΑΕΠ στην Εσθονία. Αν θέλεις να παρέχεις υπηρεσίες με αυτό το χαμηλό επίπεδο φόρων, πρέπει να καινοτομήσεις».

Η Εσθονή πρόεδρος σημειώνει ότι πλέον «δεν υπάρχει επιστροφή. Πρέπει να προσφέρουμε τα πάντα ψηφιακά, γιατί ο κόσμος απλά αρνείται να περιμένει σε ουρές». Στην ομιλία της την Πέμπτη στο Orange Grove, τη θερμοκοιτίδα για startups της ολλανδικής πρεσβείας, είπε ότι τα μόνα πράγματα που δεν μπορούν να κάνουν διαδικτυακά οι Εσθονοί είναι να παντρευτούν και να αγοράσουν ακίνητα.

Πώς έχουν χειριστεί το ζήτημα της κυβερνοασφάλειας; Πώς κατάφεραν η μαζική κυβερνοεπίθεση του 2007 να μην κλονίσει την εμπιστοσύνη του κόσμου στο σύστημα; «Το βασικότερο στοιχείο είναι η ταυτοποίηση. Κανείς δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε κρατικές βάσεις δεδομένων χωρίς την ψηφιακή του ταυτότητα. Και η ταυτότητα αυτή είναι πολύ διαφορετική από έναν απλό λογαριασμό της Google ή της Facebook. Περιλαμβάνει ένα υλικό στοιχείο (την κάρτα) και δύο κωδικούς, την επαλήθευση των οποίων εγγυάται το ίδιο το κράτος». Επιπλέον, η ευρεία χρήση του Διαδικτύου για κάθε είδους συναλλαγή «έχει δημιουργήσει στους πολίτες τη συνείδηση της ανάγκης να ακολουθούν τους κανόνες ψηφιακής υγιεινής». Αλλά και σε επίπεδο νομοθεσίας, «είναι ποινικό αδίκημα κάποιος μη εξουσιοδοτημένος να αποκτά πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων πολιτών – και είναι αδύνατον να αποκτήσει κάποιος πρόσβαση χωρίς να γίνει αντιληπτός».

Η Εσθονή πρόεδρος αναφέρεται επίσης στο μέτρο της «πρεσβείας δεδομένων» – η πρώτη εκ των οποίων ενεργοποιήθηκε πρόσφατα στο Λουξεμβούργο. «Η ιδέα είναι ότι υπάρχει ένα αντίγραφο των δεδομένων του εσθονικού κράτους εκτός Εσθονίας, ως μέτρο ασφαλείας». Γενικότερα, «δεν έχουμε φτιάξει μία, ενιαία, γιγάντια βάση δεδομένων. Ολα τα συστήματά μας είναι μικρά και χωριστά, ώστε αν γίνει επίθεση σε ένα, τα υπόλοιπα να συνεχίσουν να λειτουργούν».

Η κ. Κάλιουλαϊντ εκφράζει την πεποίθησή της ότι, με τα κατάλληλα μέτρα, «ο ψηφιακός κόσμος είναι πιο ασφαλής σε σύγκριση με τον αναλογικό».

Πώς όμως πείστηκαν οι Εσθονοί να εμπιστευθούν όλα τους τα προσωπικά δεδομένα στο κράτος, σε μία χώρα που βίωσε για δεκαετίες μια στυγνή, ολοκληρωτική δικτατορία; «Ηταν δύσκολο. Το καταφέραμε μέσω του νόμου. Δημιουργήσαμε ένα νομοθετικό πλαίσιο προστασίας των δεδομένων των Εσθονών πολύ πριν αρχίσει όλος ο κόσμος να σκέφτεται για τα ζητήματα αυτά. Ο πολίτης στην Εσθονία εξακολουθεί να είναι ο κάτοχος των δεδομένων του και το κράτος δεν μπορεί να τα επεξεργαστεί αν δεν έχει τη ρητή του εξουσιοδότηση. Από την άλλη, έχοντας ζήσει σε συνθήκες δικτατορίας και κατοχής, οι πολίτες μου μπορούν να κατανοήσουν τη διαφορά μεταξύ ενός δημοκρατικού κράτους που συλλέγει τα δεδομένα τους για να τους παρέχει υπηρεσίες μέσω Διαδικτύου και του Μεγάλου Αδελφού».

Ευκαιρίες απασχόλησης

Στο μέτωπο της οικονομίας, η κ. Κάλιουλαϊντ βλέπει ραγδαίες εξελίξεις: «Σε 15 χρόνια ο βαθμός απασχόλησης στη βιομηχανία θα είναι συγκρίσιμος με εκείνον του πρωτογενούς τομέα. Το ερώτημα είναι τι κάνουμε γι’ αυτό; Η εκβιομηχάνιση έγινε με τεράστιο κοινωνικό κόστος. Τώρα έχουμε την εκπαίδευση και το σύστημα κοινωνικής προστασίας. Πρέπει να τα χρησιμοποιήσουμε για να διαχειριστούμε τη μετάβαση. Αλλά δεν πρέπει να ξοδέψουμε πόρους για να την καθυστερήσουμε».

Εκφράζει δε την πίστη της στον εξισωτικό χαρακτήρα της ψηφιακής οικονομίας: «Το Διαδίκτυο δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης εκεί που δεν υπήρχαν ποτέ. Δεν αφορά μόνο τους μηχανικούς αυτό. Πολλοί από αυτούς που μετακινούνται από το ένα μέρος στο άλλο και βγάζουν χρήματα διαδικτυακά δεν έχουν φοιτήσει στο πανεπιστήμιο». Ενα αυτιστικό άτομο που ζει σε προάστιο της Αθήνας και το μόνο πράγμα που ξέρει να κάνει είναι να πλέκει κόκκινες κάλτσες, παλαιότερα θα είχε πολύ περιορισμένες δυνατότητες. «Τώρα μπορεί να βρει στο Διαδίκτυο πελάτες στην παγκόσμια αγορά».

