Εξι απαντήσεις για τον σύνθετο κόσμο των αρνητικών επιτοκίων

του Γιώργου Κουφόπουλου

Για ποιους λόγους κάποιος τοποθετεί κεφάλαια στη... σίγουρη ζημιά. Ποιοι επωφελούνται, ποιοι χάνουν και ποιες είναι οι ευρύτερες επιπτώσεις. Ποιες πρέπει να κινήσεις των επενδυτών. Γράφει ο Γ. Κουφόπουλος.

Η αξία των ομολόγων με αρνητικά επιτόκια σε παγκόσμιο επίπεδο έχει φτάσει τα $18 τρισ. καθώς οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να τονώσουν τη ρευστότητα και οι επενδυτές επιζητούν την ασφάλεια, διαφαίνεται ότι το φαινόμενο αυτό θα διαρκέσει.

Γιατί κάποιος να επενδύει σε ομόλογα με αρνητικά επιτόκια;

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι πίσω από αυτό. Καταρχήν έχουμε Κεντρικές Τράπεζες, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Ιαπωνίας που αγοράζουν ομόλογα με αρνητικά επιτόκια σε συστηματική βάση. Μάλιστα η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας αγοράζει και μετοχές δια μέσω Μετοχικών ETFs.

Επιπλέον έχουμε θεσμικούς επενδυτές (όπως Συνταξιοδοτικά Ταμεία, Ασφαλιστικές εταιρείες) που επιδιώκουν να επενδύουν σε ομόλογα, καθώς πρέπει να δημιουργήσουν σταθερές λήξεις σε βάθος χρόνου όταν θα χρειαστούν τα χρήματα. Αμοιβαία Κεφάλαια που πρέπει να ακολουθούν δείκτες, αλλά και επενδυτές που επιθυμούν να έχουν ασφάλεια παρά το ότι θα έχουν κάποιες μικρές απώλειες. Επιπλέον υπάρχουν και επενδυτές που μπορεί να έχουν και θετικές αποδόσεις όταν συμπεριλάβουμε και τις νομισματικές ισοτιμίες.

Τέλος, κάποιοι επενδυτές κερδοσκοπούν ότι ακόμη χαμηλότερα επιτόκια θα ανεβάσουν επιπλέον τις ομολογιακές τιμές και άρα θα έχουν κέρδος.

Ποιες οι επιπτώσεις και οι ανησυχίες από τα αρνητικά επιτόκια;

Τα αρνητικά επιτόκια αμφισβητούν βασικές αρχές του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος όπως ότι ο δανεισμός έχει κόστος και αυτός που δανείζεται πληρώνει επιτόκιο. Επίσης, αν δανείσεις χρήματα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα λογικά πρέπει να λάβεις υψηλότερη απόδοση. Αποτέλεσμα αυτών είναι σε πολλές περιπτώσεις η παρούσα αξία να είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα μελλοντικών χρηματορροών, δηλαδή το κόστος του χρήματος είναι σχεδόν μηδενικό. Αυτή η έλλειψη «βαρύτητας» στο κεφάλαιο, ωθεί τους επενδυτές στο κυνήγι για υψηλότερες αποδόσεις, αναλαμβάνοντας μεγαλύτερους κινδύνους. Αποτέλεσμα αυτού είναι οι πιθανότητες για δημιουργία «φούσκας» στις αγορές χρήματος ή ακινήτων να αυξάνουν.

Ποιοι ωφελούνται από τα αρνητικά επιτόκια;

Πρωταρχικά οι κυβερνήσεις. Όλο το κρατικό χρέος της Γερμανίας είναι σε αρνητικά επίπεδα και πολλές ευρωπαϊκές χώρες ακολουθούν. Υπάρχουν πολλές παραινέσεις ώστε οι κυβερνήσεις να δανείζονται περισσότερο και να ξοδεύουν περισσότερο για να τονώσουν την ανάπτυξη. Επιπλέον οι εταιρείες που δανείζονται έχουν χαμηλά κόστη χρηματοδότησης. Το ίδιο και τα Private Equity Funds που δανείζονται για να εξαγοράσουν εταιρείες, έχουν μεγαλύτερες ευκαιρίες όταν το κεφάλαιο κοστίζει λίγο.

Τέλος και εκείνοι που έχουν λάβει κυμαινόμενο δάνειο κατοικίας βλέπουν τα κόστη τους να μειώνονται. Στη Δανία, για παράδειγμα, υπάρχουν τράπεζες που πρόσφεραν δάνεια κατοικίας με αρνητικά επιτόκια.

