Ιρανική και λιβυκή κρίση αποκαλύπτουν τις αδυναμίες της ΕE

Του Κώστα Ράπτη

Το ότι η διεθνής διάσκεψη της ερχόμενης Κυριακής για την πολιτική επίλυση της λιβυκής κρίσης φιλοξενείται στο Βερολίνο δημιουργεί την εντύπωση ότι η Ευρώπη διατηρεί πρωταγωνιστικό ρόλο στα ζητήματα της άμεσης περιφέρειάς της. Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Ο συγχρονισμός των εκρηκτικών εξελίξεων σε Ιράν/Ιράκ και Λιβύη αποκαλύπτει μία Ευρώπη που αδυνατεί να παρέμβει για την υπεράσπιση των συμφερόντων ή ακόμη και της ασφάλειάς της, συρόμενη άλλοτε πίσω από τις ΗΠΑ και άλλοτε πίσω από τη Ρωσία, ενώ ακόμη και η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν επωφελείται για να προβάλλει ως ένας αναντικατάστατος συνομιλητής, που προβάλλει τους δικούς του όρους εκβιαστικά και ελάχιστα ενδιαφέρεται για τις ευρωπαϊκές συστάσεις.

Το ότι η συνάντηση των αντιμαχομένων στη Λιβύη την οποία συνδιοργάνωσαν στη Μόσχα οι Σεργκέι Λαβρόφ και Μεβλούτ Τσαβούσογλου (επιδεικτικά προκαταλαμβάνοντας την διάσκεψη του Βερολίνου) δεν καρποφόρησε, διόλου δεν αναιρεί το γεγονός ότι η επίλυση της λιβυκής κρίσης δεν είναι νοητή δίχως την συγκατάθεση και εμπλοκή της Ρωσίας και της Τουρκίας.

Το ομολόγησαν άλλωστε με τον τρόπο τους οι ηγέτες της Γερμανίας και της Ιταλίας, με τις πρόσφατες επισκέψεις τους σε Μόσχα και Άγκυρα αντιστοίχως.

Στην συνέντευξη Τύπου που έδωσε από κοινού με τον Βλάντιμιρ Πούτιν το Σάββατο, η Άνγκελα Μέρκελ καλωσόρισε την ρωσοτουρκική συμφωνία για τη Λιβύη, τόνισε ότι Γερμανία και Ρωσία είναι "ενωμένες" σε ό,τι αφορά την ανάγκη διατήρησης της διεθνούς συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης (παρά τις εκκλήσεις του Ντόναλντ Τραμπ προς τους συνυπογράψαντες να την εγκαταλείψουν) ενώ υπεραμύνθηκε του αγωγού ρωσικού φυσικού αερίου NordStream2, η ολοκλήρωση του οποίου καθυστερεί λόγω αμερικανικών κυρώσεων.

Ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε, πάλι, επιχείρησε να αποκαταστήσει τον ρόλο της Ιταλίας στην αλλοτινή αποικία της στην βόρειο Αφρική με κινήσεις σπασμωδικές. Προσκάλεσε στη Ρώμη τους πρωταγωνιστές της λιβυκής κρίσης, την ώρα που ο (καταγγελλόμενος εγχωρίως ως ανεπαρκής) Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο βρισκόταν στην πενταμερή του Καΐρου, όπου απέφευγε να συνυπογράψει το τελικό κείμενο, προφανώς για να μην θίξει τουρκικές ευαισθησίες.

Στην πρόσκληση Κόντε ανταποκρίθηκε μόνο ο στρατηγός Χάφταρ, ο οποίος δεν ανέλαβε καμία δέσμευση, ενώ ο (προστατευόμενος της Τουρκίας) Φαγέζ αλ Σαράτζ, πληροφορούμενος την παρουσία του ανταγωνιστή του, προτίμησε να κατευθυνθεί στις Βρυξέλλες για συνάντηση με τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ.

Παράλληλα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ συναντήθηκε στην Τουρκία με τον Ταγίπ Ερντογάν, για να υποστεί ορυμαγδό κατηγοριών από τον ισχυρό άνδρα της Άγκυρας.

Αλλά και σε ό,τι αφορά την ιρανική κρίση οι Ευρωπαίοι δεν μπόρεσαν να υπερασπισθούν τη θέση τους. Επί μήνες πολλούς απευθύνουν εκκλήσεις για διάσωση της πυρηνικής συμφωνίας του 2015, όμως αδυνατούν για τον φόβο των αμερικανικών δευτερογενών κυρώσεων να τηρήσουν τις δικές τους δεσμεύσεις. Οι πολλά υποσχόμενες ευρω-ιρανικές οικονομικές σχέσεις πάγωσαν, ενώ το ευρωπαϊκό ειδικό όχημα πληρωμών INSTEX έμεινε κέλυφος κενό.

Οι ανά δίμηνο κινήσεις αποδέσμευσης του Ιράν από διαφορετική κάθε φορά πρόβλεψη της συμφωνίας απέβλεπαν ακριβώς στο να πιεστεί η ευρωπαϊκή πλευρά – όμως ο κίνδυνος απώλειας της πρόσβασης στην αμερικανική αγορά υπήρξε πολύ πιο καθοριστικός.

Με πρωτοπόρο τον Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος έχει αρχίσει να κάνει λόγο για μια νέα συμφωνία, την οποία θα μπορούσε να επαναδιαπραγματευτεί ο Ντόναλντ Τραμπ, οι Ευρωπαίοι σταδιακά ευθυγραμμίζονται και φραστικά με την αμερικανική γραμμή. Η προσφυγή των "τριών μεγάλων” της Ε.Ε. στον μηχανισμό επίλυσης διαφορών της συμφωνίας του 2015 προοιωνίζεται συνολική κατάρρευσή της.

Η ισχυρότερη οικονομία του κόσμου ταλανίζεται από τις εξαρτήσεις της (ενεργειακές, χρηματοπιστωτικές κ.ά.) χωρίς οι ενέργειές της να συμβαδίζουν με την φιλόδοξη ρητορική της.

Πηγή: www.capital.gr