Η γεωγραφία έχει πλέον πεθάνει

Η Ελλάδα και η Εσθονία υπέγραψαν το 2012 μνημόνιο συνεργασίας για τη μεταφορά ψηφιακής τεχνογνωσίας στον δημόσιο τομέα. Εξ όσων γνωρίζει, έχει υλοποιηθεί κάτι στο πλαίσιο αυτού του μνημονίου; «Είμαστε ανοιχτοί σε όσους θέλουν να μάθουν από εμάς, αλλά και σε όσους θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη δική μας ψηφιακή πλατφόρμα. Αλλά πρέπει όσοι ενδιαφέρονται να κινηθούν ενεργά». Δεν γνωρίζει αν η Ελλάδα έχει κάνει κάποιες κινήσεις σχετικά με το ζήτημα αυτό, αλλά, όπως λέει χαρακτηριστικά, «υπάρχει μεγάλη ζήτηση για την τεχνογνωσία μας. Αν λοιπόν δεν έχετε κινητοποιηθεί, δεν μας έχετε λείψει».

Είναι ικανοποιημένη με την πρόοδο προς την ψηφιακή ένωση στην Ε.Ε.; «Τα πράγματα κινούνται αρκετά γρήγορα από πέρυσι, μετά τη Ψηφιακή Συνάντηση Κορυφής που διοργανώσαμε στο πλαίσιο της εσθονικής προεδρίας τον Σεπτέμβριο του 2017. Κανείς πλέον δεν λέει ότι δεν θα προχωρήσουμε. Υπάρχουν ανησυχίες για θέματα εμπιστοσύνης και ασφάλειας, υπάρχουν σημαντικές τεχνολογικές προκλήσεις, αλλά και η κοινή βούληση, που προκύπτει από τη συνειδητοποίηση ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις είναι ήδη στο Διαδίκτυο – μόνο οι κυβερνήσεις λείπουν. Και αν δημιουργηθούν ασφαλείς ψηφιακές ταυτότητες σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι κυβερνήσεις θα μπορέσουν να προστατεύσουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο».

Σχετικά με την πρόκληση της συντήρησης του κοινωνικού κράτους στην εποχή της ψηφιακής παγκοσμιοποίησης, σημειώνει: «Η εποχή με τις εταιρείες των 10.000 εργαζομένων, με σταθερή έδρα, έχει παρέλθει. Αρχίσαμε να θέτουμε αυτό το θέμα στη διάρκεια της προεδρίας μας. Ολο και περισσότεροι πολίτες ζουν διαφορετικά, λιγότερο προσδεδεμένοι στο εθνικό κράτος, σαν ψηφιακοί νομάδες». Αν δεν βρεθούν λύσεις που να προσαρμόζονται στη νέα εποχή, οι άνθρωποι αυτοί «θα μείνουν εκτός συστήματος, που σημαίνει χαμένα έσοδα για το κράτος επί δεκαετίες».

Πόσο την ανησυχεί η ρωσική απειλή, στον κυβερνοχώρο και ευρύτερα, ειδικά δεδομένου του θαυμασμού που τρέφουν για τον Πούτιν εθνικιστές και λαϊκιστές ανά την Ευρώπη; «Κατ’ αρχάς, δεν θα έπρεπε εγώ να ανησυχώ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Θυμηθείτε το Σόλσμπερι, τη διατάραξη της δημοκρατικής διαδικασίας στις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τους φόβους στη Γερμανία. Οι απειλές είναι παγκόσμιες. Η γεωγραφία έχει πεθάνει». Πάντως, δηλώνει ότι δεν ανησυχεί για την ενότητα της Ε.Ε. απέναντι στη Μόσχα: «Η Ε.Ε. είναι ένας οργανισμός που βασίζεται σε αξίες, όχι συμφέροντα. Οποτε κάποιο κράτος-μέλος αντιμετωπίζει εξωτερικούς κινδύνους, στέκονται όλοι στο πλευρό του αλληλέγγυοι».

Ποια είναι

Γεννημένη το 1969, η κ. Κάλιουλαϊντ μεγάλωσε σε μια χώρα υπό σοβιετική κατοχή. «Αποφοίτησα από το πανεπιστήμιο μία μέρα πριν η Εσθονία μεταβεί από το ρούβλι στην εσθονική κορώνα». Το νέο κράτος αποφάσισε την πρόσδεση του νομίσματός του με το γερμανικό μάρκο. «Με την κλειδωμένη ισοτιμία αναλάβαμε την υποχρέωση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Την επόμενη μέρα αφότου αποφοίτησα, πήγα και αντάλλαξα 150 κορώνες, που ήταν 20 μάρκα – ποσό που αρκούσε για ένα μήνα. Σήμερα ο μέσος μισθός στην Εσθονία είναι 1.300 ευρώ».

Στη συνέχεια, εργάστηκε στον ιδιωτικό τομέα και υπηρέτησε ως σύμβουλος του πρωθυπουργού και ως μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Μετά σειρά αποτυχημένων ψηφοφοριών για την εκλογή νέου προέδρου το 2016, προτάθηκε από ένα συμβούλιο πρεσβύτερων πολιτικών από όλα τα πολιτικά κόμματα ως η συναινετική υποψήφιος και εξελέγη η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Εσθονίας.


Πηγή: Kathimerini.gr

26