Επισημάνσεις

Με νέο ιστορικό ρεκόρ, στις 27.674,80 μονάδες, έκλεισε στις 7 Νοεμβρίου,  ο αμερικανικός δείκτης Dow Jones, o κυριότερος χρηματιστηριακός δείκτης του κόσμου. Όταν τελείωνε η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας, η τιμή του Dow Jones είχε υποχωρήσει στις 6.547,05 μονάδες. Από τότε, έχει πετύχει μία εκπληκτική άνοδο που φθάνει στο 322,7%. Την ίδια μέρα, η τιμή του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου της Αθήνας ήταν στις 1.461,41 μονάδες. Σήμερα, έχει υποχωρήσει στις 869,47 μονάδες, δηλαδή έχει μία αρνητική απόδοση ίση με -40,8%, ίσως η χειρότερη επίδοση ανάμεσα στο σύνολο των χρηματιστηριακών αγορών σε όλο το κόσμο, γι’ αυτό το διάστημα. Όμως, ας μη νομίσουμε ότι η διαφορά μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας, περιορίζεται μόνο στους χρηματιστηριακούς δείκτες. Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι, ανάλογη είναι η διαφορά σε πάρα πολλούς ακόμη τομείς της οικονομίας, της κοινωνίας και της ίδιας της ποιότητας ζωής. Και το ερώτημα που προκύπτει -ομολογουμένως με παράπονο- αφορά στο τί είναι αυτό που κάνει ένα κράτος πετυχημένο ή αποτυχημένο; Πολλοί επιστήμονες έχουν προσπαθήσει να δώσουν απαντήσεις. Πρώτο στη λίστα των απαντήσεων είναι το ζήτημα της λειτουργίας των θεσμών σε ένα κράτος. Επειδή τελικά, “ο πλούτος των εθνών είναι η ποιότητα των θεσμών τους”.

***

Πολλοί το ειρωνεύονται, αλλά έχουν άδικο. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες αποτελούν μία ευθεία αντανάκλαση των όσων συμβαίνουν στην κοινωνία και την οικονομία. Και δείχνουν πάντα την αλήθεια. Αξίζει να παρατηρήσουμε (σελίδα 57) τις επιδοσεις των διεθνών χρηματιστηριακών δεικτών για την περίοδο από την αρχή του έτους 2000 έως και σήμερα. Πέραν από την κατάρρευση της Ελλάδας (ο ελληνικός δείκτης εμφανίζει τη χειρότερη επίδοση διεθνώς), πέραν από τη στασιμότητα της Ιαπωνίας (ο δείκτης Nikkei πέτυχε την ανώτερη τιμή του το 1989, πριν από 30 χρόνια), πέραν από την εξαιρετική επίδοση των αμερικανικών δεικτών ή του δείκτη της Τουρκίας), παρατηρούμε μία σειρά από ευρωπαϊκά κράτη μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, να υστερούν σημαντικά. Από την άλλη πλευρά, η χρηματιστηριακή επίδοση της Γερμανίας, είναι μικρότερη μεν από αυτή των ΗΠΑ, αλλά υψηλότερη σε σχέση με άλλα κράτη της Ευρωζώνης. Οι παρατηρήσεις αυτές οδηγούν σε δύο συμπεράσματα: α) Εντός της Ευρωζώνης, οι οικονομίες πολλών κρατών έχουν υποχωρήσει, τόσο σε σχέση με τη Γερμανία, όσο και σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Ο ρόλος του ευρώ, ως κοινό νόμισμα, δεν είναι άσχετος με το γεγονός αυτό. β) Η απώλεια οικονομικής (αλλά και πολιτικής) “ισχύος” από την Ευρώπη, σε σχέση με τις ΗΠΑ και κυρίως σε σχέση με τα κράτη της Ασίας, κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, είναι εμφανής. Πρόκειται για μια τάση που ξεκίνησε μετά τον πόλεμο και σταδιακά ενδυνάμωσε και επιταχύνθηκε κυρίως από τη δεκαετία του 1990. Πρόκειται για μία κατάσταση που δε μπορεί να ανατραπεί πλέον, ενώ το “άνοιγμα της ψαλίδας” θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