Ποιοι χάνουν;

Τα συνταξιοδοτικά ταμεία βλέπουν τις υποχρεώσεις τους να ανεβαίνουν σταθερά αλλά οι επιλογές να επενδύσουν τα χρήματα σε επενδύσεις με απόδοση λιγοστεύουν καθώς δεν επιτρέπεται να αναλαμβάνουν υψηλούς κινδύνους, Οι τράπεζες κερδίζουν πολύ λίγο, καθώς τα δάνεια που δίνουν έχουν πολύ χαμηλά επιτόκια και επιπλέον πρέπει να δώσουν στους καταθέτες τους μη μηδενικά επιτόκια για να κρατήσουν το πελατολόγιο τους. Γενικότερα οι επενδυτές που απολάμβαναν αποδόσεις από καταθέσεις ή ομολογιακές επενδύσεις βλέπουν τις αποταμιεύσεις τους να «ζορίζονται» να βγάλουν αποδόσεις.

Που μας οδηγεί αυτό το φαινόμενο και πόσο αναμένεται να διαρκέσει;

Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, η δύναμη της βαρύτητας των μηδενικών επιτοκίων φαίνεται πολύ ισχυρή. Η οικονομική ιστορία είναι πλούσια από την κυκλικότητα τέτοιων φαινομένων. Παρότι το φαινόμενο που βιώνουμε είναι ακραίο και έντονο υπήρχαν και στο παρελθόν σε ανεπτυγμένες οικονομίες μηδενικά επιτόκια. Οι μεταβολές είναι συνήθως αργές, διαρκούν πολλά έτη, συνήθως δεκαετίες, ωστόσο γίνονται. Τίποτα δεν είναι μόνιμο, μέχρι να αλλάξει αυτό όμως πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτές τις συνθήκες.

Τι προτείνετε στους επενδυτές;

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι λειτουργούν με συντηρητικό τρόπο αγοράζοντας ομόλογα. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να αποδίδει για κάποιο χρονικό διάστημα όμως οι πιθανότητες καλών αποδόσεων μειώνονται, καθώς η απόδοση που κλειδώνει ο αγοραστής είναι πολύ μικρή.

Ο αγοραστής ενός ομολόγου μπαίνει σε μια διμερή συμφωνία με τον εκδότη. Το επιτόκιο που λαμβάνει τον αποζημιώνει για τον επιτοκιακό κίνδυνο (κόστος ευκαιρίας - πιθανότητα να ανεβούν τα επιτόκια), πιστωτικό κίνδυνο (πιθανότητα ο εκδότης να έχει αδυναμία πληρωμής) και τον πληθωρισμό. Η διμερής τήρηση αυτής της συμφωνίας είναι ανεξάρτητη της «αγοράς» και εξαρτάται από τον εκδότη. Η διαφορά απόδοσης 3% με 5% φαίνεται μικρή σε σχέση με την πιθανότητα αδυναμίας πληρωμής. Για το λόγο αυτό οι Graham-Dodd ορίζουν την επιλογή των ομολόγων ως «αρνητική τέχνη». Δηλαδή η προστιθέμενη αξία εδώ προέρχεται όχι τόσο από τα ομόλογα που επενδύει κάποιος, όσο από εκείνα που αποκλείει και αφαιρεί.

Το να αγοράζει κάποιος ομόλογα αγνοώντας τις αποδόσεις είναι τόσο επικίνδυνο όσο να αγοράζει κάποιος καλές εταιρίες αγνοώντας την τιμή που πληρώνει, τη μερισματική απόδοση κ.ά. Χρηματοπιστωτικά μέσα όπως μετοχές με υψηλές μερισματικές αποδόσεις θα μπορούσαν να προσομοιάσουν αποδόσεις σταθερού εισοδήματος με ισχυρές μελλοντικές χρηματοροές. Βέβαια, το επενδυτικό προφίλ, ο χρονικός ορίζοντας και οι επιδιώξεις κάθε επενδυτή έχουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρτοφυλακίου του. Πολλές φορές το στομάχι και όχι το μυαλό επιβάλλεται στη λήψη αποφάσεων. Συνεπώς η ψυχρή λογική και οι πιθανότητες δεν μπορούν πάντα να εφαρμοστούν (για όλους τους επενδυτές).

Η μέση απόδοση των μετοχικών αγορών τον τελευταίο αιώνα μετά την αφαίρεση του πληθωρισμού είναι λίγο μικρότερη από το 7%. Οι μετοχικές αξίες διανύουν μια από τις μακροβιότερες ανοδικές αγορές και η πιθανότητα μιας διόρθωσης μεγαλώνει. Όμως αυτό δεν ακυρώνει το γεγονός ότι οι πιθανότητες για έναν επενδυτή να αποκομίσει μεγαλύτερα οφέλη επενδύοντας σε μετοχές είναι μεγαλύτερες σε σχέση με τα ομόλογα ειδικά όταν οι αποδόσεις των ομολόγων ξεκινούν από μηδενική βάση και ιδιαίτερα όταν ο χρονικός ορίζοντας είναι μεγάλος.

* Ο Γ. Κουφόπουλος είναι CEO της 3K Investment Partners Α.Ε.Δ.Α.Κ..

Πηγή: www.euro2day.gr