Χωρίς εταιρείες «αστέρια» η επιχειρηματική αγορά

Μία από τις όψεις της καθυστέρησης που βιώνει η ελληνική οικονομία, μοιάζει παράδοξη. Η προσέλκυση ξένων επενδύσεων είναι πολύ χαμηλή για ανοικτή οικονομία. Στην πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, η χώρα εμφανίζεται στις τελευταίες θέσεις από όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ όσον αφορά την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Αποτελούν μόλις το 15% του ΑΕΠ, πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης που είναι 50%, αλλά χαμηλότερα και από άλλες μικρές ανοικτές οικονομίες όπως είναι η Σλοβενία, η Ισπανία, η Πορτογαλία. Τι φταίει; Πάντως όχι η επιβολή διοικητικών περιορισμών, ξεκαθαρίζει ο ΟΟΣΑ. Η Ελλάδα είναι 12η ανάμεσα στις 35 χώρες του ΟΟΣΑ όσον αφορά τους περιορισμούς σε ξένες επενδύσεις. Απαγορεύονται σε ελάχιστους τομείς όπως τα ορυχεία, τα λατομεία και την εξόρυξη πετρελαίου. Γιατί αποφεύγουν οι ξένοι τις επενδύσεις;

Προφανώς είναι πρόβλημα, όχι όμως το σημαντικότερο. Η παράκαμψη της ελληνικής αγοράς έχει ως αποτέλεσμα και τη χαμηλή επίδοση της ελληνικής οικονομίας στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας. Η αγορά μοιάζει περιθωριακή, δεν παράγει αξία που έχει ζήτηση διεθνώς και δεν δημιουργεί εισόδημα και θέσεις εργασίας.

Η εγχώρια προστιθέμενη αξία η οποία ενσωματώνεται σε προϊόντα που έχουν διεθνή ζήτηση, είναι χαμηλή. Η εγχώρια αξία που ενσωματώνεται σε εξαγώγιμα προϊόντα είναι σχεδόν 22% στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά στην Ισπανία από την αξία των εξαγωγών σχεδόν το 27% είναι εγχώρια, ενώ στην Πορτογαλία πάνω από 32% της αξίας των εξαγωγών είναι εγχώρια αξία που μένει στη χώρα. Το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι ότι έχουμε σχετικά λίγες εξαγωγές, είναι και ότι στην αξία που εισπράττει η χώρα (και οι εταιρείες) το μεγαλύτερο ποσοστό έχει δημιουργηθεί αλλού. Παράδειγμα, επανεξάγονται προϊόντα με ελάχιστη επεξεργασία ή καμιά φορά απλά με αλλαγή της συσκευασίας.

Δεν είναι μόνον η απουσία ξένων επενδύσεων που περιθωριοποιεί την οικονομία, είναι και η έλλειψη δυναμικών, αποτελεσματικών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η επιχειρηματική πραγματικότητα εμφανίζει έλλειψη εταιρειών που μπορούν να θεωρηθούν «αστέρια» κατά την κλασική ανάλυση της BCG, που ήταν κάποτε πολύ διαδεδομένη. Λείπουν οι εταιρείες ή προϊόντα που «λάμπουν» επειδή εμφανίζουν γρήγορη ανάπτυξη και υψηλό μερίδιο αγοράς.

Η έκθεση του ΟΟΣΑ σημειώνει το προφανές, ότι η ελληνική οικονομία στηρίζεται κυρίως σε μικρομεσαίες (για τα διεθνή δεδομένα) εταιρείες, οι οποίες έχουν περιορισμένη συμμετοχή στην παγκόσμια αλυσίδα αξίας. Αναφέρει μάλιστα το παράδειγμα του Μεξικού, όπου βασικοί προμηθευτές της Volkswagen βοήθησαν μικρότερες εταιρείες να βελτιώσουν την ποιότητα των ανταλλακτικών ή άλλων προϊόντων που παράγουν. Τους καθοδήγησαν προκειμένου να αποκτήσουν πιστοποιητικά ποιότητας ISO 9001 και να γίνουν ή να παραμείνουν προμηθευτές της μεγάλης αυτοκινητοβιομηχανίας.

Η δημιουργία αστεριών, δηλαδή εταιρειών που έχουν γρήγορη ανάπτυξη και υψηλό μερίδιο στον τομέα τους, δεν είναι εφικτή χωρίς συμμόρφωση με διεθνώς αποδεκτά πρότυπα, αλλά φυσικά και την ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών. Είναι μια δύσκολη άσκηση στην οποία πρέπει να αντεπεξέλθουν οι ελληνικές επιχειρήσεις.

Και επειδή τα αστέρια είναι λίγα, υπάρχει πληθώρα από τις άλλες «φυλές» εταιρειών, σύμφωνα με τo διάγραμμα (μήτρα) της BCG. Υπάρχουν τα «ερωτηματικά», εταιρείες που έχουν υψηλή ανάπτυξη αλλά χαμηλό μερίδιο αγοράς και χρειάζονται επενδύσεις για να γίνουν αστέρια. Αν δεν το καταφέρουν, πιθανότητα θα θεωρούνται «σκυλιά» και επειδή έχουν χαμηλό μερίδιο αγοράς και χαμηλή ανάπτυξη, οπότε πρέπει να κλείσουν ή να αλλάξουν. Υπάρχουν βέβαια και οι «αγελάδες», εταιρείες που «αρμέγονται» έχοντας χαμηλή ανάπτυξη αλλά υψηλό μερίδιο αγοράς. Τέτοιες υπάρχουν πολλές.

Σεραφείμ Κωνσταντινίδης

Πηγή: www.kathimerini.gr