***

Γιατί να πουληθούν τα Ελληνικά Πετρέλαια; Από την πλευρά μας, δε βρίσκουμε κάποια λογική εξήγηση. Τί έχουν να κερδίσει από την πλήρη ιδιωτικοποίησή της η εταιρία, το κράτος και η κοινωνία; Και μπορεί αυτό να συμβεί σε μία περίοδο κατά την οποία οι σεισμικές έρευνες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας δίνουν σημαντικές και σοβαρές ενδείξεις για την ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων; Η πρακτική της άμεσης ή έμμεσης διατήρησης από το δημόσιο σημαντικού ποσοστού των ενεργειακών πόρων που ανακαλύπτονται είναι συνήθης ακόμη και σε ευρωπαϊκά κράτη (Ιταλία, Νορβηγία, Γαλλία κ.ά.) και θα μπορούσε μάλιστα να χαρακτηριστεί και ως επιβεβλημένη. Η πώληση του 35,5% (ή μέρος αυτού) που κατέχει το δημόσιο και μάλιστα σε discount από την ήδη χαμηλή χρηματιστηριακή τιμή των μετοχών, είναι μία πράξη ακατανόητη και εξαιρετικά βλαπτική για το ελληνικό δημόσιο και τους έλληνες πολίτες.

***

Επί πολλά χρόνια, οι παράγοντες που -κυρίως- επιδρούσαν στην πορεία της ευρύτερης χρηματιστηριακής αγοράς και των μεμονωμένων μετοχών, ήταν οι εξελίξεις στο ευρύτερο περιβάλλον της ελληνικής οικονομίας, δευτερευόντως οι εξελίξεις στη διεθνή οικονομία και τις υπόλοιπες διεθνείς αγορές και τελευταίες στην κατάταξη, οι εξελίξεις στην κάθε εισηγμένη εταιρία. Για έναν αναλυτή, δεν είχε νόημα να παρακολουθεί συστηματικά μια εταιρία. Είτε αυτή κατέγραφε κέρδη (αν και βεβαίως ήταν δύσκολο έως αδύνατο να παραμείνει αλώβητη μέσα σε ένα περιβάλλον πρωτοφανούς κρίσης), είτε δεν κατέγραφε, η τιμή της μετοχής της θα υποχωρούσε επειδή κατακρημνίζονταν το σύνολο της αγοράς και οι επενδυτές αποχωρούσαν από το ελληνικό Χρηματιστήριο.

Το τελευταίο διάστημα, τα πράγματα δείχνουν να αλλάζουν. Η κατάσταση στην ελληνική οικονομία τείνει να σταθεροποιηθεί. Οι εξελίξεις στη ευρύτερη διεθνή οικονομία, δεν αλλάζουν -ποτέ δεν αλλάζουν- και ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψει μια εστία έντασης και ανησυχίας. Όμως, έχει αυξηθεί σημαντικά η σημασία της παρακολούθησης και μελέτης της κάθε εταιρίας. Τα θεμελιώδη στοιχεία των εταιριών, επανέρχονται στην επιφάνεια και προκαλούν τις διαφορές στην πορεία της κάθε μετοχής.

***

Σε αραιά χρονικά διαστήματα, οι εξελίξεις σε μία οικονομία ή μία κοινωνία, δημιουργούν τις συνθήκες όπου ένας επιχειρηματικός κλάδος καλείται να παίξει έναν πιο σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις. Στην ελληνική οικονομική -και χρηματιστηριακή- ιστορία, αυτό έχει συμβεί πολλές φορές. Κάποτε, στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν οι σιδηρόδρομοι, αργότερα ήταν οι εταιρίες τσιμέντου, στη δεκαετία του 1920 (αλλά και του 1990) ήταν οι τράπεζες και πριν από 25 περίπου χρόνια ήταν οι κατασκευαστικές εταιρίες. Σήμερα, στο προσκήνιο έρχεται δυναμικά, ο κλάδος της ενέργειας. Και προμηνύονται ανακατατάξεις, διεύρυνση της σημασίας και της εμβέλειας, ανταγωνισμοί, επιχειρηματικά, πολιτικά και χρηματιστηριακά παιχνίδια και “μαχαιρώματα”. Έτσι συμβαίνει πάντα, έτσι θα συμβεί και τώρα. Στο Χρηματιστήριο, ο επενδυτής θα πρέπει να γνωρίζει πώς εξελίσσονται συνήθως τα πράγματα, πότε να επεμβαίνει και πότε να αποχωρεί. Θα κάνει και η ενέργεια τον -χρηματιστηριακό- κύκλο της.

***

Το απόγευμα της 23ης Οκτωβρίου, ο Mark Zuckerberg, ιδρυτής και επικεφαλής του Facebook, πέρασε μερικές πολύ δύσκολες ώρες στην Ουάσινγκτον, απαντώντας σε ερωτήσεις -στην πλειοψηφία τους εχθρικές-  των μελών της Επιτροπής Οικονομικών Υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων. Για μία ακόμη φορά, επαναλήφθηκε -αυτή τη φορά σε ζωντανή μετάδοση σε όλο το κόσμο- το φαινόμενο της αντίδρασης του “συστήματος” που νιώθει ότι απειλείται από κάτι καινούργιο.

Ουδείς μπορεί, από σήμερα, να γνωρίζει την εξέλιξη του Libra, του ψηφιακού νομίσματος του κου Zuckerberg. Γνωρίζουμε όμως ότι καθώς το περιβάλλον μας μετατρέπεται σε “ψηφιακό”, δε μπορεί παρά να υπάρξουν μεταβολές στον τρόπο που κυκλοφορεί το χρήμα, ή ακόμη και στο τί είναι χρήμα -άλλωστε στη διάρκεια της ιστορίας του, το χρήμα, έχει υποστεί πάρα πολλές αλλαγές. Γνωρίζουμε επίσης ότι, κάθε αλλαγή, κυρίως μάλιστα όταν αυτή στοχεύει και απειλεί το “μαλακό υπογάστριο” του συστήματος, δέχεται πόλεμο. Όμως, κανένα σύστημα, όσο ισχυρό και αν είναι, τελικά δε μπορεί να εμποδίσει την εξέλιξη. Και αν τελικά το Libra δε νικήσει, θα έχει κάνει την πρώτη ηχηρή κρούση για την αλλαγή των καιρών.

***

Τον Ιούλιο, η Quintessential Capital Management (QCM), γνωστή και στην Ελλάδα από την αποκάλυψη της απάτης της Folli-Follie, αποκάλυψε ότι η ιταλική εταιρία βιοπλαστικών Bio-on, εξαπατούσε τους επενδυτές δημοσιεύοντας ψεύτικα οικονομικά στοιχεία. Η ιταλική εισαγγελία πραγματοποίησε κατεπείγουσες έρευνες για το θέμα. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ζήτησε την αντικατάσταση της διοίκησης και κατέσχεσε κεφάλαια που βρέθηκαν στην κατοχή της διοίκησης, ενώ απαγόρευσε την άσκηση επαγγέλματος στον ελεγκτή της. Τελικά, στα τέλη του Οκτωβρίου, έθεσαν σε κατ’ οίκο περιορισμό τον ιδρυτή και επικεφαλής της εταιρίας, Marco Astorri. Αυτά στην Ιταλία. Στην Ελλάδα, η έρευνα στην αντίστοιχη περίπτωση της Folli-Follie κινείται με ρυθμούς, οι διοικούντες παρέμειναν ελεύθεροι καθ’ όλο το διάστημα, έχοντας τη δυνατότητα να παραποιήσουν στοιχεία και η μόνη συνέπεια ήταν να επιβληθεί κάποιο πρόστιμο το οποίο είναι αμφίβολο εάν πληρωθεί. Προκλητικές αστειότητες.

Επιστροφή στα περιεχόμενα

Δείτε τους συνδέσμους για παλαιότερα τεύχη εδώ.